#مجموعه مسکونی گلستان

[dietoon]

شهرک مسکونی چیتگر در منطقه 22

شهرک مسکونی چیتگر : دریاچه مصنوعی چیتگر یکی از جالب ترین و خلاقانه ترین جاذبه های گردشگری کشور و استان تهران پایتخت ایران می باشد، که در طول چند سال اخیر اطراف آن به شهرک های گسترده و بزرگ مسکونی تبدیل شده است و در حال حاضر بسیاری از این واحد ها به فروش می رسند و امکان خرید، رهن و یا اجاره این واحد ها نیز در مشاورین املاک چه به صورت آنلاین و یا در اطراف آن وجود خواهد داشت.

در واقع اگر ترجیح می دهید واحد مسکونی را با موقعیت مناسب جغرافیایی، اجتماعی خریداری کنید قطعا شهرک مسکونی چیتگر می تواند یکی از گزینه های فوق العاده مناسب باشد که البته در ادامه با جزئیات بیشتری در این مورد آشنا می شویم.

این منطقه در ��لع غربی دریاچه و منطقه 22 تهران بزرگ واقع است و ویژگی های مثبت زیادی دارد که خریداران ملک را مجاب می کند آن را انتخاب کنند.

البته این سازه ها متراژ ها و ساختاری گاها متفاوت دارند، تمامی واحد ها شبیه به هم نیستند، دست شما هم برای انتخاب باز است و می توانید هر کدام از آن ها را با بررسی خریداری نمائید.

خرید واحد مسکونی در چیتگر

بنیاد تعاون ارتش در سال 1393 شمسی از این واحد ها بهره برداری کرد، ساخت آن ها در مدت زمان نسبتا اندکی انجام شد و به مرور بلوک بیشتری علاوه بر A در دسترس مشتریان قرار می گیرد، فرا تر از تمامی مواردی که تاکنون به آن اشاره کردیم انتظار می رود موقعیت این ساختمان ها در چند سال آینده از ارزش مادی بیشتری برخوردار شده و اگر قصد سرمایه گذاری را دارید بهترین ایده خرید این واحد ها می باشد.

برای افرادی که می خواهند در استان تهران با قیمت مناسب ملک تهیه کنند، ما پیشنهاد می کنیم که حتما یکی از گزینه های اصلی خود را واحد های مسکونی در شهرک چیتگر بدانید، تمامی دیوار های این ساختمان ها و واحد های آپارتمانی - مسکونی بر اساس استاندارد های روز ساخته و طراحی شده اند، عایق های صدا، آتش سوزی و همین طور موارد ایمنی به صورت کامل در هنگام طراحی و معماری و عمران این ساختمان ها رعایت شده است.

از این نظر هیچ ایرادی بر این ساختمان ها وارد نیست و قطعا  مسئله کلیدی و مهم بعدی قیمت می باشد، دیوار های این ساختمان توسط کناف های مقاوم در برابر آتش سوزی پر شده است، علاوه بر این پنجره ها تماما دوجداره و عایق صدا می باشد.

آشنایی با شهرک چیتگر

سیستم های اطفاء حریق نیز به صورت کامل در شهرک چیتگر جای گرفته است و اگر ترجیح می دهید ملکی خریداری کنید که بر اساس استاندارد های روز اروپا و دنیا طراحی شده باشد، این موارد در واحد های مسکونی چیتگر به صورت کامل رعایت شده است.

البته نباید فراموش کنید که آبرسانی در ساختمان های بلند اهمیت زیادی خواهد داشت، این اتفاق در چیتگر به بهترین شکل ممکن و با فشار مناسب تا بالاترین طبقه ها انجام می شود.

تمامی واحد های مسکونی به دوربین های مداربسته، پارکینگ های اختصاصی، درب های ریموت دارد، لابی و همین طور لابی من و نگهبان مجهز شده است، در کنار مواردی که گفته شد شما می توانید هر واحد را پس از خریداری به صورت کامل شخصی سازی کنید.

پد های بالگرد نیز امکان جالب دیگر در این ساختمان ها هستند که در مواقع اضطراری امداد رسانی را برای ساکنین ساختمان بسیار آسان تر خواهد کرد، تمامی این امکانات در حال حاضر به صورت حرفه ای و در بالاترین سطح، در واحد های مسکونی اطراف دریاچه چیتگر دیده می شود.

فناوری های مورد استفاده در ساخت این سازه ها نیز در بالاترین سطح وجود دارد.

ویژگی واحد های آپارتمانی چیتگر

بوستان ، سروستان ، ترنجستان ، بهارستان ، نارنجستان و گلستان نام پهنه های شهرک مسکونی بزرگ و مشهور چیتگر می باشد، اگر قصد خرید ملک را دارید باید یکی از این گزینه ها را بر اساس سلیقه خود انتخاب کنید و فراموش نکنید که گاه تفاوت قیمت جزئی در این واحد های مسکونی در منطقه های مختلف دیده می شود.

واحد ها به صورت قرارداد های قطعی به فروش می رسد و صد البته که امکانات آن ها نیز به صورت استاندارد در نظر گرفته می شود، البته که گفته می شود متراژ واحد های مسکونی در این ساختمان ها از استاندارد 80 تا 400 متر می باشد، برج های مسکونی منطقه چیتگر در استان تهران، قطعا یکی از بهترین و نوین ترین سازه ها برای کسانی است که می خواهند بدون دغدغه ملک خریداری کرده و هیچ مشکلی در ثبت سند آن ها وجود نداشته باشد.

وسعت کل پروژه نیز بر اساس محاسبات 113 هکتار محاسبه شده است و هر کدام از پهنه ها با متراژ و واحد های مشخص از قبل طراحی و نقشه کشی شده اند و در حال حاضر نیز بوستان به مرحله بهره برداری رسیده است.

پهنه های شهرک مسکونی چیتگر

مساحت ۳۹۲۹۰۰ متر مربع در حال حاضر ۶ بلوک نیز مربوط به پهنه سروستان یا همان B  می باشد که انتظار می رود بزودی به بهره برداری رسیده و در معرض فروش قرار گیرد، موارد دیگر نیز به مرور در سال های دیگر و تا تابستان سال 1400 بهره برداری خواهند شد.

ساختار و استاندارد مورد استفاده در تمامی این واحدها به یک اندازه است و شما می توانید از نظر کارشناسان ملک واقع در این منطقه نیز برای خرید مطمئن تر استفاده کنید، اما بهتر است فراموش نکنید که این املاک از نظر موقعیت در بهترین وضعیت چند سال آینده استان تهران قرار گرفته اند.

غرب دریاچه چیتگر قطعا یکی از ایده آل ترین و بهترین گزینه ها برای خرید می باشد، پروژه های عمرانی این اطراف به دلیل وضعیت عالی و قرارگیری در موقعیت فوق العاده دریاچه چیتگر خواهان بیشتری دارند و احتمالا به شما هم پیشنهاد خواهند شد.

این منطقه از نظر دسترسی به سطح شهر استان تهران در وضعیت مناسب و ایده آلی قرار گرفته است، سرمایه گذاری در منطقه 22 استان تهران می تواند بسیار هوشمندانه و دورنگارانه باشد. این واحد ها در حال حاضر در مرحله عمرانی پایانی قرار گرفته اند.

پهنه A شهرک چیتگر (بوستان)

پهنه A ارتش شامل برج های ارکیده و پامچال است که مجموعاً 21 برج است که برج های پامچال شامل 10 برج و برج های ارکیده شامل 11 برج می‌باشد.

سازندگان : 17 برج از برج های ارکیده و پامچال توسط شرکت بنیان توسعه و عمران هادی وابسته به بنیاد تعاون کل ارتش جمهوری اسلامی ایران (بتاجا) شاخته شده و معاملات خرید و فروش تمامی واحدها در تعاونی بتاجا انجام می‌شود.

لازم به ذکر است که شرکت نبرد پی با شراکت بتاجا در حال ساخت ارکیده ها‌ی 2-3-4-5-6-7 می‌باشد.

4 برج باقی مانده از مجموعه ارکیده و پامچال توسط سازمان های ذیل در حال ساخت می‌باشد که شامل 2 برج پامچال 9 و 10 که توسط سازمان قضایی و 2 برج پامچال 7 و 8 خلبانان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌باشند.

موقعیت جغرافیایی : پهنه A شهرک چیتگر در غرب دریاچه چیتگر و در همسایگی مجموعه ایران مال قرار دارد.

دسترسی : پهنه A  که در ابتدای شهرک است در انتهای بلوار تهرانی واقع شده است که بلوار تهرانی دسترسی بسیار راحتی را برای شما از طریق اتوبان شهید همدانی (حکیم)، تهران – کرج، شهید لشگری (مخصوص) و فتح ایجاد می‌نماید.

شهرک چیتگر مابین اتوبان‌های شهید خرازی و شهید همدانی قرار دارد که دسترسی به هر دو اتوبان را برای ساکنین سهولت بخشیده است.

برج های پامچال

برج‌های پامچال 1-5-6 در سال 92 ساخته شده که هر کدام 19 طبقه و در هر طبقه 10 واحد شامل متراژهای 75-76-108-96-104-89-86-115-107 می‌باشد که واحدهای آن شامل 1 و 2 و 3 خواب بوده و متریال دیوارها شرکت کناف ایران بوده و در اتاق ها از HDF است.

برج پامچال 3 که در سال 96 ساخته شده است و 19 طبقه می‌باشد که در هر طبقه 9 واحد که از 80 تا 168 متر قرار دارد که دارای 1 خواب - 2 خواب - 3 خواب می‌باشد که تمامی درب اتاق‌ها از PVC با روکش چوب است.

برج پامچال 2 در سال 92 ساخته شده و 16 طبقه دارد که هر طبقه 8 واحدی است واحد‌ها از 92 تا 218 متر است که دارای 1-2-3-4 خواب هستند.

برج پامچال 4 در سال 92 ساخته شده و 16 طبقه دارد که هر طبقه 4 واحدی بوده و واحدها از 70 تا 200 متر است که دارای 1-2-3-4 خواب هستند.

برج های ارکیده

برج های ارکیده دقیقاً همانند تیپ ها و متراژها و متریال های پامچال است اما برج های ارکیده 2-5-8-9 شامل 19 طبقه 10 واحدی هستند.

برج های ارکیده 3-4 شامل 16 طبقه 4 واحدی هستند.

برج های ارکیده 6-7 شامل 16 طبقه 8 واحدی هستند.

برج های 10 و 11 نیز در حال ساخت هستند.

امکانات رفاهی : برج های پامچال دارای سیستم سرمایشی گرمایشی چیلر مرکزی بوده و در برج  پامچال سالن ورزشی موجود است و در زیر تمامی برج های فروشگاه های مارکنی ( هایپر مارکت) و رفاهی موجود می باشد.

در برج های ارکیده 8-9 فروشگاه های رفاهی موجود است اما 2-5-3-4-6-7 در حال حاضر موجود نیست و فقط فضا طراحی شده که در آینده نزدیک در دست خواهد بود.

در تمامی برج‌های ارکیده سیستم سرمایشی و گرمایشی داکت اسپیلت است.

برای کسب اطلاعات بیشتر پهنه a شهرک چیتگر و خرید فروش این پهنه با مشاورین مسکن 4030 درتماس باشید.

افتخاری 09334236892

پهنه B شهرک چیتگر (سروستان)

پهنه بی (b) شهرک چیتگر واقع شده در منطقه 22 غرب دریاچه چیتگر بلوار پژوهش است که شامل 16 برج می‌باشد که ساخت آنان با شرکت تعاونی مسکن عمران هادی وابسنه به بنیاد تعاون آجا است که در حال حاضر 6 برج آماده شده و در مرحله نازک کاری هستند و الباقی برج ها در مرحله گودبرادری یا فندانسیون میباشد. این 6 برج شامل : برج های G1 و G2 و G3 و G4 و B1 و B3

اطلاعات کلی پهنه B شهرک چیتگر

برج های پهنه از نظر معماری بصورت پروانه شکل بوده و از 2 بال شرقی و غربی تشکیل شده اند . این برج ها 30 تا 34 طبقه بوده و متراژ واحدهای آن 70 تا 375 متر است.

طراحی پهنه بی شهرک چیتگر

فضای باز به ازای هر واحد مسکونی حدود ۴۰ متر مربع به جز معابر و پارکینگ ها عدم تداخل مسیرهای سواره و پیاده استفاده حداکثر از نور و دید جهت واحدهای مسکونی و حداقل دید واحدها و ساختمان ها نسبت به یکدیگر (به علت استفاده از پلان پروانه ای) فرض اصلی طراحی آپارتمان‌های مسکونی و نحوه استقرار آن‌ها، طبق الگوی کشیدگی شرقی و غربی به منظور برخورداری از حداکثر نور جنوب و دید و منظر شمال می باشد.

این نوع طراحی موجب شده تا مانعی بر سر جهت وزش باد تهران که غربی شرقی است به‌وجود نیاید. چرا که ضلع بزرگتر پروانه به موازات جهت غربی شرقی می باشد.

به منظور امنیت بیشتر کودکان و کنترل والدین بر کودکان یک فضای باز و سبز اختصاصی برای هر برج مسکونی پیش بینی شده است.

در نظر گرفتن آبنما ها و چندین مرکز آموزشی و تجاری در فضای میان برج ها وجود مستر در اکثر اتاق خواب‌ها وجود تراس‌های بزرگ در هر واحد (حدود ۱۰ درصد متراژ واحد، متراژ تراس می باشد)

موقیعیت و مجموعه های اطراف پهنه B شهرگ چیتگر

دریاچه چیتگر مجموعه ایران مال بازار بزرگ ایران باغ ملی گیاه شناسی پارک جنگلی چیتگر شهربازی هزارو یک شهر بیمارستان تات مرکز سرطان ایران

دسترسی پهنه بی

بلوار پژوهش بزرگراه خرازی (همت غرب) بزرگراه حکیم (شهیدهمدانی) بزرگراه آزادگان

امکانات برج های پهنه بی شهرک چیتگر

هر برج دارای سالن اجتماعات چندمنظوره – سالن ورزشی لابی و لابی من 24 ساعته فضای بازی کودکان 10 لاین آسانسور سیستم اعلام حریق پارکینگ مهمان و...

نحوه ی خرید و فروش

در پهنه B خرید و فروش به 2 صورت زیر انجام می‌پذیرد: 1-خرید و فروش واحدهای مشخص و انتخاب شده که بصورت متری و نقدی معامله میشود. 2- خرید و فروش سهام 63 و 33 متری اعضای تعاونی.

توضیحات :

در حالت اول خرید و فروش بصورت آزاد انجام گرفته و در آن واحدها طبقه متراژ – طبقه و ویو قیمت گذاری شده و نقل و انتقال آن در دفتر تعاونی بتاجا صورت میپذیرد.

حالت دوم : سهام های 63 و 33 متری

در این حالت خریداران هر متراژی را که در نظر داشته باشند باید با این دو عدد 63 و 33 تجمیع کنند.این سهام ها از شوی تعاونی به اعضا اعطا شده و سهام ها با تعاونی تسویه گردیده و بصورت نقد معامله میشود.

بطور مثال اگر یک واحد 100 متری بخواهید یک سهام 63 متری و یک سهام 33 متری می خرید. برای یک واحد 120 متری دو سهام 63 متری و ... به همین منوال. در این نوع خرید، شما هیچگونه قسطی پرداخت نمی کنید و تنها هزینه ساخت را پرداخت می کنید که آنهم بسته به اولویت سهام خریداری شده قیمت های متفاوتی دارد.

هر چه اولویت سهام دورتر باشد قیمت آن ارزان تر خواهد شد. زمان تحویل هزینه پارکینگ و انباری و ضریب طبقات را بسته به اینکه کدام طبقه را انتخاب می کنید، پرداخت می کنید و واحد خود را تحویل می گیرید. در این نوع خرید هزینه تمام شده برای واحدی که انتخاب می کنید، بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.

برج های پهنه B شهرک مسکونی چیتگر

در پهنه B برج های G1 , G3 آزاد فروش بوده است و تعاونی به خریداران این 2 برج برای زمان تحویل تعهد جریمه دیرکرد داده است .

برج B1 : این برج بنام برج حفاظت یا الماس نیز شناخته میشود متلعق به کارکنان حفاظت اطلاعات ارتش میباشد.

برج های G2-G4 –B3 بصورت سهامی انتخاب واحد می شوند که انتخاب واحدشان تمام شده است .

برای کسب اطلاعات بیشتر پهنه B شهرک چیتگر و خرید فروش این پهنه با مشاورین مسکن 4030 درتماس باشید.

09129587357 صدیقی

پهنه C شهرک چیتگر (نارنجستان)

پیش فروش پروژه های مسکونی پهنه سی C شهرک چیتگر پهنه نارنجستان

پهنه C شهرک چیتگر دارای ۸ برج می باشد. ۴ برج پهنه شهرک چیتگر مربوط به تعاونی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی (نزاجا)، یک برج دو قلو به نام H2 مربوط به نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی، یک برج دو قلو به نام مرجان مربوط به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و در نهایت دو برج مربوط به پدافند هوایی و عامل می باشند که به برج های پدافند معروف هستند.

پیشفروش آپارتمان های برج های مسکونی پهنه C شرایط خرید اقساطی برای خریداران و سرمایه گذران منطقه 22 فراهم کرده است.

موقعیت پهنه C

یکی از بهترین موقیعت ها را دارد زیرا در قسمت غربی دریاچه چیتگر و جنوب مجموعه عظیم ایران ، شمال باغ ملی گیاه شناسی و شرق بلوار پژوهش قرارگرفنه است. از نظر دسترسی این پهنه به دلیل قرارگیری بین بزرگراه خرازی و بزرگراه تازه احداث شده ی حکیم (شهید همدانی) از بهترین و راحت ترین مسیر ها داراست.

برج های پهنه C شهرک چیتگر

بسیار مدرن و متفاوت از سایر برج های سربه فلک کشیده منطقه 22 است، زیرا برج ها از نظر ساخت امکانات متفاوت هستند.

سرمایه گذاری در پهنه C تماماً بر مبنای اصول پیش فروش و واگذاری حق امتیاز عضویت صورت میگیرد و تعاونی های مختلف ارتش در این پهنه فعالیت میکنند و تحویل کامل واحد های این پهنه بعد از سال ۱۴۰۰ خواهد بود. تراکم و زمین به برای اعضا رایگان بوده و صرفا هزینه تمام شده ساخت و ساز از اعضا در قالب اقساط دریافت می شود. نحوه سرمایه گذاری در پهنه C به این صورت می باشد که پیشفروش یک واحد مسکونی به صورت امتیازی بوده و ساخت توسط تعاونی های ارتش انجام می شود.

هم اکنون 2 تا از برج های چهارگانه نزاجا در مرحله سفتکاری میباشد و برج نیروی هوایی آغاز به تیغه چینی کرده است.

برج 2 قلوی مرجان H2 تعاونی نیروی دریایی ارتش در محله اسکلت و سقف میباشد و برج 30 طبقه پدافند در مرحله اسکلت و برج 40 طبقه آن در مرحله فندانسیون میباشد.

تراژها بین  ۷۵ الی ۱۵۰ متر بوده و قیمت قرارداد در تعاونی نیز بین 2.8 تا 4 میلیون تومان م‎یباشد. قیمت امتیازها نیز به روز  بوده و بر اساس پیشرفت کار و نوع قرارداد با تعاونی مشخص می گرد.

09129587357 صدیقی

معرفی شهرک مسکونی چیتگر تهران

اگر بخواهیم در مورد موقعیت مکانی دقیق شهرک مسکونی چیتگر به شما عزیزان شرح دهیم باید عرض کرد که ضلع شمالی و یکی از اصلی ترین ورودی های آن اتوبان شهید همت (شهید خرازی)، صد البته ضلع شرقی بلوار ایران خودرو، ضلع جنوبی اتوبان حکیم (یا همان شهید همدانی که موقعیت مهم دیگر این ساختمان ها است) و در ضلع غربی بلوار پژوهش که در نهایت به آزاد راه تهران، کرج می رسد و از نظر دسترسی نیز قطعا نمی توان ایرادی بر این شهرک گرفت.

فاصله واحد ها و سازه های مسکونی نیز از یکدیگر به صورت استاندارد است و به هیچ عنوان خبری از شلوغی های مداوم که در شهرک ها بیشتر از آن می شنویم نیست، آب و هوای چیتگر نیز با توجه به احداث این دریاچه مصنوعی معمولا در بیشتر زمان های سال ایده آل است.

شهر بازی، منطقه توریستی هزار و یک و باغ ملی گیاه شناسی نیز در اطراف این شهرک بزرگ مسکونی هستند، صحبت های زیادی در طول چند سال اخیر در مورد واحد های مسکونی و آپارتمان های چیتگر شنیده می شد که در نهایت با بهره برداری آن، اطلاعات بیشتری منتشر شد.

[muzicnews]

چگونه به سعادت آباد برویم؟

چگونه به سعادت آباد برویم؟

اگر به دنبال این هستید که بدانید چگونه به سعادت آباد تهران برویم؟ مطمئنا تا حدودی با این منطقه از تهران آشنا شده اید و مشتاق هستید تا اطلاعات بیشتری از آن به دست آورید.

اما کجا و چگونه شما می توانید راهنمای کامل رفتن به سعادت آباد تهران را پیدا کنید؟؟؟

تاریخ ما، مقاله ای تحت عنوان چگونه به سعادت آباد برویم؟ را برای شما همراهان خوب و همیشگی خود آماده کرده است، که برای آشنایی بیشتر با سعادت آباد تهران در ادامه مطلب می توانید اطلاعات مورد نیاز ��ود را از این منطقه مرفه نشین شهر تهران به دست آورید.

پیشینه سعادت آباد

شهر تهران دارای چندین منطقه مرفه نشین و شناخته شده می باشد، که یکی از آن ها در شمال غرب تهران، یعنی منطقه سعادت آباد می باشد.

سعادت آباد جزو منطقه ۲ شهرداری تهران، و در کوهپایه های جنوبی  رشته کوه البرز قرار دارد.

بعد از جنگ تحمیلی بود که سعادت آباد تهران وارد مرحله ای شد که با افزایش جمعیت در اوایل دهه هفتاد خورشیدی توسعه پیدا کرد و تا کنون شکلی را به خود گرفته که دیگر هیچ زمین خالی و بلا استفاده ای در آن پیدا نمیشود.

اگر سری به محله های سعادت آباد تهران بزنید خواهید دید که ساختمان های قدیمی جای خود را به برج ها و ساختمان هایی که قدمتشان کمتر از ۲۰ سال می باشد، داده اند و دیگر ساختمان های قدیمی کمتری در این منطقه به چشم خورده می شود.

مکان های به خصوصی در این منطقه از تهران جالب توجه هستند و با کنار هم قرار گرفتن آن ها سعادت آبادی شکل گرفته که امروزه نام آن بر سر زبان ها افتاده است.

در ادامه مطلب بهترین مکان های سعادت آباد و مسیر دسترسی به آن را به شما خواهیم گفت، تا شما نیز در اولین فرصت به آن جا سری بزنید و از نزدیک تمام گفته ها را به چشم خود ببینید.

جایگاه جغرافیایی و شهری

اگر بخواهیم بدون داشتن هیچگونه نقشه ای جایگاه جغرافیایی وشهری سعادت آباد را برایتان بگوییم؛ ابتدا محله هایی را به شما معرفی می کنیم که سعادت آباد به آن ها راه دارد.

اگر قصد عبور از بزرگ راه چمران را دارید، از شرق سعادت آباد مسیر دسترسی برای شما کاملا باز می باشد.

از شمال سعادت آباد شما می توانید به کوی فراز و از جنوب به شهرک غرب، شمال غرب به فرحزاد و شمال شرق به اوین دسترسی پیدا کنید.

در شمال سعادت آباد و در دامنه کوه، شهرک مخابرات و مناطق کوی فراز واقع شده اند.

چگونه به سعادت آباد برویم؟

خیابان ها و میدان های مهم سعادت آباد

چندین خیابان در منطقه سعادت آباد از مهم ترین و اصلی ترین خیابان ها به نام خیابان های فرهنگ، صرافها، بیست و چهار متری، سعادت آباد، سرو، دشت بهشت، علامه، پاکنژاد، پامچال، مروارید، لادن، خیابان فراز یا همان کوی فراز، پویش، شکوفه، پرورش، بهزاد، درختی و… به حساب می آیند.

چندین میدان در منطقه سعادت آباد نیز جز مهم ترین میدان ها به حساب می آیند که میدان سرو، میدان قیصر امین پور، میدان شهید تهرانی مقدم، میدان فرهنگ، میدان بهرود و میدان کتاب و یا همان بوستان سابق تعدادی از مهم ترین میدان ها ی سعادت آباد می باشند.

علاوه بر خیابان ها و میدان های مهم سعادت آباد؛ بلوار های این منطقه نیز مهم و معروف می باشند.

بلوار دریا، بلوار ۲۴ متری، بلوار شهید فرحزادی، بلوار پیام، بلوار درختی، بلوار شهید حافظی، بلوار پرورش، بلوار آتش نشانی، بلوار پرواز، بلوار جوریکی، بلوارمطهری و چندین بلوار دیگر از مهم ترین بلوار های منطقه سعادت آباد به حساب می آیند.

مکان های مهم سعادت آباد

سعادت آباد بهترین منطقه شهر تهران، دارای مکان های مهم و خاصی از جمله پارک ها، هتل ها، مراکز خرید، مراکز تفریحی ورزشی می باشد.

از بین مهم ترین این مکان ها، زندان اوین، مجتمع فنی تهران، هتل اسپیناس پلاس، سفارت نیاکاراگوئه، شهرداری منطقه ۲ و هتل پارسیان اوین در منطقه سعادت آباد بیشتر از دیگر مکان ها دارای اهمیت می باشند.

سعادت آباد منطقه ای مدرن و توسعه یافته

سعادت آباد تهران به خاطر داشتن ویژگی های خاص و ممتاز به منطقه ای توسعه یافته و لوکس تبدل شده است، که مواردی همچون ترافیک  روان، بافت مدرن و عدم وجود خانه های بسیار قدیمی در این منطقه، خیابان های استاندارد و عریض، امکانات رفاهی، دسترسی آسان به بزرگ راه ها و توسعه شهری موجب شده است تا این منطقه مورد توجه عام و خاص قرار بگیرد و گردشگران زیادی را سالانه جذب خود کند.

مناسب بودن آب و هوای این منطقه و نوساز بودن ساختمان های مسکونی و تجاری و در کنار همه اینها استاندارد بودن بافت شهری سعادت آباد، آن را به منطقه ای مدرن در تهران بزرگ تبدیل کرده است.

مکان های توریستی تفریحی زیادی در منطقه شمال سعادت آباد وجود دارد که بیشتر گردشگران در فصل های مختلف به این مناطق سفر می کنند و حتی بیشتر اهالی شهر تهران طرفداران همیشگی این مناطق هستند.

از آنجا که توسعه این منطقه از تهران، نتایج خوبی را به همراه داشته است و رضایت اهالی شهر تهران و گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به دست آورده است؛ شهرداری تهران در حال توسعه و احداث مناطق تفریحی و توریستی بیشتری در شمال سعادت آباد می باشد.

از جمله این مناطق، می توانیم به فرحزاد در شمال غربی سعادت آباد و درکه در شمال شرقی آن اشاره کنیم، که توریست های زیادی در فصل های مختلف به این مناطق سفر می کنند و خاطرات خوشی را برای خود و عزیزانشان رقم می زنند.

پارک ها و بوستان ها

اگر سری به سعادت آباد بزنید پارک ها و بوستان های بزرگی را در سطح این منطقه خواهید دید و قطعا شیفته ی آن ها نیز خواهید شد.

از جمله این پارک ها و بوستان ها می توانیم به پارک آسمان، پارک پرواز، پارک بوستان کوهستان، پارک ژوراسیک و پارک سنگی که از بهترین مناطق تفریحی  سعادت آباد هستند اشاره کنیم.

مراکز خرید

سعادت آباد تهران بیشمار منطقه تفریحی و توریستی دارد که فود کورت ها، مراکز خرید شیک و لوکس، سینما اریکه ایرانیان، رستوران ها و سفره خانه ها سنتی از دیگر مناطق خاص و مهم آن می باشند.

معروف ترین مراکز خرید سعادت آباد

·        مرکز خرید میلاد نور

·        مرکز خرید سهیل

·        مرکز خرید پرواز

·        مرکز تجاری گلستان

·        مرکز تجاری کسری

·        مرکز تجاری ابریشم

·        مرکز خرید توس

·        مرکز تجاری سروستان

·        مرکز خرید بوعلی

·        فروشگاه شهروند بهرود

تمامی این مراکز خرید و تجاری منطقه سعادت آباد طرفداران زیادی دارند که درصد بیشتری از رفت و آمد ها به این منطقه به خاطر وجود بهترین مراکز خرید و مراکز تجاری در این منطقه می باشد.

مسیر دسترسی به سعادت آباد

برای رفتن به سعادت آباد شما می توانید از مترو، اتوبوس، تاکسی و یا ماشین شخصی خود استفاده کنید.

رفتن به سعادت آباد با اتوبوس

از آنجا که ایستگاه مترو هنوز برای سعادت آباد افتتاح نشده و اهالی آن دسترسی به این نوع از وسیله نقیله ندارند؛ در سعادت آباد خطوط اتوبوس رانی نگرانی ها را رفع کرده اند و به مردم این اهالی خدمت رسانی می کنند.

برای استفاده از خطوط اتوبوس رانی، شما ابتدا باید تا ایستگاه دانشگاه شریف با مترو بروید و سپس تا میدان صنعت با اتوبوس مسیر خود را طی کنید و پس از آن به وسیله تاکسی خطی از میدان صنعت خود را به سعادت آباد برسانید.

رفتن به سعادت آباد با مترو

��ا کنون هیچگونه ایستگاه مترویی برای منطقه سعادت آباد تعریف نشده است، اما به محض اینکه خط ۷ مترو تهران احداث شود، انتهای آن به منطقه سعادت آباد ختم می شود که یکی از ایستگاه های این خط مترو به محله سعادت آباد و اهالی این محله تعلق می گیرد.

۷ ایستگاه و ۲۲ کیلومتر  از این خط  در تاریخ ۲۰ خرداد سال ۱۳۹۶ در میدان صنعت، کمیل، بریانک، میدان بسیج، میدان محمدیه، دانشگاه تربیت مدرس و شهید نواب صفوی به صورت همزمان افتتاح شد.

فعالیت های مجموعه ۷ ایستگاه خط ۷ مترو تهران، در ابتدا فقط ۳ ساعت در روز بود که به مرور ساعت کاری این ایستگاه ها به ۱۲ ساعت در روز رسید.

رفتن به سعادت آباد با تاکسی

اگر رفتن به سعادت آباد را با اتوبوس و مترو پسند نمی کنید؛ از میدان های صنعت، آرژانتین و آزادی شما می توانید با تاکسی های خطی به سعادت آباد بروید.

رفتن به سعادت آباد با ماشین شخصی

علاوه بر اتوبوس، مترو و تاکسی های خطی شما می توانید با ماشین شخصی خود به راحتی به سعادت آباد بروید.

افراد می توانند از اتوبان هاشمی رفسنجانی، اتوبان یادگار امام و اتوبان چمران با ماشین شخصی خود به سعادت آباد دسترسی پیدا کنند.

و در آخر…

همانطور که از ابتدای این مطلب گفته شد؛ سعادت آباد یکی از مرفه ترین و لوکس ترین منطقه تهران بزرگ می باشد که در بین عام و خاص شهرت بسیاری دارد و این شهرت به خاطر وجود مناطق خاص و بافت شهری استاندارد آن می باشد.

ولی به خصوص ترین چیزی که باعث شده تا نام سعادت آباد پرآوازه شود، وجود هتل اسپیناس  در  منطقه سعادت آباد و ضلع شمالی میدان بهرود است که این هتل در ایران به عنوان مدرن ترین هتل پنج ستاره و بزرگ ترین هتل ایران در منطقه سعادت آباد شناخته شده است.

چگونه به سعادت آباد برویم؟

  نوشته چگونه به سعادت آباد برویم؟ اولین بار در تاریخ ما. پدیدار شد.

source https://tarikhema.org/travel/38799/%da%86%da%af%d9%88%d9%86%d9%87-%d8%a8%d9%87-%d8%b3%d8%b9%d8%a7%d8%af%d8%aa-%d8%a2%d8%a8%d8%a7%d8%af-%d8%a8%d8%b1%d9%88%db%8c%d9%85%d8%9f/

[moshavergroup]

پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98

https://moshavergroup.com/%d9%be%db%8c%d8%b4-%d8%a8%db%8c%d9%86%db%8c-%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%a7%d9%85-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d9%87%d8%a7-%d8%b1%d9%88%d8%b2-%d8%b3%db%8c%d8%b2%d8%af/ پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98 لینک ورود به مطلب https://moshavergroup.com/%d9%be%db%8c%d8%b4-%d8%a8%db%8c%d9%86%db%8c-%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d8%aa%d9%85%d8%a7%d9%85-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d9%87%d8%a7-%d8%b1%d9%88%d8%b2-%d8%b3%db%8c%d8%b2%d8%af/ پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98  : براساس هشدار سازمان هواشناسی کشور روزسه شنبه 13 فروردین تا حد امکان از سفر به مناطق غرب و جنوبغرب کشور خودداری و در صورت لزوم با آگاهی و آمادگی در برابر شرایط جوی مخرب اقدام شود.     تازه‌ترین اخبار بارندگی ایران ‌پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98   :  به گزارش مشاور گروپ و به نقل از خبرگزاری تسنیم، براساس هشدار سازمان هواشناسی کشور، رگبار باران با رعدوبرق، برخی نقاط بارش تگرگ و وزش باد شدید و سیلاب و طغیان رودخانه ها در استان های خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کردستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، غرب استان فارس، جنوب و شمال غرب اصفهان، نیمه شمالی بوشهر و جزایر شمالی خلیج فارس. در استانهای مرکزی، جنوب قم، زنجان، همدان و طی بعد از ظهر و شب دامنه های البرز در استانهای تهران، البرز، قزوین و سمنان بارش باران گاهی با رگبار و رعدوبرق و وزش باد شدید که پیامد آن آبگرفتگی معابر با احتمال سیلابی شدن مسیلها پیش بینی می‌شود. ‌پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98   : همچنین بعد از ظهر و شب سه شنبه مسیرهای کوهستانی و گردنه های برفگیر دامنه های البرز در شمال و نقاط مرتفع جاده های کوهستانی زاگرس در شمالغرب و غرب کشور بطور موقت با بارش برف پیش بینی می شود و احتمال انسداد موقت جاده وجود دارد و آبهای خلیج فارس بخصوص سواحل بوشهر و خوزستان طی یکشنبه و دوشنبه مواج و طوفانی پیش‌بینی میشود.   دیگران می خوانند : وضعیت آب و هوا در روزهای ۱۲ و ۱۳ فروردین ۹۸ سیل در ۱۳ فروردین ۹۸ کدام استان ها را در برخواهد گرفت   بنابراین برای حفظ ایمنی و جلوگیری از خسارات احتمالی اقدامات زیر توصیه می شود: تا حد امکان از سفر به مناطق غرب و جنوبغرب کشور خودداری و در صورت لزوم با آگاهی و آمادگی در برابر شرایط جوی مخرب اقدام شود. از توقف در حاشیه و بستر رودخانه ها و مکانهای مستعد سیلاب جدا خودداری و از فعالیتهای کوهنوردی اجتناب شود. محدودیت برای حرکت شناورهای سبک در مناطق میانی تا شمال خلیج فارس اعمال شود.   سردار پورجمشیدیان در گلستان: انفجار دهانه ورودی رود قره‌سو به دریای خزر توسط سپاه به گزارش خبرگزاری تسنیم از گمیشان، سردار علی اکبر پورجمشیدیان شامگاه یکشنبه در جمع خبرنگاران با اشاره به آخرین اقدامات برای خروج آب از مناطق سیل زده اظهارداشت: در دهانه ورودی رود قره‌سو به دریای خزر توسط یگان تخریب نیروی زمینی سپاه انفجار انجام شد تا سرعت خروج آب و ورود به دریا افزایش یابد. وی افزود: این اقدام خروج آب‌های انباشته شده از دشت گرگان را 2 تا 3 برابر افزایش داده است. معاون هماهنگ کننده نیروی زمینی سپاه گفت: عملیات یگان تخریب نیروی زمینی سپاه در انفجار خطی و زنجیره‌ای در دهانه رودخانه قره‌سو در جنوب بندرترکمن موفق بود. سردار پورجمشیدیان افزود: این انفجار برای لایه‌برداری از رسوبات و سرعت و سهولت چند برابری در ورود آب به دریای خزر انجام شده است. معاون هماهنگ کننده نیروی زمینی سپاه گفت: با این انفجار حجم آب خروجی 2 تا 3 برابر شده است. در شرایط کنونی انتقال آب‌های جمع شده در گمیشان، آق‌قلا و خواجه نفس به سمت دریا ضروری‌ترین کار است. وی اظهارداشت: مردم نگران نباشند نیروی زمینی سپاه و مجموعه سپاه و بسیج تا آخرین روز که مشکلات مردم برطرف شود در کنار و خدمت مردم هستند و مانند روز نخست آنها را یاری می‌کنند. آبگرفتگی 4500 واحد مسکونی و تجاری در لرستان؛ رئیس جمهور در استان حضور یابد به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، آیت‌الله سیداحمد میرعمادی در جلسه ستاد بحران استان لرستان اظهار داشت: معاون اول رئیس‌جمهور در سیل اخیر نسبت به تمام استان‌ها سنگ تمام گذاشت و در این مناطق حضور پیدا کرد، حضور او منشاء آثار و برکات بوده و قطعاً در این سفری که به استان لرستان دارد مردم ما قدردان او هستند. وی افزود: خسارات زیرساختی و خسارت مالی فراوانی در استان لرستان داشته‌ایم، خسارات بیش از آن چیزی است که الان گفته می‌شود. در این جلسه می‌خواهیم حرف‌های مردم را بازگو کنیم. نماینده ولی‌فقیه در استان لرستان عنوان کرد: همان‌گونه که مقام معظم رهبری فرمودند حادثه سیل یک آزمون بود، آزمونی که برای مردم ما پیام‌ها و پیامدهای فراوانی داشت، این سیل نشان داد مسئولان، مردم حادثه‌دیده را تنها نمی‌گذارند و در کنار آنان هستند، نوع دوستی، ایثار و گذشت مردم در این قضیه نشان داده شد. وی بیان کرد: مردم ما در تمام موارد در امتحان‌ها پیروز و سربلند بیرون آمده‌اند، هم‌نوعی و ایثار خودشان را نشان داده‌اند، این حادثه سیل مسئله دیگری داشت و آن این است که ضعف‌ها، کمبودها و موارد آسیب‌زا و همین‌طور کارهای غیرکارشناسی را نشان داده‌است. میرعمادی با انتقاد از اینکه شهرستانی که کمترین امکانات را برای مهار سیل دارد چطور می‌تواند سیل را مهار کند تصریح کرد: دستگاه‌ها برای ارائه خدمات امکاناتی ندارند، کمبودهای دستگاه اجرایی، کمبودهای شهرداری، کمبودهایی که نهادها و ادارات دارند یکی از چیزهایی است که باید از این تجربه درس بگیریم و استفاده کنیم؛ کمبودها و ضعف‌های خودمان را باید جبران کنیم. نماینده ولی‌فقیه در استان لرستان خاطرنشان کرد: با هماهنگی بسیار خوبی نیروهای مسلح به‌میدان آمدند، هم‌چنین نیروهای مردمی، جهادی و نیروهای مردمی از استان‌های دیگر نیز پای کار آمدند این‌ها چیزهای ارزشمندی است. میرعمادی اظهار داشت: همه شهرستان‌های ما خسارت‌دیدند، بدون استثناء هیچ شهرستانی نداریم در این حادثه آسیب ندیده باشد، مردم می‌گویند اسباب و اثاثیه منازل‌شان از بین رفته، خانه‌ها تا 2 متر در آب و یک‌ونیم متر گل‌ولای فرو رفته، اما کف‌کش و لجن‌کش وجود نداشت. وی افزود: 1500 واحد مسکونی و تجاری شهری و 3 هزار روستایی دچار آب‌گرفتگی شدند، بعضی شهرستان‌ها تا نصف و یک‌سوم دچار آب‌گرفتگی می‌شود. منازل مردم تخریب و دچار مشکل شده، نیاز به تعمیر و بازسازی دارد؛ واحدهای تجاری، مغازه‌های متعدد با لوازم و دام‌های روستایی، استخر پرورش ماهی و150 واحد آسیب‌دیده و از بین رفته‌ است؛ هم‌چنین زمین‌های کشاورزی از بین رفته و از یک تا 2 سال قابل کشت نخواهد بود. نماینده ولی‌فقیه در استان لرستان عنوان کرد: در آذرماه، بهمن و اواخر اسفند تا اوایل فروردین تا به امروز در استان لرستان سیل داشتیم، در دو سیل گذشته دولت مصوبه‌ای برای جبران خسارت نداشته و ظاهراً دستگاه‌ها و بنیاد مسکن 12 میلیون وام و 2 میلیون بلاعوض دادند؛ مردم می‌گویند یک مقداری از گذشته جبران نشده است. مصوبه در دولت گذاشته شود؛ این مصوبه که الان دولت براساس شاخص‌ها تعیین کرده کار بسیارخوبی بوده، به گذشته هم سرایت کند تا دردی از گذشته مردم دوا شود. وی خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور بیان کرد: اعتبار لازمی برای التیام درد مردم و زیرساخت‌ها در نظرگرفته شود؛ انتظار این است به‌دلیل محرومیت و بیکاری که وجود دارد عنایتی شود تا در این جلسه مصوبه‌ای امیدبخش و خوشحال‌کننده برای مردم لرستان داشته باشیم و مردم آن را احساس کنند. میرعمادی گفت: ما در استان تلفات جانی نداشتیم، مردم هم نجابت به خرج دادند، اقدام جهادی در استان صورت گرفت این نباید مانع و سبب شود استان لرستان در مواجهه با سایر استان ها نادیده گرفته شود؛ انتظار این است آقای رئیس‌جمهور به لرستان سفر کند. نماینده ولی‌فقیه در استان لرستان خاطرنشان کرد: مردم نجیب لرستان خودشان سیلاب مدیریت کردند و پای کار هستند، انتظار این است مردم احساس کنند اگر نجابت به خرج دادند و اقدام جهادی کردند، بیش‌تر مورد توجه واقع شوند این را فرهنگ‌سازی کنید؛ جواب نجابت مردم را نجیبانه و کریمانه بدهید. احتمال ذوب برف و تداوم سیلاب در روزهای آینده در گلستان وجود دارد علی نظری شامگاه یکشنبه در جمع خبرنگاران اظهارداشت: سطح پوشش برف حوضه گرگانرود و قره‌سو بر اساس اطلاعات حاصله از پژوهشگاه فضایی ایران، در حدود 3 هزار و 700 کیلومتر مربع است و به صورت میانگین ارتفاع برف در مناطق کوهستانی استان نیز حدود یک متر برآورد می‌شود. مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای استان گلستان گفت: احتمال ذوب برف در حوضه گرگانرود و قره‌سو و تداوم سیلاب در روزهای آینده در استان گلستان وجود دارد. وی اظهار کرد: با توجه به عملیات برف‌سنجی و چگالی برف موجود، پتانسیل تولید رواناب حاصل از ذو�� برف حدود 220 میلیون متر مکعب تخمین زده می‌شود. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان گلستان تصریح کرد: با توجه به اخطاریه هواشناسی مبنی بر وجود سامانه بارشی در استان و وزش باد در صورت افزایش شدید دما و ذوب ناگهانی پوشش برف، امکان افزایش آبدهی رودخانه ها و ایجاد سیلاب در حوضه گرگانرود محتمل است. نظری گفت: از هم استانی‌ها تقاضا داریم همچنان از نزدیک شدن به حاشیه رودخانه‌ها، مسیل‌ها و نقاطی که مستعد جاری شدن سیل است، خودداری کنند. 3 سد در لرستان سرریز کرد؛ خسارت 315 میلیارد تومانی به حوزه آب استان به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، رضا میرزایی در جلسه ستاد مدیریت بحران استان که در سالن جلسات استانداری لرستان برگزار شد بابیان اینکه در حال حاضر 15 سد در استان در دست اجرا و یا به بهره‌برداری رسیده است اظهار داشت: از این تعداد سه سد مربوط به آب نیرو، 12 سد مربوط به آب منطقه‌ای است که شش سد تاکنون با حجم مخزن 206میلیون مترمکعب به بهره‌برداری رسیده و تاکنون بیش از 95 درصد معادل 196میلیون مترمکعب حجم مخازن سدها پرشده است. وی افزود: سه سد کزنار الیگودرز، هاله کوهدشت و ایوشان خرم‌آباد سرریز کرده است؛ با توجه به آمار سازمان هواشناسی استان لرستان داری 515 میلی‌متر میانگین بارندگی در بلندمدت است ولی آمار میانگین آبی سال جاری پرباران‌ترین استان کشور بوده است. مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان عنوان کرد: استان لرستان دارای 130 رودخانه فصلی و دائمی با طول 900کیلومتر است و بر اساس آمار هیدرومتری بر روی رودخانه‌های اصلی میانگین بلندمدت حجم آب خروجی از استان لرستان حدود 12و نیم میلیارد مترمکعب است که از این میزان حدود 8میلیارد مترمکعب مربوط به آب‌های تولیدی در استان لرستان و 4ونیم میلیارد مترمکعب مربوط به روان آب‌های ورودی از استان‌های هم‌جوار است. وی بیان کرد: در بارندگی‌های سال آبی جاری از ابتدای مهرماه سال گذشته مجموع بارش‌های استان 26ونیم میلیون مترمکعب بوده که از این میزان حدود 10میلیارد مترمکعب به‌صورت روان آب از استان خارج و به مخازن سدهای دز و کرخه واردشده است.   ‌پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98   : میرزایی با اشاره به شرایط زمین‌شناسی و وجود سازندهای ریزدانه و همچنین شیب توپوگرافی که حدود 71 درصد استان لرستان کوهستانی و دارای شیب 25درصد است تصریح کرد: میانگین بارش‌های استان لرستان بالا است و با توجه به نبود تأسیسات ذخیره‌سازی، کنترل سیلاب و حجم ناچیز سدهای استان با 420میلیون مترمکعب نمی‌تواند سیلاب‌های استان لرستان و همچنین خوزستان را کنترل کند. وی خاطرنشان کرد: شهرستان پل‌دختر به دلیل قرار گرفتن در خروجی استان لرستان سیل خیزترین شهرستان استان و پس‌ازآن شهرستان خرم‌آباد قرار دارد و همچنین دبی تغییر رودخانه‌های استان حداکثر در سیل اخیر حدود سه هزار و 350مترمکعب در ثانیه بوده که مربوط به رودخانه کشکان بوده است. ‌پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98   : مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان با اشاره به خسارات سیلاب اخیر گفت: در اثر این سیلاب خسارات زیادی به دیواره حفاظتی شهرها، روستاها، ایستگاه‌های پمپا��، شبکه‌های آبیاری و زهکشی و همچنین طرح‌های آب‌رسانی شرب شهری و روستایی و شبکه‌های برق استان واردشده بر همین اساس درمجموع خسارت‌های وارده به مجموعه‌های وزارت نیرو 315میلیارد تومان بوده است. وی با اشاره به بحرانی بودن دو حوزه رودخانه تیره شهرستان دورود با دبی سیلابی حدود 350‌مترمکعب در ثانیه است افزود: حداکثر ظرفیت این رودخانه 420مترمکعب در ثانیه است که با توجه به سیلاب رودخانه سیلاخور، بیاتان، آبسرده و سرریز سد مروک پیش‌بینی‌شده که سیلاب رودخانه تیره در شهرستان دورود به حدود 600مترمکعب در ثانیه برسد در همین راستا پیش‌بینی می‌شود بخش ساحلی شهر غرق آب شود. میرزایی بابیان اینکه دبی رودخانه کشکان هزار 582مترمکعب در ثانیه است عنوان کرد: با توجه به اینکه این رودخانه شهر پل‌دختر، معمولان، روستاهای پرجمعیت در مسیر و بخش‌هایی از شهرستان چگنی را دربر می‌گیرد پیش‌بینی می‌شود با ورود سامانه بارشی دررود خانه کشکان تا حدود 3هزار 500مترمکعب در ثانیه برسد بر همین اساس روستاهای مسیر رودخانه و بخشی از شهر پل‌دختر غرق آب خواهد شد. وی بیان کرد: در سیلاب اخیر مشخص شد که استان لرستان به دلیل عدم وجود سدهای مخزنی و کنترل سیلاب قادر نیست نقش مؤثری در مدیریت سیلاب حوزه‌های کرخه و کارون ایفا کند بر همین اساس ضروری است وزارت نیرو با ایجاد سیستم پویا در توزیع آب و ساخت مخازن در بالادست استان سبب شود که سیلاب‌های استان لرستان و خوزستان کنترل شود. مدیرعامل آب منطقه‌ای لرستان تصریح کرد: وزارت نیرو می‌تواند با ایجاد سدهایی همچون تنگ شبیخون، معشوره، داربلوط ، کاکاشرف، بهرام کش، بن لار، چولهول مازیان رود و زال سیلاب را در بالادست شهرهای بزرگ کنترل کند. ‌پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98   : وی با اشاره به اهمیت احداث سد معشوره گفت: چنانچه این سد ساخته شود می‌تواند سیلاب شهرستان‌های چگنی، معمولان و پل‌دختر بخش زیادی از سیلاب استان خوزستان را کنترل کند، سد معشوره در سنوات گذشته بناشده ساخته شود ولی به دلایلی در مخزن این سد بازنگری کردند و مخزن از 580 میلیون مترمکعب به 50میلیون مترمکعب تغییر دادند ولی چنانچه با مخزن قبلی ساخته شود می‌تواند بخش عمده‌ای از سیلاب استان لرستان و خوزستان را کنترل کند. میرزایی خاطرنشان کرد: از دیگر درخواست‌های استان لرستان از وزارت نیرو تسریع در ساخت سدهای اجرایی آب سرده، شهید بروجردی، کمندان، مروک، مخمل کوه، زیبا محمد، تاج امیر، عالی محمود است. سیلاب 26 میلیارد تومان خسارت به مدارس استان گلستان وارد کرد به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، احسان گوهری‌راد شامگاه یکشنبه در جلسه بررسی وضعیت مدارس سیل‌زده گلستان اظهار داشت: حدود 2 هزار و 200 نفر از دانش‌آموزان سیل‌زده در مدارس آب گرفته شهرستان آق‌قلا که روند آموزشی آنها دچار مشکل است از طریق50 کانکسی که کاربری آموزشی داشته و امروز به استان گلستان می‌رسد تا در اختیار مدارس قرار گیرد، پس از تعطیلات به تحصیل خود ادامه خواهند داد. مدیرکل آموزش و پرورش استان گلستان افزود: مشکل مدارس در شهرستان گنبدکاووس حل شده اما با افزایش آب‌گرفتگی در شهرستان گمیشان تعداد مدارس آسیب دیده از 256 به 308 مدرسه رسیده است. گوهری‌راد ادامه داد: 12 مدرسه شهرستان بندرترکمن در اختیار سیل‌زدگان و دستگاه‌های اجرایی قرار گرفته است. ‌پیش بینی بارندگی تمام شهرها در روز سیزده بدر 98   : وی تصریح کرد: تاکنون 52 مدرسه در اختیار دستگاه‌های اجرایی امدادرسان قرار گرفته و حدود 40 هزار نفر از هم استانی های سیل زده در اماکن آموزشی اسکان داده شده اند. مدیرکل آموزش و پرورش استان گلستان همچنین گفت: علاوه بر آب گرفتگی مدارس، به تاسیسات و تجهیزات آن ها نیز خساراتی جدی وارد شد. گوهری‌راد اظهار کرد: حدود 26 میلیارد تومان خسارت به مدارس استان گلستان بر اثر سیلاب وارد شده است.   جهت اطلاعات بیشتر در این باره به سایت moshavergroup.com مراجعه کنید و یا با شماره 9099071613 تماس حاصل فرمایید.

[coolvaliantlytinycollection]

جاذبه های گردشگری مشهد به همراه جاذبه های تاریخی و دیدنی خراسان رضوی

جاذبه های گردشگری مشهد به همراه جاذبه های تاریخی و دیدنی خراسان رضوی

جاذبه های گردشگری مشهد جاذبه های مشهد مقدس جاذبه های گردشگری مشهد مقدس مناطق توریستی  مشهد اردهال مناطق گردشگری مشهد با عکس و جاذبه های طبیعی مشهد. شهر مشهد را عموما مردم و مسافران با حرم مطهر امام رضا و مجموعه های اطراف آن می شناسند و از لحاظ مجموعه های تاریخی و تفریحی هم فرهنگ متنوعی دارد، که گردشگران زیادی را جذب خود می کند. در این مجموعه از سایت روزگار سری می زنیم به شهر زیارتی و سیاحتی مشهد و شما را با جاذبه های گردشگری مشهد به همراه جاذبه های تاریخی و دیدنی خراسان رضوی آشنا می کنیم.  

جاذبه های گردشگری مشهد

  حرم امام رضا  

  حرم علی بن موسی الرضا، که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد، ایران است. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست است.   بازار رضا  

  بازار بزرگ رضا که تو فاصله کمی از حرم مطهر قرار داره، یکی از شلوغ ترین و پربازدیدکننده ترین بازار های سنتی کشور لقب گرفته.این بازار علاوه بر معماری زیبا و سنتی ای که داره، یکی از قدیمی ترین مراکز عرضه سوغات و صنایع دستی شهر مشهد بوده و هست. وقتی وارد این بازار می شین، بهتره قبل از اینکه غرق تماشای ویترین ها بشین یه کمی سر بالا حرکت کنین تا زیبایی معماری این بازار هم به چشمتون بیاد. البته یادتون باشه که بازار از دوطرف راه ورود و خروج داره که هرکدوم به یک میدان و خیابان می رسن و همچنین راهروهای میانی که به اواسط خیابان راه داره .   مجموعه کوهسنگی  

  پارک کوهسنگی دومین پارک بزرگ (بعد از پارک ملت) مشهد است. این پارک در جنوب غربی مشهد و در انتهای خیابان کوهسنگی قرار گرفته است. پارک کوهسنگی در حاشیه کوه‌هایی مرتفع ایجاد شده و از قدیمی‌ترین روستاهای مشهد است. شاه عباس صفوی در سن ۱۶ سالگی در این روستا تاج‌گذاری کرد. کوه سنگی از میان تفریحگاه‌های شهر مشهد از قدمت و شهرت بیشتری برخوردار است و یکی از زیباترین پارک‌های ساخته شده در ایران است. این پارک تلفیقی از آب، سنگ و سرسبزی و نور است. ساختمان موزه‌ بزرگ خراسان، با الگوبرداری از معماری کاخ کلات نادر، جلوه زیبایی به این مجموعه داده است. در سال ۱۳۴۰ شمسی با گسترش شهر مشهد، کوهسنگی از طریق خیابانی وسیع و عریض و مشجر، موسوم به خیابان کوه سنگی، به بدنه اصلی شهر مشهد متصل شد. با طرح‌های توسعه شهر مشهد، پارک کوه سنگی به مجموعه‌ی تفریحی گردشگری تبدیل شد.   مقبره فردوسی  

  آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. ساختمان فعلی آرامگاه فردوسی و موزه توس که الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی، به ویژه آرامگاه کوروش بود به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ آغاز و با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسید. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون‌ها و سرستون‌ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی است. بخش فوقانی بنا به‌صورت توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشکانی شامل ۲۰  ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش‌هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب شده که نمایش صحنه‌هایی از روایات شاهنامه است.   مجموعه‌های آبی  

  مشهد در کنار جاذبه‌های گردشگری و تاریخی پتانسیل‌های لازم برای راه‌اندازی و ایجاد سایت‌های مجهز ورزشی را در سطح مناسبی دارد. مشهد مکان‌های جالب و زیادی از ورزشگاه و زمین‌های بازی تا جاذبه‌های آبی سرپوشیده برای ورزش و تفریح دارد. مشهد در زمینه احداث پارک‌های آبی موقعیت بی‌نظیری در خاورمیانه دارد. یکی از جاذبه‌های ورزشی خاص در مشهد وجود پارک‌های آبی است که به دلیل سرپوشیده بودن امکان استفاده از آنها در تمام طول سال وجود دارد. پارک آبی ایرانیان، سرزمین موج‌های آبی، پارک ساحلی آفتاب و موج‌های خروشان از پارک‌های آبی مجهز است که طرفدارن بسیاری دارد.   پارک طبیعی هفت حوض  

  یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی مشهد که در دل کوه‌های خلج جای دارد هفت حوض است. این منطقه حدود ۷ کیلومتر با مشهد فاصله دارد و شامل ۷ حوضچه طبیعی است. بعضی از این حوضچه‌ها به اندازه یک استخر کوچک وسعت دارند. آب بعد از عبور از این هفت حوضچه به حوضی بزرگ‌تر می‌ریزد و رودخانه مسیرش را ادامه می‌دهد. برای رسیدن به این مکان، بعد از وارد شدن به شهرک سیدی و جاده خلج و طی کردن حدود ۳ کیلومتر از جاده، به دوراهی می‌رسید. باید جاده اتوبان و آسفالت سمت چپ را ادامه دهید تا به میدانی برسید. اگر قصد سفر به این منطقه را دارید باید بعد از رسیدن به این میدان اتومبیلتان را پارک کنید و حدود ۲ کیلومتر از مسیر را پیاده طی کنید تا به «هفت حوض» برسید.   پارک ملت و شهربازی  

  پارک ملت یکی از جاذبه‌های گردشگری مشهد و بزرگ ترین پارک این شهر است. مساحت آن ۷۲ هکتار است و بزرگ‌ترین چرخ و فلک خاورمیانه در این پارک قرار دارد. در قسمت شرقی پارک بزرگ ملت شهربازی قدیمی و بزرگی وجود دارد که برای خیلی از قدیمی‌ها شهر مشهد خاطره‌ساز بوده است.  این شهربازی اولین شهر بازی در کشور است که عضو اتحادیه جهانی شهربازی‌های استاندارد شده است. نمی‌توان به مشهد سفر کرد�� از بلوار وکیل‌آباد عبور کرد و با دیدن چرخ و فلک ۸۰ متری در این پارک وسوسه سوار شدن به آن را از خود دور کرد.   آرامگاه نادرشاه افشار باغ نادری  

  آرامگاه نادر شاه افشار بنایی است که به یادبود نادرشاه در شهر مشهد ساخته شده است. قوام السلطنه در اواخر عهد قاجار (۱۲۹۶ خورشیدی) در محل یکی از مقابر ویران‌شده نادری، آرامگاه جدیدی برای وی ساخت و استخوان‌های او را از تهران به مقبره مزبور انتقال داد. نادرشاه افشار، فاتح دهلی در هنگام حیات خود دستور به ساخت آرامگاهی کوچک در بالای خیابان مشهد داد. این آرامگاه کوچک در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در مجاور چهارباغ شاهی و روبروی حرم امام رضا از خشت و گل ساخته شد. این بنای جدید که در محل فعلی آرامگاه وی قرار داشت، مدتی بر پا بود تا این که انجمن آثار ملی ایران در سال ۱۳۳۵ خورشیدی درصدد بر آمد آرامگاهی مناسب برای وی در همان محل مقبره قوام‌السلطنه احداث کند. این کار از سال ۱۳۳۶ شروع شد و در سال ۱۳۴۲ به پایان رسید. مقبره کنونی نادرشاه واقع در ضلع شمال غربی چهارراه شهدا (نادری سابق) است که پس از حرم حضرت رضا (ع) مهم‌ترین موضع توریستی-تاریخی شهر مشهد تلقی می‌شود. طراح بنا مهندس سیحون بود و مجسمه‌ها را هنرمند فقید ابوالحسن صدیقی ساخته است.   رستوران پسران کریم  

  سفر به مشهد بدون امتحان کردن غذاهای خاص مشهد تقریبا غیرممکن است. چه خوب است که غذاهای مشهد را در یکی از بهترین و نامدارترین رستوران‌‌های شهر تست کنید. رستوران پسران کریم از رستوران‌های قدیمی و معروف مشهد است که در سال ۱۳۵۹ در خیابان طالقانی افتتاح شد و از سال ۱۳۷۶ به محل فعلی واقع در بلوار خیام انتقال یافت. دلیل نامگذاری این رستوران یاد و خاطره بنیانگذار آن، مرحوم کریم قاسم‌زاده حاتمی، پدر صاحبان کنونی رستوران است که به مدت تقریبا ۵۶ سال، از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۶، مدیریت رستورانی را بر عهده داشتند. این رستوران غذاهای ایرانی سرو می‌کند و یکی از غذاهای محبوب این رستوران چلو ��اهیچه آن است. شعبه م��کزی رستوران بنایی قدیمی تر دارد. برای دسترسی به این رستوران آدرس زیر را به خاطر داشته باشید:  مشهد- بلوار سجاد- خیابان فرهاد- فرهاد ۲۲- انتهای کوچه سمت راست- رستوران پسران کریم و همچنین شعبه دیگری در برج آلتون واقع در خیابان دانشگاه. پارک وکیل آباد  

  پارک وکیل‌آباد از تفرجگاه‌های قدیمی و زیبای مشهد است که در جنوب غربی مشهد و انتهای بلوار وکیل‌آباد واقع شده است. وکیل‌آباد به علت قدمت خود و قرار گرفتن در دره‌ای با صفا و هوای مطبوع از دیرباز مورد توجه اهالی شهر و مسافران بوده است. این پارک جنگلی که در گذشته به نام میرطراز یا باغ وکیل‌آباد شناخته می‌شده، در سال ۱۳۴۸ شمسی توسط مالک آن، حسین آقای ملک، به‌صورت رسمی وقف استفاده عموم و به شهرداری مشهد واگذار شد. باغ گیاه‌شناسی  

  باغ گیاه‌شناسی مشهد شامل بخش‌های مختلفی از جمله باغ گل رز، قطعه آموزشی و نمایشی، مجموعه گیاهی منطقه رویشی ایران، مجموعه آربراتوم و سیستماتیک گیاهی، باغ میوه‌های بومی ایران، مجموعه گیاهی سوزنی برگان، مجموعه نمایشی باغ صخره‌ای و مجموعه نهالستان و گلخانه‌های تکثیری است. این باغ به‌منظور حفاظت و نگهداری از گیاهان و تهیه بانک ژن زنده گیاهی، آشنایی دانشجویان و شهروندان با انواع گونه‌های گیاهی، انجام برنامه‌های مطالعاتی و پژوهشی، ترویج استفاده شهروندان از گل و گیاه و... احداث شده است. این باغ در بلوار جمهوری اسلامی، حد فاصل چهارراه مقدم و میدان غدیر واقع است. باغ وحش وکیل‌آباد  

  در جنوب غربی مشهد و همجوار با پارک جنگلی وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد. این باغ وحش حیوانات گوشتخوار، علف خوار، آبزی، خزنده و پرندگان مختلفی دارد و جزو جاذبه‌های گردشگری نه تنها مشهد، بلکه استان خراسان رضوی است.   بند گلستان  

  این بند یکی از بندهای تاریخی استان خراسان است که مبنای آن مربوط به دوره تیموریان است. بند گلستان در ۸ کیلومتری غرب مشهد و بر روی رودخانه گلستان احداث شده است. این بند از مناطق توریستی و دیدنی مشهد است. با وجود اینکه حدود ۵۰۰ سال از عمر این بنا می‌گذرد، هنوز سالم و پابرجاست. غار مغان  

  این غار در ۳۵ کیلومتری شهر مشهد و در جنوب روستای مغان قرار گرفته است. غار دو دهانه دارد و درونش آثار استالاگمیت و استالاکتیت و چندین حلقه چاه وجود دارد که عمق یکی از این چاه‌ها ۲۵ متر است. همچنین درونش پرتگاه و برکه آبی هست که باعث می‌شود از ماجراجویی انفرادی پرهیز کرد. برای ورود به این غار حتما‌ باید راهنما داشته باشید، زیرا در غیر این صورت خطرناک خواهد بود. سد کارده  

  در سرزمین خشک و کویری مشهد می‌توان مناطق و مکان‌هایی را یافت که گاهی مسحورکننده هستند. در ۴۸ کیلومتری جاده مشهد به کلات روی رودخانه «کارده» سدی بتنی دیده می‌شود که ظرفیتی معادل ۳۶ میلیون متر مکعب دارد. این منطقه که جزو گردشگاه‌های آبی مشهد محسوب می‌شود، سد از انتهای خیابان خواجه ربیع راه دسترسی دارد و منطقه‌ای خوش آب و هوا است. باغ ملی  

  درست وسط یکی از شلوغ‌ترین و پرترددترین مراکز تجاری و مسکونی شهر، باغی بزرگ وجود دارد که به باغ ملی مشهور است. در این مکان در واقع محل ارگ شهر بود، محمود سیستانی مالک آن بوده است. قنات رکن‌آباد، یکی از قنات‌های مشهور شهر، نیز از این باغ می‌گذشت. در حال حاضر این بوستان بزرگ و باصفا با آب‌نما و درختان بلند به مکانی زیبا و خاص در شلوغی و هیاهوی وسط شهر تبدیل شده است. در دل این باغ سزسبز تندیس‌هایی از مشاهیر علم و ادب و عرفان به چشم می‌خورد. باغ در حال حاضر در تملک شهرداری است.   خانه تاریخی ملک  

  خانه ملک مربوط به اواخر دوره قاجار است و در مشهد، ضلع شرقی خیابان امام، روبروی اداره دارایی واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۱۱۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا یکی از نمونه خانه‌های زیبای بر جای مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه محسوب می‌شود. بنای مزبور در گذشته بسیار وسیع‌تر بوده، اما اکنون تنها بخش بیرونی آن برجای مانده که شامل دو طبقه است. طبقه بالایی دارای سقف مشبک و منبت‌کاری شده چوبی و شومینه گچبری زیبایی است. خانه ملک امروزه مرکز هنرهای سنتی میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی است. گفتنی است حمام خانه ملک تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی دوره خود در شهر مشهد معرفی شده است. این بنا در سال ۱۳۸۵ به عنوان خانه توریست انتخاب شد. مجتمع تجاری زیست خاور  

  مجتمع تجاری زیست خاور در مرکز شهر و در نزدیکی میدان دکتر علی شریعتی قرار گرفته ‌است و از اماکن مذهبی و نقاط دیدنی شهر فاصله چندانی ندارد. در هر نقطه شهر مشهد که باشید به راحتی می‌توانید به این مرکز خرید دسترسی پیدا کنید. این مجتمع دارای ۴ طبقه و ۶۹۸ واحد تجاری است و از مراکز خرید مهم مشهد محسوب می‌شود. گردشگران داخل این مجتمع می‌توانند انواع و اقسام لوازم لوکس و زینتی، لباس، کفش و... را خریداری کنند. همچنین در مرکز خرید زیست خاور مرغوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد موجود است. زیست خاور دارای معماری داخلی منحصربه‌فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف‌ها و گچ‌بری‌های بی‌نظیر است. در این مجتمع بعد از خرید می‌توانید در کافی‌شاپ و رستوران به استراحت بپردازید و از یک نوشیدنی و غذای دلچسب لذت ببرید. محله چهار باغ  

محله چهارباغ مشهد، از غرب به خیابان آزادی و ضلع شرقی مجموعه تجاری بازار مرکزی آستان قدس و کوچه تلفن‌خانه و از شمال به بالاخیابان، کوچه چهارباغ و کاروان‌سرای ملک محدود است. قسمت شرقی آن تا کوچه ملک و بازار سنگ‌تراش‌ها (تخریب شده تا سال ۱۳۷۴) امتداد دارد. همچنین قسمت جنوبی محله تا بازار بزرگ و مسجد ازبک‌ها (۷۲تن)، کوچه ارگ و کوچه شوکت‌الدوله و کوچه پنجه (خیابان خسروی‌نو) امتداد دارد. این محله تا اوایل دهه ۲۰ از محلات درجه یک مشهد بود. علت شهرت محله به این نام، به واسطه درختکاری چهار ردیفه بالاخیابان به سبک چهارباغ اصفهان نبوده است، چرا که به طور قطع قدمت چهارباغ مشهد بیش از چهارباغ اصفهان بوده و به دوره تیموری برمی‌گردد. در این محدوده  منازل اعیان‌نشین با اندرونی و اطاق‌های بزرگ معروف به تنبی (tenebi) قرار داشته که در اواخر بیشتر برای عروسی، مجالس عمومی و روضه‌خوانی ایام سوگواری به کار می‌رفت. این منازل دارای درختان فراوان مثمر و غیرمثمر با حوض و حوض‌خانه، درشکه‌خانه و اصطبل بود. این محله در دوران‌ مختلف و تا قبل از رونق گرفتن محلات جدید، محل استقرار حاکم شهر بوده است.خانه ترکمن‌ها که تخریب شده است؛ خانه کوزه‌کنانی؛ خانه مجتهدزاده؛ حمام و مسجد شاه از بناهای تاریخی این محله است.   موزه تاریخ طبیعی خراسان  

  یکی از بهترین راه‌هایی که می‌تونین بدون سرگردانی زیاد با طبیعت و موقعیت بومی مشهد و اطرافش آشنا بشین ، رفتن به موزه تاریخ طبیعی این شهره . این موزه که در دانشگاه فردوسی مشهد افتتاح شده ، خیلی دقیق و جمع و جور اقلیم مشهد رو معرفی می‌کنه . تو این موزه با بخش‌های مختلف جانور شناسی ، گیاه‌شناسی، دیرین‌شناسی و زمین‌شناسی روبه‌��و می‌شوید . در طبقه همکف این ساختمان، نمایشگاه و مخزن نگهداری مهره‌داران و بی مهره‌ها وجود داره .   نمایشگاه‌های بین‌‌المللی مشهد  

  شرکت نمایشگاه‌های بین‌‌المللی مشهد (MIEC) در سال ۱۳۷۷به بهره‌‌برداری رسید. این مکان یکی از برگزارکنندگان مطرح نمایشگاه‌های تخصصی و بین‌‌المللی در ایرانه که از طریق چندین بزرگراه به مرکز شهر متصل شده و در انتهای بلوار وکیل‌آباد در محوطه‌ای وسیع قرار داره.فضاهای سالنی، به نام‌های بهار، ابوسعید، مولوی، B۱ & B۲، فردوسی و خیام، امکانات و تسهیلاتی از جمله ایستگاه تاکسی، مسجد، رستوران، پارکینگ، مرکز خدمات پزشکی، محل رزرو هتل و بلیط هواپیما، برای بازدیدکنندگان از این مجموعه در نظر گرفته شده است.   برای آشنایی با  جاذبه های گردشگری ایران و جهان کلیک کنید   Read the full article

[marlik-job-blog]

New Post has been published on مارلیک | اخبار و تازه های استخدامی

New Post has been published on http://job.marlik.ir/news/%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%ae%d8%af%d8%a7%d9%85-%d8%ae%d8%a7%d9%86%d9%85-%d8%a8%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b4%d8%a7%d9%88%d8%b1-%d8%a7%d9%85%d9%84%d8%a7%da%a9/

استخدام خانم برای در مشاور املاک

استخدام خانم در مشاور املاک سالار

مشاور املاک سالار جهت تکمیل پرسنل کاری خود به یک خانم

با ظاهری آراسته و فن بیان بالا

در محدوده بهارستان و گلستان ترجیحا ساکن باشد. نیازمند است استخدام بصورت حضوری بوده و جهت انجام پذیرش مزایای کاری گفته خواهد شد. ساعت تماس : 9 صبح الی 9 شب تلفن تماس : 09383056364 آدرس مشاور املاک : بهارستان – مجموعه مسکونی – مشاور املاک سالار

  اطلاعات تماس

[mashhadtravel2-blog]

معرفی جاذبه های گردشگری و آثار تاریخی مشهد

آثار تاریخی مشهد

حرم امام رضا (ع)

حرم علی بن موسی الرضا، که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد، ایران است. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست است.علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مامون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود. سد کارده

این سد در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر ۱۶ جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌گردد. سد از نوع بتنی دو قوسی متقارن مخزن و متشکل از ۱۵ بلوک ۱۰ متری با ارتفاع ۶۷ متر از پی و حجم ۳۲ هزار مترمکعب بتن‌ریزی می‌باشد. حجم آب آن معادل ۳۶ میلیون مترمکعب می‌باشد. رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد می‌باشد.

غار کارده

روستای «کارده» در فاصله ۴۸ کیلومتری شمال مشهد واقع گردیده و غار کارده در ۳ کیلومتری آن قرار دارد. در محل مذکور که موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند.غار شرقی موسوم به غار اسکلت و غار غربی موسوم به غار کارده است. دهانه غار به صورت یک شکاف سنگی است که عرض تقریبی آن ۱ تا ۳ متر و طول آن حدود ۱۰۰ متر می‌باشد.این غار کاملاً خشک است و پرتگاه‌هایی خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هایی از انسان مربوط به زمان‌های قدیم را در درون این غار مشاهده کرده‌اند.��ز مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به ۲ تا ۵ شاخه فرعی دیگر منتهی می شود. همچنین اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.

روستای مج

این روستا در دامنه کوههای بلند واقع و از اطراف به روستاهای مغان، ازغد، مایانات و طرقبه و از سوی دیگر به روستای تجر، سربرج و سد طرق منتهی می شود و در دیگر سو به روستاهای پیوه ژن، زشک و روستای دیزباد راه می یابد.جاده اصلی روستا از طرف سیدی مشهد به مسافت ۲۸ کیلومتر در منطقه کوهستانی و روستای شلگرد عبور می کند که در فصل بهار پذیرای جشنواره گل های وحشی، شقایق ها و انواع گیاهان دارویی است و انبوه مشتاقان طبیعت را به سوی خود می کشاند. روستای مج در منطقه ای کوهستانی واقع شده و تپه ماهور و دره های زیادی که در دامنه این تپه آثار بجا مانده تاریخی روستا بیانگر سکونت مردمان در سالیان دور می باشد. و همچنین گورستانی قدیمی در منطقه وجود دارد که حکایت از زندگی مردمانی قبل از اسلام و بعد از آن می کند.

روستای دهسرخ

روستای دهسرخ در کیلومتر ۴۵ جاده مشهد- نیشابور در ۱۷کیلومتری شهر ملک آباد در مسیر عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از نیشابور به سمت توس واقع شده است.این روستا بیش از۲هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد. این روستا متبرک به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام است.ابوالصلت روایت کرده: که چون امام رضا علیه السلام به دهسرخ رسیدند در زمانی که به نزد مأمون می رفت گفتند: یابن رسول الله ظهر شده است نماز نمی کنید پس فرو آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارک خود زمین را کاوید آنقدر آب جوشید که آنحضرت و هر که با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است.اکنون مؤمنان و شیفتگان حضرت از این آب به عنوان تبرک و شفا استفاده می کنند و باعث شفای بیماران زیادی شده است.و آن چشمه نام زمزم رضوی را تاج افتخار خود نهاده است.در نزدیک آن چشمه محلی به نام مصلای امام وجود دارد که محل نماز گذاردن امام رضا علیه السلام و یارانشان بوده است. (لازم به ذکر است این مصلا نزدیک یک متر بالاتر از سطح زمین واقع شده است که مردم منطقه این پدیده را معجزه ای می دانند که که این محل متمایز از زمینهای اطراف مصلاست)در فاصله سیصد متری چشمه و مصلای امام رضا علیه السلام مرقد مطهرامامزاده سید عبد العزیز که از نوادگان سید الساجدین امام العارفین حضرت علی ابن حسین علیه السلام است؛ واقع شده است که اخیرا باز سازی شده و زائران زیادی را به خود جذب کرده است. این بقعه مطهر در بلندای روستا واقع شده است که چشم انداز بسیار زیبای به طبیعت دارد.

مجتمع زیست خاور

اولین مجتمع و برج تجاری مشهد دارای معماری داخلی منحصر به فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف ها و گچ بریهای بی نظیر می باشد. مساحت زمین ۱۰۰۰۰ متر مربع می باشد که در سه طرف آن خیابان واقع شده است و دارای ورودی از سه طرف می باشد. آپارتمانها و قسمتهای تجاری چنان طرح ریزی گردیده است تا در آنها برای زندگی و کسب و کار محیط خوش آیندی ایجاد گردد . آپارتمانهای وسیع و جادار بر روی یک پی چند طبقه ای بنا گردیده اند که شامل انواع مغازه ها ، رستورانها ی شیک ، مراکز تفریح و پارکینگ می باشد . ترکیب این مظاهر مختلف در یک مجتمع ، از لحاظ کیفیت ، محیط زیبا و دلپذیری بوجود آورده است که نسبت به سبک و شیوه موجود کاملا جدید و جالب است .

آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان

آرامگاه محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آب نصب شده است. محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پر شور ایران بود.در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی در تبریز متولد شدو در سال ۱۳۲۴ به تهران آمدو پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلی،روس ها را شکست فاحشی دادو صیت شهرت ولیاقت او از مرزهای ایران گذشت.در سال ۱۳۳۵ هجری به آلمان رفت و در سال ۳۸ پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید. در ذیحجه سال ۱۳۳۹ آزادیخواهان خراسان به رهبری کلنل قیام کردند.این قیام که برای کسب استقلال ایران بود،توسط روسای عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتی ایران مورد هجوم قرار گرفتو کلنل پسیان که او را در شمارمردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد.

مصلی مشهد

بنای مصلی با قدمتی بیش از ۳۵۰ سال در فاصله یک کیلومتری ضلع شرقی میدان پنجراه پائین خیابان معروف به نواب صفوی در کنار بلوار مصلی واقع است ظاهرا در گذشته این بنا از نظر موقعیت در مکانی قرار داشته که نظر هر مسافر یا زائر تازه وارد در عزیمت به مشهد مقدس را از بیرون حصار شهر به سوی دروازه پائین خیابان بخود جلب می‌نموده است. مصلی از نظر نقشه وطرح کلی ساختمان شامل ایوانی مرتفع و دو ایوانچه منتهی به فضاهای چهار ضلعی در طرفین بصورت قرینه است که ایوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی کم خیز بنا شده است. تنها محراب بنا در دیوار انتهایی ایوان رو به قبله ایجاد شده و علاوه بر دارابودن تزئینات متنوع نام معمار حاجی شجاع‌بنای اصفهان در کتیبه پیشانی آن نقش شده است در بخش انتهایی تزئینات لبه طاق ایوان ودر دو سوی آن اشعاری به فارسی با قلم شیوای نستعلیق به رنگ زرد بر زمینه آبی نگارش یافته که ماده تاریخ ایجاد بنا در ابیات آن نهفته است. به استناد این کتیبه بنای مصلی در زمان شاه سلیمان از سلاطین صفویه در سنه ۱۰۸۷ ه. ق بنیان گردیده است.

سد چالیدره

این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است. جداره غربی آن، دره ای با قنات خصوصی و باغ می باشد و اراضی آن منابع طبیعی بوده و شمال آن نیز دره ها و ارتفاعات بایر و بکر است. در جداره شرقی نیز علاوه بر جاده نغندر، مجموعه مسکونی فرهنگیان و اراضی تپه ماهوری بکر قرار دارد. شاخص جاذبه گردشگری آن سد خاکی است که برای آبیاری باغ‌های اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق سواری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق می باشد. سد چالیدره یک سد خاکی رس است که بوسیله رودخانه جاغرق پر آب می شود. این سد در ابتدای جاده روستای نغندر و در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است.

روستای پاژ

روستای پاژ زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در پانزده کیلومتری شمال شهر مشهد در تقاطع جاده کارده به کلات نادری واقع شده است به استناد متون تاریخی و ادبی بر جای مانده این روستا زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است بطوریکه نگاشته‌اند حکیم حماسه سرای ایران در سال ۳۲۹ یا ۳۳۰ هجری قمری در همین روستا چشم به جهان گشود و در سن ۳۰ سالگی نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف ۳۵ سال اشعار حماسی خود را بنام شاهنامه به پایان رسانید و به روایت مشهور سال ۴۱۶ ه. ق به دیار باقی شتافت روستای فعلی پاژ دااری ۸۰۰ هکتار مساحت است که از مجموع آن حدوداً ۴ هکتار به بخش مسکونی اختصاص یافته است بخشی از فضای مسکونی روستا در میان آن و بقیه بر ورای تپه‌ای موسوم به قلعه بلند مکانی که بنظر می‌رسد در گذشته محل اصلی و هسته مرکزی دهکده پاژ بوده زیرا پیرامون آن تا چندی قبل خندقی وجود داشت که جهت ممانعت از پیشروی مهاجمین آن را پر از آب می‌تموده‌اند بجز تپه موجود در فاصله تقریبی پانصد متر از پشته اولیه بلنددیگری نمایان است که در نزد اهالی به قلعه کهنه پاژ معروف است سفالهای رنگارنگ و لعابدار پراکنده بر روی این بلندی نشانه ای از تداوم مدنیت پاژ در سدهای اولیه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجری است.

بازار جنت مشهد

این راسته بازار در گذشته جزیی از محله‌ای بزرگ به شمار می‌آمد که در قسمت مرتفع و بلند شهر شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهار باغ قرار داشت. وضعیت اقتصادی شهر مشهد موجب گردیده تا خانه‌های این راسته به مراکز تجاری تغییر نماید. امروزه این مکان یکی از مراکز مهم تهیه پوشاک در این شهر می‌باشد.ترکیب قدیمی این بازار بسیار برای عابرین این بازار خوشایند و لذت بخش است و لوکیشن مناسبی برای فیلم برداری است به طور مثال قسمتی از فیلم هرشب تنهایی در این راسته بازار فیلم برداری شده است.

فرهنگسرای بهشت ( بوستان مفاخر )

ساختمان این فرهنگسرا متعلق به دوره پهلوی اول میباشد و در سال ۱۳۱۰ ساخته شده و اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد آن تالار عروسی بوده است.عمارت فرهنگسرای بهشت در غرب بولوار مدرس یا دروازه طلایی و در ضلع جنوبی آن،همچنان استوار است.

آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی

این آرامگاه متعلق به میرزا ابراهیم اوّل، دومین و بزرگترین واقف سادات رضوی است که در سال ۱۰۴۲ ق وفات نمود و هم اینک این ارامگاه در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع شده است .وی از اجله‌ی سادات رضوی خراسان در زمان صفویه بوده و نسب شریفش با بیست و یک واسطه به امام‌زاده «ابو جعفر موسی مبرقع»‌ فرزند حضرت جواد (ع) می‌رسد.مقبره میرزا ابراهیم واقع در ملک شخصی خود وی در مجاورت مجموعه فرهنگی‌– تفریحی کوهسنگی در دامنه کوه و انتهای خیابان بهشتی، با منظر ایوانی کاشی‌کاری شده جلب‌نظر می‌نماید.در صحن مقبره تعدادی از علمای قرن اخیر خراسان مدفون هستند. این فضای تاریخی ـ فرهنگی بر جاذبه های کوهسنگی مشهد افزوده است. مقبره و باغ آن به سادات رضوی مشهد تعلق دارد و ایشان عموماً به زیارت جدّ واقف خود میروند. بازدید از مقبره میرزا ابراهیم برای عموم آزاد است.میرزا ابراهیم در سال ۱۰۳۸ قمرى موقوفات مهمى را در شهرهاى مشهد و رادکان و تربت جام وقف بر اولاد ذکور و اناث خاندان خویش و عامه سادات رضوى ساکن شهر مشهد ( ارض اقدس ) کرده است.موقوفه وى بسیار فعّال است و حدود بیست هزار نفر ( در سال ۱۳۸۱ خورشیدى ) از آن بهره مند مى شوند. این موقوفه توسط متولى یى از اعقاب خود میرزا ابراهیم اداره مى شود و درآمد سالانه آن میان سهم بران توزیع مى گردد.موقوفه میرزا ابراهیم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوى ساکن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر کشور شجره نسب خویش را تا کنون حفظ نمایند، لذا اقدام وى یکى از پدیده هاى فرهنگى مهم شهر مشهد است.

نغندر

روستای نغندر از توابع بخش طرقبه و در فاصله ۱۰ کیلومتری آن واقع شده است . این روستای سرسبز و آباد با چشم اندازهای طبیعی شگرف در دامنه های شمالی بینالود قرار گرفته است .

جاغرق

روستایی ییلاقی جاغرق در ۲۱ کیلومتری شمال غربی مشهد و در فاصله ی ۷ کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده است . جاغرق دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پرآب می باشد . این ناحیه اقامتگاههای موقت و رستوران هایی برای استراحت و تفریح گردشگران دارد.

طرقبه

طرقبه یکی دیگر از گردشگاهها بزرگ و طبیعی مشهد است که از غرب به کوههای بینالود و از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود . وجود چشمه سارها و درختان فراوان آن را به صورت نقطه ای بسیار خوش آب و هوا و تفریحی مشهد تبدیل نموده است . این منطقه ییلاقی دارای تابستانهایی با آب و هوای دلپذیر و مطبوع است.

سد طرق

این سد در ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.

آندرخ

روستایی خوش آب و هوا از حومه تبادکان است که در ۳۲ کیلومتری شمال شرقی مشهد و در مسیر کلات نادری واقع شده است . این مکان یکی از تفرجگاهها و پایگاههای ورزشی ، ویژه کوهنوردان و صخره نوردان اطراف مشهد است . دره اندروخ با دیواره های سنگی بلند احاطه شده و دارای غادی با دهان بزرگ است .

باغ وحش وکیل آباد

در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد ، باغ وحش وکیل آباد ، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد . این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار ، علف خوار ، آبزی ، خزنده و پرندگان مختلف است.

موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک

موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیک مشهد در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیک قرار دارد. این حمام ،یکی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است که با قرار گرفتن در کنار مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یک مجموعه تأسیسات شهری را تشکیل داده است.حمام مهدی قلی بیک، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است که در مجاورت مقبره امیر ملکشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و کوچه مجاور آن به کوچه «حمام‌شاه» مشهور است. نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیک» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملکشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است که پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا کرد.براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال ۱۰۲۷هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیک، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ کتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.واقف این حمام، یک قنات نیز برای آن احداث کرده است، با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را درنهایت، در زمین‌های خارج شهر جاری سازند. بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یک قسمت زنانه جدید به قسمت‌های قدیمی آن در سال۱۳۵۰ دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال۱۳۶۹ به‌تدریج متروکه شد تا اینکه در سال۱۳۷۶ در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید.بنای حمام مهدی قلی بیک(حمام‌شاه)، پیش از آغاز عملیات مرمتی، شامل بخش‌های ورودی، سربینه(رخت‌کن)، گرم‌خانه و سرویس‌ها بود. اما با شروع عملیات باستان‌شناسی و مرمت، فضاهای جدیدی چون هشتی ورودی، شاه‌نشین شمالی(حاکم‌نشین)، حوض هشت ضلعی سربینه، لایه‌های زیبای نقاشی (در قسمت سربینه)، کاشی‌های ازاره سربینه (از نوع زیررنگی)، هشتی یا میان در، حوض کف هشتی، خزینه، حوضچه‌های تصفیه آب، استخر آب سرد و تنبوشه‌ها (لوله‌های سفالی آب‌رسانی در معماری سنتی) پیدا شد و طی این عملیات، مساحت حمام از حدود ۴۰۰مترمربع قبلی به هزار و ۸۷۵ مترمربع رسید. محوطه ورودی حمام به‌وسیله یک پله، همراه با یک انحنای ملایم، به هشتی کوچکی وصل می‌شود. با عبور از پنج پله با همان انحنا به سربینه یا رخت‌کن می‌رسیم که زیباترین بخش حمام است.در وسط هشتی، حوض کوچکی به چشم می‌خورد که به احتمال زیاد، مسیر برگشت از گرم‌خانه به رخت‌کن بوده و افراد پس از بیرون آمدن از گرم‌خانه، پای خود را آب می کشیدند و سپس وارد سربینه می‌شدند.پس از هشتی وارد گرم‌خانه می‌شویم. فضای گرم‌خانه، مربع شکل و دارای چهار ستون در وسط است که پوشش گنبدی‌شکل سقف، شامل نورگیرها بر روی این ستون‌ها قرار دارد. در اطراف گرم‌خانه، غرفه‌ها و در قسمت غربی آن، خزینه حمام قرار دارد که سطح همه آن‌ها کمی از کف گرم‌خانه بلندتر است. در کف خزینه، دیگ‌های مسی بزرگی برای گرم کردن آب دیده می‌شود. در دو طرف خزینه دو اتاق وجود دارد که یکی از آن‌ها مربوط به حوضچه‌های تصفیه آب بوده و طی عملیات بازسازی برداشته شده است.بنای حمام مهدی قلی‌بیک که با گذشت چهار قرن از ساخت این گنجینه هنری، هنوز اصالت آن محفوظ مانده است، با گذشت زمان و نبود مراقبت و همچنین دخالت‌های غیراصولی، دچار آسیب‌های جدی شده بود که در سال۱۳۷۸ توسط معاونت فنی و عمرانی موقوفات آستان قدس رضوی، زیرنظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی و با اعتبار سازمان عمران و توسعه حریم حرم امام رضا(ع) بازسازی شد و درنهایت در اختیار سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفت و به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد.

تپه باژ

روستای پاز یا پاژ یا فاز یا باژ نام روستایی است در حدود ۲۰ کیلومتری جاده مشهد به کلات.

این روستا در واقع زادگاه ابوالقاسم فردوسی؛ بزرگ شاعر حماسه سرای ایران نیز است. در واقع روستای باژ روی تپه باستانی قرار گرفته که آثار و بقایای این تپه در ۳ قسمت مجزا قابل مشاهده است.این تپه در دل خود بقایایی از تمدن‌های مختلف دوره پارت و اسلامی نهفته داشت، اما به علت بی‌توجهی مسئولین و همچنین بی‌اطلاعی اهالی روستا و علاوه بر این‌ها، حجوم غارتگران میراث تاریخی ایران، به تلی از خاک تبدیل شده است.علی‌رغم اینکه تپه باژ در تابستان سال ۱۳۵۷ کشف و شناسایی شد، این محوطه تاریخی در سال ۱۳۷۹ به ثبت آثار ملی رسید.تپه باژ در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۳۲۴۱ در فهرست آثار ملی یران به ثبت رسید.

منطقه ییلاقی شاندیز

منطقه شاندیز واقع در ۳۸ کیلومتری غرب شهر مشهد از دیرباز به عنوان یکی از ییلاقات دشت توس مورد توجه بوده و در گذشته نیز راه کاروانروی تابستانی مسیر شاندیز به توس از پستی و بلندی‌های همین منطقه عبور می‌کرده است. امروزه محور گردشگری شاندیز را علاوه بر ویرانی که جنبه تاریخی دارد و دارای مزار و رباطی کهن می‌باشد، روستاهای سرآسیاب، ارچنگ، خادر، شاندیز، ابرده پایین، ابرده بالا و زشک تشکیل می‌دهد. ورود به این محور از امتداد بلوار وکیل‌آباد ممکن است. رودخانه‌ها و دره‌های متعدد شاندیز اقلیم متنوع و چشم‌اندازهای زیبایی از طبیعت را به بیننده عرضه می‌کند. درختان و درخچه‌های غیرمثمر در منطقه شامل چنار، سپیدار، اشن، ارغوان و ارس است و از گونه‌های شاخص حیات‌وحش آن می‌توان به گوسفند وحشی، گراز، گرگ و… اشاره کرد، همینطور هدهد، توکای سیاه، دم جنبانک و… در فهرست پرندگان این منطقه قرار دارد. رودخانه‌های پر آب منطقه سبب پراکنش درختان، وجود باغ‌های انبوه، مناظر متنوع و آب و هوایی مطبوع شده‌اند که همواره مورد استقبال ساکنان شهر مشهد و گردشگران منطقه واقع می‌شود. علاوه بر آن زائرین بارگاه حضرت رضا(ع) برای گذران او��ات به این مکان می‌آیند و این استقبال روز افزون گردشگران طبیعت نشانگر قابلیت‌های طبیعی منطقه برای گسترش فعالیت‌های گردشگری است. در ابتدای ورود به شاندیز فروشگاه‌هایی دیده می‌شود که به عرضه صنایع دستی از جمله پوستین، گلیم، ظروف سنگی هرکاره و… اشتغال دارند. پارک شهر شاندیز از اماکنی است که فضای مطلوبی را برای استراحت موقتی خانواده‌ها به گردشگران و دوستداران طبیعت ارایه می‌دهد. قابلیت‌های شاندیز آن را به عنوان یک منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری در کشور معرفی نموده است.

آرامگاه فردوسی

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی می‌باشد. بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.

موزه آرامگاه نادری

موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است. چشم‌انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.تالار شماره ۱: این تالار به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ،‌ وسایل سوارکاری مانند زین سو برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ساز جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگر یک بیت شعر طلاکوب شده است. این شمشیر در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است.تالار شماره ۲: این تالار در سال ۱۳۷۳ به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.

[mashhadtravel1-blog]

جاذبه های گردشگری و آثار تاریخی مشهد

آثار تاریخی مشهد

حرم امام رضا (ع)

حرم علی بن موسی الرضا، که با نام مرسوم حرم امام رضا (ع) شناخته می‌شود، دربرگیرنده آرامگاه هشتمین امام شیعیان در شهر مشهد، ایران است. این مجموعه در سال ۱۳۹۲ خورشیدی ۷۰ هکتار مساحت داشته و دارای ۲۶ رواق (بنای سرپوشیده) و ۹ صحن (فضای باز) و ۶ مدخل ورودی به نام بست است.علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مامون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود. سد کارده

این سد در فاصله ۴۰ کیلومتری شمال مشهد و از کیلومتر ۱۶ جاده کلات به سمت چپ منشعب می‌گردد. سد از نوع بتنی دو قوسی متقارن مخزن و متشکل از ۱۵ بلوک ۱۰ متری با ارتفاع ۶۷ متر از پی و حجم ۳۲ هزار مترمکعب بتن‌ریزی می‌باشد. حجم آب آن معادل ۳۶ میلیون مترمکعب می‌باشد. رودخانه کارده با آب دائمی و مناظر زیبای کوهستانی و مجموعه تفریحی دنیای آبی در ساحل سد، یکی از بهترین تفریحگاه‌های خوش آب و هوای مشهد می‌باشد.

غار کارده

روستای «کارده» در فاصله ۴۸ کیلومتری شمال مشهد واقع گردیده و غار کارده در ۳ کیلومتری آن قرار دارد. در محل مذکور که موسوم به دره آل است دو غار در دو سمت دره قرار دارند.غار شرقی موسوم به غار اسکلت و غار غربی موسوم به غار کارده است. دهانه غار به صورت یک شکاف سنگی است که عرض تقریبی آن ۱ تا ۳ متر و طول آن حدود ۱۰۰ متر می‌باشد.این غار کاملاً خشک است و پرتگاه‌هایی خطرناک دارد. کوهنوردان، اسکلت‌هایی از انسان مربوط به زمان‌های قدیم را در درون این غار مشاهده کرده‌اند.از مشخصه های این غار تعداد زیاد راه های فرعی است که هر راه فرعی خود به ۲ تا ۵ شاخه فرعی دیگر منتهی می شود. همچنین اغلب راه های فرعی و اصلی دارای یک ارتفاع هستند و گاها راه اصلی ارتفاع و ورودی کوچکتری از راه های فرعی اطراف دارد٬ لذا باتوجه به عدم وجود نشانه گذاری در داخل غار احتمال گم کردن مسیر اصلی وجود دارد.

روستای مج

این روستا در دامنه کوههای بلند واقع و از اطراف به روستاهای مغان، ازغد، مایانات و طرقبه و از سوی دیگر به روستای تجر، سربرج و سد طرق منتهی می شود و در دیگر سو به روستاهای پیوه ژن، زشک و روستای دیزباد راه می یابد.جاده اصلی روستا از طرف سیدی مشهد به مسافت ۲۸ کیلومتر در منطقه کوهستانی و روستای شلگرد عبور می کند که در فصل بهار پذیرای جشنواره گل های وحشی، شقایق ها و انواع گیاهان دارویی است و انبوه مشتاقان طبیعت را به سوی خود می کشاند. روستای مج در منطقه ای کوهستانی واقع شده و تپه ماهور و دره های زیادی که در دامنه این تپه آثار بجا مانده تاریخی روستا بیانگر سکونت مردمان در سالیان دور می باشد. و همچنین گورستانی قدیمی در منطقه وجود دارد که حکایت از زندگی مردمانی قبل از اسلام و بعد از آن می کند.

روستای دهسرخ

روستای دهسرخ در کیلومتر ۴۵ جاده مشهد- نیشابور در ۱۷کیلومتری شهر ملک آباد در مسیر عبور امام هشتم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام از نیشابور به سمت توس واقع شده است.این روستا بیش از۲هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد. این روستا متبرک به قدوم حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام است.ابوالصلت روایت کرده: که چون امام رضا علیه السلام به دهسرخ رسیدند در زمانی که به نزد مأمون می رفت گفتند: یابن رسول الله ظهر شده است نماز نمی کنید پس فرو آمد و آب طلبید گفتند آب همراه نداریم پس به دست مبارک خود زمین را کاوید آنقدر آب جوشید که آنحضرت و هر که با آن حضرت بود وضو ساختند و اثرش تا امروز باقی است.اکنون مؤمنان و شیفتگان حضرت از این آب به عنوان تبرک و شفا استفاده می کنند و باعث شفای بیماران زیادی شده است.و آن چشمه نام زمزم رضوی را تاج افتخار خود نهاده است.در نزدیک آن چشمه محلی به نام مصلای امام وجود دارد که محل نماز گذاردن امام رضا علیه السلام و یارانشان بوده است. (لازم به ذکر است این مصلا نزدیک یک متر بالاتر از سطح زمین واقع شده است که مردم منطقه این پدیده را معجزه ای می دانند که که این محل متمایز از زمینهای اطراف مصلاست)در فاصله سیصد متری چشمه و مصلای امام رضا علیه السلام مرقد مطهرامامزاده سید عبد العزیز که از نوادگان سید الساجدین امام العارفین حضرت علی ابن حسین علیه السلام است؛ واقع شده است که اخیرا باز سازی شده و زائران زیادی را به خود جذب کرده است. این بقعه مطهر در بلندای روستا واقع شده است که چشم انداز بسیار زیبای به طبیعت دارد.

مجتمع زیست خاور

اولین مجتمع و برج تجاری مشهد دارای معماری داخلی منحصر به فرد با تلفیقی زیبا از معماری ایرانی و مدرن با سقف ها و گچ بریهای بی نظیر می باشد. مساحت زمین ۱۰۰۰۰ متر مربع می باشد که در سه طرف آن خیابان واقع شده است و دارای ورودی از سه طرف می باشد. آپارتمانها و قسمتهای تجاری چنان طرح ریزی گردیده است تا در آنها برای زندگی و کسب و کار محیط خوش آیندی ایجاد گردد . آپارتمانهای وسیع و جادار بر روی یک پی چند طبقه ای بنا گردیده اند که شامل انواع مغازه ها ، رستورانها ی شیک ، مراکز تفریح و پارکینگ می باشد . ترکیب این مظاهر مختلف در یک مجتمع ، از لحاظ کیفیت ، محیط زیبا و دلپذیری بوجود آورده است که نسبت به سبک و شیوه موجود کاملا جدید و جالب است .

آرامگاه کلنل محمد تقی خان پسیان

آرامگاه محمد تقی خان پسیان اولین خلبان ایرانی در مجاورت آرامگاه نادرشاه افشار و در باغچه شمالی باغ آرامگاه قرار دارد و لوحی سنگی بر آب نصب شده است. محمد تقی خان پسیان از میهن پرستان جوان و پر شور ایران بود.در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی در تبریز متولد شدو در سال ۱۳۲۴ به تهران آمدو پس از پنج سال تحصیل در مدرسه نظام به درجه سلطانی رسید و پس از آن در جنگ معروف به مصلی،روس ها را شکست فاحشی دادو صیت شهرت ولیاقت او از مرزهای ایران گذشت.در سال ۱۳۳۵ هجری به آلمان رفت و در سال ۳۸ پس از بازگشت به فرماندهی ژاندارمری خراسان در دولت مشیر الدوله رسید. در ذیحجه سال ۱۳۳۹ آزادیخواهان خراسان به رهبری کلنل قیام کردند.این قیام که برای کسب استقلال ایران بود،توسط روسای عشایر و به تحریک قوام السلطنه و سپاهیان دولتی ایران مورد هجوم قرار گرفتو کلنل پسیان که او را در شمارمردانی چون جلال الدین خوارزمشاه و لطفعلی خان زند می دانند در زد و خورد با اکراد بجنورد در جعفر آباد قوچان به خدعه کشته شد.

مصلی مشهد

بنای مصلی با قدمتی بیش از ۳۵۰ سال در فاصله یک کیلومتری ضلع شرقی میدان پنجراه پائین خیابان معروف به نواب صفوی در کنار بلوار مصلی واقع است ظاهرا در گذشته این بنا از نظر موقعیت در مکانی قرار داشته که نظر هر مسافر یا زائر تازه وارد در عزیمت به مشهد مقدس را از بیرون حصار شهر به سوی دروازه پائین خیابان بخود جلب می‌نموده است. مصلی از نظر نقشه وطرح کلی ساختمان شامل ایوانی مرتفع و دو ایوانچه منتهی به فضاهای چهار ضلعی در طرفین بصورت قرینه است که ایوان آن رو به قبله و بر فراز فضاهای مربع یا رواق گنبدهایی کم خیز بنا شده است. تنها محراب بنا در دیوار انتهایی ایوان رو به قبله ایجاد شده و علاوه بر دارابودن تزئینات متنوع نام معمار حاجی شجاع‌بنای اصفهان در کتیبه پیشانی آن نقش شده است در بخش انتهایی تزئینات لبه طاق ایوان ودر دو سوی آن اشعاری به فارسی با قلم شیوای نستعلیق به رنگ زرد بر زمینه آبی نگارش یافته که ماده تاریخ ایجاد بنا در ابیات آن نهفته است. به استناد این کتیبه بنای مصلی در زمان شاه سلیمان از سلاطین صفویه در سنه ۱۰۸۷ ه. ق بنیان گردیده است.

سد چالیدره

این منطقه از دره های فرعی منطقه طرقبه بوده و یک محیط تفریحی و گردشگری کاملا مجزا را به وجود آورده است. جداره غربی آن، دره ای با قنات خصوصی و باغ می باشد و اراضی آن منابع طبیعی بوده و شمال آن نیز دره ها و ارتفاعات بایر و بکر است. در جداره شرقی نیز علاوه بر جاده نغندر، مجموعه مسکونی فرهنگیان و اراضی تپه ماهوری بکر قرار دارد. شاخص جاذبه گردشگری آن سد خاکی است که برای آبیاری باغ‌های اطراف طرقبه استفاده می شود و دارای امکانات تفریحی مانند قایق پدالی، قایق سواری، ماهیگیری، رستوران و آلاچیق می باشد. سد چالیدره یک سد خاکی رس است که بوسیله رودخانه جاغرق پر آب می شود. این سد در ابتدای جاده روستای نغندر و در سمت چپ جاده در دره ای با همین نام ساخته شده است.

روستای پاژ

روستای پاژ زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی در پانزده کیلومتری شمال شهر مشهد در تقاطع جاده کارده به کلات نادری واقع شده است به استناد متون تاریخی و ادبی بر جای مانده این روستا زادگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی است بطوریکه نگاشته‌اند حکیم حماسه سرای ایران در سال ۳۲۹ یا ۳۳۰ هجری قمری در همین روستا چشم به جهان گشود و در سن ۳۰ سالگی نظم شاهنامه را آغاز و پس از صرف ۳۵ سال اشعار حماسی خود را بنام شاهنامه به پایان رسانید و به روایت مشهور سال ۴۱۶ ه. ق به دیار باقی شتافت روستای فعلی پاژ دااری ۸۰۰ هکتار مساحت است که از مجموع آن حدوداً ۴ هکتار به بخش مسکونی اختصاص یافته است بخشی از فضای مسکونی روستا در میان آن و بقیه بر ورای تپه‌ای موسوم به قلعه بلند مکانی که بنظر می‌رسد در گذشته محل اصلی و هسته مرکزی دهکده پاژ بوده زیرا پیرامون آن تا چندی قبل خندقی وجود داشت که جهت ممانعت از پیشروی مهاجمین آن را پر از آب می‌تموده‌اند بجز تپه موجود در فاصله تقریبی پانصد متر از پشته اولیه بلنددیگری نمایان است که در نزد اهالی به قلعه کهنه پاژ معروف است سفالهای رنگارنگ و لعابدار پراکنده بر روی این بلندی نشانه ای از تداوم مدنیت پاژ در سدهای اولیه بعد از اسلام تا قرن نهم و دهم هجری است.

بازار جنت مشهد

این راسته بازار در گذشته جزیی از محله‌ای بزرگ به شمار می‌آمد که در قسمت مرتفع و بلند شهر شامل ارگ شهر و محله حکومتی و اعیانی چهار باغ قرار داشت. وضعیت اقتصادی شهر مشهد موجب گردیده تا خانه‌های این راسته به مراکز تجاری تغییر نماید. امروزه این مکان یکی از مراکز مهم تهیه پوشاک در این شهر می‌باشد.ترکیب قدیمی این بازار بسیار برای عابرین این بازار خوشایند و لذت بخش است و لوکیشن مناسبی برای فیلم برداری است به طور مثال قسمتی از فیلم هرشب تنهایی در این راسته بازار فیلم برداری شده است.

فرهنگسرای بهشت ( بوستان مفاخر )

ساختمان این فرهنگسرا متعلق به دوره پهلوی اول میباشد و در سال ۱۳۱۰ ساخته شده و اولین کاربری آن دبیرستان مستوفی و بعد آن تالار عروسی بوده است.عمارت فرهنگسرای بهشت در غرب بولوار مدرس یا دروازه طلایی و در ضلع جنوبی آن،همچنان استوار است.

آرامگاه میرزا ابراهیم رضوی

این آرامگاه متعلق به میرزا ابراهیم اوّل، دومین و بزرگترین واقف سادات رضوی است که در سال ۱۰۴۲ ق وفات نمود و هم اینک این ارامگاه در محله کوهسنگی انتهای خیابان شهید بهشتی واقع شده است .وی از اجله‌ی سادات رضوی خراسان در زمان صفویه بوده و نسب شریفش با بیست و یک واسطه به امام‌زاده «ابو جعفر موسی مبرقع»‌ فرزند حضرت جواد (ع) می‌رسد.مقبره میرزا ابراهیم واقع در ملک شخصی خود وی در مجاورت مجموعه فرهنگی‌– تفریحی کوهسنگی در دامنه کوه و انتهای خیابان بهشتی، با منظر ایوانی کاشی‌کاری شده جلب‌نظر می‌نماید.در صحن مقبره تعدادی از علمای قرن اخیر خراسان مدفون هستند. این فضای تاریخی ـ فرهنگی بر جاذبه های کوهسنگی مشهد افزوده است. مقبره و باغ آن به سادات رضوی مشهد تعلق دارد و ایشان عموماً به زیارت جدّ واقف خود میروند. بازدید از مقبره میرزا ابراهیم برای عموم آزاد است.میرزا ابراهیم در سال ۱۰۳۸ قمرى موقوفات مهمى را در شهرهاى مشهد و رادکان و تربت جام وقف بر اولاد ذکور و اناث خاندان خویش و عامه سادات رضوى ساکن شهر مشهد ( ارض اقدس ) کرده است.موقوفه وى بسیار فعّال است و حدود بیست هزار نفر ( در سال ۱۳۸۱ خورشیدى ) از آن بهره مند مى شوند. این موقوفه توسط متولى یى از اعقاب خود میرزا ابراهیم اداره مى شود و درآمد سالانه آن میان سهم بران توزیع مى گردد.موقوفه میرزا ابراهیم سبب شده است تا چند هزار خانوار از سادات رضوى ساکن مشهد و اعقاب خاندان واقف در سراسر کشور شجره نسب خویش را تا کنون حفظ نمایند، لذا اقدام وى یکى از پدیده هاى فرهنگى مهم شهر مشهد است.

نغندر

روستای نغندر از توابع بخش طرقبه و در فاصله ۱۰ کیلومتری آن واقع شده است . این روستای سرسبز و آباد با چشم اندازهای طبیعی شگرف در دامنه های شمالی بینالود قرار گرفته است .

جاغرق

روستایی ییلاقی جاغرق در ۲۱ کیلومتری شمال غربی مشهد و در فاصله ی ۷ کیلومتری جنوب غربی طرقبه واقع شده است . جاغرق دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، باغ های میوه و دره های سرسبز و پرآب می باشد . این ناحیه اقامتگاههای موقت و رستوران هایی برای استراحت و تفریح گردشگران دارد.

طرقبه

طرقبه یکی دیگر از گردشگاهها بزرگ و طبیعی مشهد اس�� که از غرب به کوههای بینالود و از شمال به کوه تخت رستم محدود می شود . وجود چشمه سارها و درختان فراوان آن را به صورت نقطه ای بسیار خوش آب و هوا و تفریحی مشهد تبدیل نموده است . این منطقه ییلاقی دارای تابستانهایی با آب و هوای دلپذیر و مطبوع است.

سد طرق

این سد در ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشهد بر روی رودخانه طرق و در نزدیکی بند قدیمی طرق قرار دارد. سد طرق از نوع بتونی دو قوسی متقارن است.

آندرخ

روستایی خوش آب و هوا از حومه تبادکان است که در ۳۲ کیلومتری شمال شرقی مشهد و در مسیر کلات نادری واقع شده است . این مکان یکی از تفرجگاهها و پایگاههای ورزشی ، ویژه کوهنوردان و صخره نوردان اطراف مشهد است . دره اندروخ با دیواره های سنگی بلند احاطه شده و دارای غادی با دهان بزرگ است .

باغ وحش وکیل آباد

در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد ، باغ وحش وکیل آباد ، تنها باغ وحش مشهد و استان خراسان رضوی قرار دارد . این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار ، علف خوار ، آبزی ، خزنده و پرندگان مختلف است.

موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی بیک

موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیک مشهد در کنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملکشاه در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیک قرار دارد. این حمام ،یکی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است که با قرار گرفتن در کنار مقبره امیر ملکشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یک مجموعه تأسیسات شهری را تشکیل داده است.حمام مهدی قلی بیک، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است که در مجاورت مقبره امیر ملکشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و کوچه مجاور آن به کوچه «حمام‌شاه» مشهور است. نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیک» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملکشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است که پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا کرد.براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال ۱۰۲۷هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیک، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حکام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ کتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.واقف این حمام، یک قنات نیز برای آن احداث کرده است، با این شرط که مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه کنند و اضافات آن را درنهایت، در زمین‌های خارج شهر جاری سازند. بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یک قسمت زنانه جدید به قسمت‌های قدیمی آن در سال۱۳۵۰ دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال۱۳۶۹ به‌تدریج متروکه شد تا اینکه در سال۱۳۷۶ در فهرست بناهای تاریخی کشور به ثبت رسید.بنای حمام مهدی قلی بیک(حمام‌شاه)، پیش از آغاز عملیات مرمتی، شامل بخش‌های ورودی، سربینه(رخت‌کن)، گرم‌خانه و سرویس‌ها بود. اما با شروع عملیات باستان‌شناسی و مرمت، فضاهای جدیدی چون هشتی ورودی، شاه‌نشین شمالی(حاکم‌نشین)، حوض هشت ضلعی سربینه، لایه‌های زیبای نقاشی (در قسمت سربینه)، کاشی‌های ازاره سربینه (از نوع زیررنگی)، هشتی یا میان در، حوض کف هشتی، خزینه، حوضچه‌های تصفیه آب، استخر آب سرد و تنبوشه‌ها (لوله‌های سفالی آب‌رسانی در معماری سنتی) پیدا شد و طی این عملیات، مساحت حمام از حدود ۴۰۰مترمربع قبلی به هزار و ۸۷۵ مترمربع رسید. محوطه ورودی حمام به‌وسیله یک پله، همراه با یک انحنای ملایم، به هشتی کوچکی وصل می‌شود. با عبور از پنج پله با همان انحنا به سربینه یا رخت‌کن می‌رسیم که زیباترین بخش حمام است.در وسط هشتی، حوض کوچکی به چشم می‌خورد که به احتمال زیاد، مسیر برگشت از گرم‌خانه به رخت‌کن بوده و افراد پس از بیرون آمدن از گرم‌خانه، پای خود را آب می کشیدند و سپس وارد سربینه می‌شدند.پس از هشتی وارد گرم‌خانه می‌شویم. فضای گرم‌خانه، مربع شکل و دارای چهار ستون در وسط است که پوشش گنبدی‌شکل سقف، شامل نورگیرها بر روی این ستون‌ها قرار دارد. در اطراف گرم‌خانه، غرفه‌ها و در قسمت غربی آن، خزینه حمام قرار دارد که سطح همه آن‌ها کمی از کف گرم‌خانه بلندتر است. در کف خزینه، دیگ‌های مسی بزرگی برای گرم کردن آب دیده می‌شود. در دو طرف خزینه دو اتاق وجود دارد که یکی از آن‌ها مربوط به حوضچه‌های تصفیه آب بوده و طی عملیات بازسازی برداشته شده است.بنای حمام مهدی قلی‌بیک که با گذشت چهار قرن از ساخت این گنجینه هنری، هنوز اصالت آن محفوظ مانده است، با گذشت زمان و نبود مراقبت و همچنین دخالت‌های غیراصولی، دچار آسیب‌های جدی شده بود که در سال۱۳۷۸ توسط معاونت فنی و عمرانی موقوفات آستان قدس رضوی، زیرنظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی و با اعتبار سازمان عمران و توسعه حریم حرم امام رضا(ع) بازسازی شد و درنهایت در اختیار سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفت و به موزه مردم‌شناسی تغییر کاربری داد.

تپه باژ

روستای پاز یا پاژ یا فاز یا باژ نام روستایی است در حدود ۲۰ کیلومتری جاده مشهد به کلات.

این روستا در واقع زادگاه ابوالقاسم فردوسی؛ بزرگ شاعر حماسه سرای ایران نیز است. در واقع روستای باژ روی تپه باستانی قرار گرفته که آثار و بقایای این تپه در ۳ قسمت مجزا قابل مشاهده است.این تپه در دل خود بقایایی از تمدن‌های مختلف دوره پارت و اسلامی نهفته داشت، اما به علت بی‌توجهی مسئولین و همچنین بی‌اطلاعی اهالی روستا و علاوه بر این‌ها، حجوم غارتگران میراث تاریخی ایران، به تلی از خاک تبدیل شده است.علی‌رغم اینکه تپه باژ در تابستان سال ۱۳۵۷ کشف و شناسایی شد، این محوطه تاریخی در سال ۱۳۷۹ به ثبت آثار ملی رسید.تپه باژ در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۳۲۴۱ در فهرست آثار ملی یران به ثبت رسید.

منطقه ییلاقی شاندیز

منطقه شاندیز واقع در ۳۸ کیلومتری غرب شهر مشهد از دیرباز به عنوان یکی از ییلاقات دشت توس مورد توجه بوده و در گذشته نیز راه کاروانروی تابستانی مسیر شاندیز به توس از پستی و بلندی‌های همین منطقه عبور می‌کرده است. امروزه محور گردشگری شاندیز را علاوه بر ویرانی که جنبه تاریخی دارد و دارای مزار و رباطی کهن می‌باشد، روستاهای سرآسیاب، ارچنگ، خادر، شاندیز، ابرده پایین، ابرده بالا و زشک تشکیل می‌دهد. ورود به این محور از امتداد بلوار وکیل‌آباد ممکن است. رودخانه‌ها و دره‌های متعدد شاندیز اقلیم متنوع و چشم‌اندازهای زیبایی از طبیعت را به بیننده عرضه می‌کند. درختان و درخچه‌های غیرمثمر در منطقه شامل چنار، سپیدار، اشن، ارغوان و ارس است و از گونه‌های شاخص حیات‌وحش آن می‌توان به گوسفند وحشی، گراز، گرگ و… اشاره کرد، همینطور هدهد، توکای سیاه، دم جنبانک و… در فهرست پرندگان این منطقه قرار دارد. رودخانه‌های پر آب منطقه سبب پراکنش درختان، وجود باغ‌های انبوه، مناظر متنوع و آب و هوایی مطبوع شده‌اند که همواره مورد استقبال ساکنان شهر مشهد و گردشگران منطقه واقع می‌شود. علاوه بر آن زائرین بارگاه حضرت رضا(ع) برای گذران اوقات به این مکان می‌آیند و این استقبال روز افزون گردشگران طبیعت نشانگر قابلیت‌های طبیعی منطقه برای گسترش فعالیت‌های گردشگری است. در ابتدای ورود به شاندیز فروشگاه‌هایی دیده می‌شود که به عرضه صنایع دستی از جمله پوستین، گلیم، ظروف سنگی هرکاره و… اشتغال دارند. پارک شهر شاندیز از اماکنی است که فضای مطلوبی را برای استراحت موقتی خانواده‌ها به گردشگران و دوستداران طبیعت ارایه می‌دهد. قابلیت‌های شاندیز آن را به عنوان یک منطقه نمونه بین‌المللی گردشگری در کشور معرفی نموده است.

آرامگاه فردوسی

آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله ۲۰ کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است.ساختمان فعلی آرامگاه از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش الهام گرفته است. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستون ها و سرستون ها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی می‌باشد. بخش فوقانی بنا بصورت مجوف و توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوه اشکانی شامل ۲۰ ستون مرمری در پائین و ۸ ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است.

موزه آرامگاه نادری

موزه نادری در قسمت اصلی بنای یادبود آرامگاه نادرشاه افشار در دو تالار به منظور معرفی آثار تاریخی این دوره شکل گرفته است. چشم‌انداز خارجی بنا تندیس نادرشاه سوار بر اسب به همراه تنی چند از سربازانش بر فراز یک حجم سنگی مرتفع توسط مجسمه ساز شهیر ایرانی زنده یاد استاد ابوالحسن صدیقی ساخته شده است.تالار شماره ۱: این تالار به انواع سلاح‌های دوره افشاریه، تابلوهای نقاشی از نادر و صحنه های جنگ،‌ وسایل سوارکاری مانند زین سو برگ اسب از دوره افشاریه تا قاجاریه، چند نسخه خطی ساز جمله تاریخ جهانگشای نادری و دو شمشیر متعلق به نادر اختصاص دارد که روی یکی کلمه السلطان نادر حک شده و روی دیگر یک بیت شعر طلاکوب شده است. این شمشیر در دشت مغان به سال ۱۱۴۸ هجری در روز تاجگذاری نادر از طرف ملت ایران به وی هدیه شده است.تالار شماره ۲: این تالار در سال ۱۳۷۳ به مجموعه اضافه شد و در آن انواع سکه ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره صفویه تا معاصر به نمایش درآمده است.

[net2mashhad2-blog]

درباره حرم امام رضا(ع)

حرمِ امام رضا در مرکز شهر مشهد، استان خراسان رضوی، ایران؛ مدفن علی‌الرضاست که نزد مسلمانان شیعه به‌عنوان «حرم» گرامی داشته می‌شود و مقدس است. از بناهای پیوستهٔ برجستهٔ آن مسجد بالاسر (مدفن امام رضا) ( ۴۲۵ق/۱۰۳۳ م) و مسجد جامع گوهرشاد (ساختهٔ ۸۲۱ ق/ ۱۴۱۸م) است. حرم امام رضا مجموعه‌ای است با کانونِ آرامگاهِ هشتمین امام شیعیان، علی‌الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه و موزه‌ها را دربرمی‌گیرد. بزرگترین مسجد جهان در اندازه (۲۵۰هزار مترمربع) و دومین مسجد بزرگ جهان در گنجایش (۵۰۰ هزار نفر) شمرده می‌شود. کهن‌ترین بخش‌های آن، دیرینگی دهه ۶۱۰ قمری/ دهه ۱۲۳۰م دارد. از دورهٔ تیموریان که بسیاری از بناهای کهن خراسان در طوس، هرات و نیشابور نوسازی گشت، به این مکان نیز روی آورده شد. بسیاری از سازه‌های این حرم شیعه، از صفویان به ویژه شاه طهماسب صفوی به جا مانده است.

علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مأمون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.[۱]

محتویات

۱ شرح درگذشت ۲ پیشینه بنا ۲.۱ سامانیان ۲.۲ دیالمه ۲.۳ غزنویان ۲.۴ دوره سلجوقی ۲.۵ دوره خوارزمشاهیان ۲.۶ حمله مغول ۲.۷ دوره تیموریان ۲.۸ دوره صفوی ۲.۹ دوره نادری ۲.۱۰ دوره قاجاریه ۲.۱۱ دوره پهلوی ۲.۱۲ دوره جمهوری اسلامی ۳ حوادث ۴ بنای حرم ۴.۱ مزار ۴.۲ سنگ مزار ۴.۳ صندوق ۴.۴ ضریح ۴.۵ سرداب ۴.۶ سقف ۵ صحن‌ها و رواق‌ها ۵.۱ صحن‌ها ۵.۲ رواق‌ها ۶ افراد صاحب نام که در این حرم به‌خاک سپرده شده‌اند ۶.۱ گذشته ۶.۲ معاصر ۷ مجموعه حرم از نگاه شهری ۸ نگارخانه ۹ جستارهای وابسته ۱۰ پانویس ۱۱ منابع ۱۲ پیوند به بیرون

در مورد تاریخ درگذشت علی بن موسی (رضا) اختلاف نظر وجود دارد. او در روز جمعه یا دوشنبه آخر صفر یا ۱۷ یا ۲۱ ماه مبارک رمضان یا ۱۸ جمادی‌الاولی یا ۲۳ ذیقعده یا آخر همین ماه در سال ۲۰۳ یا ۲۰۶ یا ۲۰۲ قمری درگذشته‌است. شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا تاریخ صحیح را ۲۱ ماه رمضان، روز جمعه سال ۲۰۳ هجری می‌داند.[۲][۳] وفات او در طوس و در یکی از روستاهای نوقان به نام سناباد یا سناآباد اتفاق افتاد. او به دست مأمون کشته شد و بدن او را بالای سر هارون الرشید دفن کردند. (پای علی بن موسی بالای سر هارون است)

بعد از این اتفاق آن محل به نام مشهد الرضا (محل شهادت رضا) نامیده شد. شیعیان شروع به زیارت و بازدید از مدفن او کردند.[۴]

دعبل خزاعی مجاورت قبرهای علی بن موسی (رضا) و هارون الرشید را در یکی از شعرهای خود توصیف‌کرده‌است. دو بیت از آن شعر بر روی کاشیکاری دیوار در قسمت بالای سر ضریح نوشته‌شده که متن آن چنین است: شعری از دعبل خزاعی در حرم

قبران فی طوس خیر الناس کلهم و قبر شرهم هذا مِنَ العِبَرِ ما ینفع الرجس من قرب الزکی و لا علی الزکی بقرب الرجس من ضرر

ترجمه: در طوس دو قبر قراردارد، یکی بهترین مردم و قبر بدترین آنان؛ این است از عبرتهای روزگار نه ناپاک از نزدیکی به فرد پاک سودی می‌برد و نه شخص پاک از نزیکی به شخص ناپاک ضرری

پیشینه بنا

مامون پس از درگذشت هارون وی را در بقعهٔ هارونی در باغی که بعدها به باغ حُمید بن قحبطه معروف شد، دفن کرد و برفراز بقعه (مزار)، قبه‌ای (گنبد نیم‌کره‌ای شکل) بنا نهاد که حدود ۱۰ سال بعد علی بن موسی‌الرضا را در بالای سر هارون در آن بنا دفن کردند. به عقیدهٔ بعضی از تاریخ‌نگاران در حوادث خراسان مانند حمله سبکتکین در اواخر قرن چهارم، آسیب شدیدی دید و تخریب شد و در سال ۴۰۰ قمری سلطان محمود غزنوی قبه را بازسازی کرد ولی دیگر مورخان معتقدند که فعالیت‌های عمرانی سلطان محمود غزنوی شامل بازسازی قبه نمی‌شده‌است چون در اثر یورش‌ها بنا تخریب نشده‌بود.[۵]

قبه مذکور از زمان ساخت (یا بازسازی) تاکنون موجود است و در دوران‌های متفاوت تعمیر جزئی یا تزئین شده‌است.[۵] سامانیان

به روایت بیهقی، امیر فائق‌الخاصه مشهد، مشهدالرضا، را آبادان کرد.[۵] دیالمه

در زمان عضدالدوله دیلمی بقعه به سبک آن زمان تعمیر و به پاره‌ای از تزئینات آراسته شد و اطراف کاخ حُمید بن قحطبه خانه‌های مسکونی افزوده شد و توسعه یافت و دژ مستحکمی آن را را محافظت می‌کرد.[۵] غزنویان

طبق بعضی روایات محمود غزنوی عمارت بقعه (عمارتی که مرقد علی بن موسی‌الرضا و هارون در آن است) را پس از تخریبی که توسط پدرش سبکتکین غزنوی از نو ساخت و بنایی زیبا بنا کرد.[۵][۶]

تاریخ بیهقی بیان می‌کند: سوری در آن (بقعه) زیادتهای بسیاری فرمود و مناره‌ای کرد و دیهی خرید فاخر و بر آن وقف کرد.[۵]

ابوالحسن عراقی معروف به دبیر که از رجال و دبیران دربار غزنوی بود در سال ۴۲۵ قمری ضمن مرمت بقعه، اولین بنا را به آن افزود که این بنا به مسجد بالاسر معروف است. دوره سلجوقی پهن کردن فرش در صحن آرامگاه پیش از نماز جماعت

در سده ششم خورشیدی نخستین گنبد حرم بر فراز قبهٔ موجود،[۵] به فرمان سلطان سنجر سلجوقی و به ک��شش وزیر وی، شرف الدین قمی ضمن تعمیر حرم ساخته شد و به گفته برخی از مورخان گنبد به دستور محمد خدابنده (الجایتو) ساخته شده‌است.[۵] جنس آن گنبد از کاشی بود. قبه (گنبد آغازین) همان است که امروزه از داخل حرم دیده می‌شود و سطح مقعّر و مقرنسهای آینه کاری شدهٔ آن پیداست.

همچنین به نقل از زادالمسافرین، امیر عمادالدوله در سال ۵۱۵ قمری حرم را مرمت نمود و ترکان زمرد دختر خواهرزاده سلطان سنجر، در اوایل سده ششم قمری ازارهٔ حرم را بهترین کاشی که کاشی سنجری معروف است، مزین کرد که تا کنون این کاشی‌ها در حرم موجودند.[۵] دوره خوارزمشاهیان

در اوایل سده هفتم قمری در دوران محمد خوارزمشاه بار دیگر ازاره‌های حرم با کاشی‌های ممتاز معروف به کاشی سنجر تزئین شد که این کاشی‌ها با تاریخ ۶۱۲ قمری در حرم موجودند و علاوه بر آن دو محراب به حرم افزوده شد که الان این محراب‌ها در موزهٔ حرم موجودند.[۵] حمله مغول

به گزارش ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه، در سال ۶۱۸ قمری مغول‌ها به طوس حمله کردند و این شهر را غارت کرده و مردم را به قتل رساندند. سپس وارد مشهدالرضا شدند و آنجا را هم خراب کردند. مؤلف تاریخ آستان قدس رضوی از قول ابن ابی الحدید می‌نویسد با وجودی که مغول‌ها مردم مشهد را به قتل رسانیدند، بارگاه رضوی را حداقل تخریب نکردند و احتمالاً به غارت اموال و اثاثیه آن اکتفا کردند. هرچند بعضی منابع از خرابی بارگاه رضوی به دست مغول‌ها سخن گفته‌اند.

همچنین عطاملک جوینی مؤلف جهانگشا از خرابی حرم به دست مغول‌ها چیزی نگفته است. منظومه فضل بن روزبهان خنجی در مهمان نامه بخارا که حمله مغول‌ها را به طوس و مشهد نگاشته، بیان می‌کند که این حرم را خراب نکرده‌اند، زیرا کتیبه‌های سال ۶۱۲ قمری که قبل از این حمله بوده هنوز برجاست.

در دوره حکومت ایلخانیان فرسودگی‌ها و احیاناً خرابی‌ها و خسارات وارد شده به حرم بازسازی شد.[۷] دوره تیموریان عکسی قدیمی از مسجد گوهرشاد و حرم امام رضا در دوردست

در دوران تیموری به دنبال کوشش‌های شاهرخ تیموری در آبادانی مشهد در سده نهم هجری، به همت همسر وی گوهرشادآغا نخستین مسجد جامع شهر مشهد (مسجد گوهرشاد) با نام وی در سمت قبلهٔ حرم که صحن جنوبی را تشکیل می‌دهد به اتمام رسید. بعدها صحن تیموری (عتیق) و اساس ایوانی که امروزه طلایی است توسط امیر علیشیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا به وجود آمد.[۷]

علاوه بر مسجد گوهرشاد دو رواق دارالحفاظ و دارالسیاده به مجموعه افزوده شد و مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و مدرسه بالاسر سابق که در ضلع غربی دارالسیاده بود (و الان جزئی از رواق دارالولایه است) در دوران شاهرخ تیموری ساخته شدند.[۵] دوره صفوی

در دوره صفوی بر عظمت و شکوه حرم افزودند و مناره نزدیک گنبد که در دوره غزنویان به دستور ابن معتز حاکم نیشابور برپا شده بود به امر شاه تهماسب بازسازی و طلاکاری شد و در سال ۹۳۲ قمری خشت‌های نفیس کاشی روی گنبد را به خشت‌های طلا تبدیل کردند.

در سال ۹۹۷ قمری یعنی دومین سال سلطنت شاه عباس اول شهر مشهد در محاصره عبدالله خان ازبک قرار گرفت، چون به سوی او تیری شلیک شد غضب کرد و دستور به قتل‌عام مردم مشهد داد به طوری که در صحن حرم خون جاری شد.

سال بعد عبدالمؤمن خان ازبک با لشکرش به مشهد حمله کرد. جمعی از مردم مشهد و به ویژه سادات، علما، خدام و مدرسان آستان قدس رضوی به حرم پناهنده شدند. در حالی که ایشان به دعا مشغول بودند، عبدالمؤمن خان و دین محمد سلطان به اتفاق عده‌ای از جنگجویان خود وارد صحن شده و پناهندگان را قتل‌عام کردند. چنان خشمگین بودند که شعله خشم و غضب آن‌ها جز به ریختن خون سادات، صلحا و علما خاموش نمی‌شد. آنان زایران را از داخل حرم بیرون می‌کشیدند و با کمال قساوت می‌کشتند. چنان‌که میر محمد حسین مشهور به «میربالای سر» که از سادات متقی مشهد بود و پیوسته در بالای سر علی بن موسی الرضا به تلاوت قرآن مشغول بود را دو نفر از ازبکان در کنار ضریح با شمشیر پاره‌پاره کردند. زنان و کودکان در مسجد گوهرشاد جمع شده بودند و در آنجا ناظر قتل‌عام وحشیانه نزدیکان و خویشان خود بودند. سرانجام عبدالمؤمن دستور داد، قندیل‌های مرصع طلا و نقره و شمعدان‌ها و همچنین میل طلای بالای گ��بد و بسیاری از ظرف‌ها و فرش‌ها و کتاب‌های کتابخانه را به غارت برده و زنان و کودکان را به اسیری به ماوراءالنهر بفرستند. بعدها عبدالمؤمن خان به سخت‌ترین شکل به دست افراد خود کشته شد.

در دوران شاه تهماسب صفوی، پس از جمع‌آوری خشت‌های کاشی، گنبدی با روکش طلا بر فراز گنبد پیشین بنا شد. این همان گنبدی است که امروزه در نمای بیرونی وجود دارد.

در سال ۱۰۰۹ قمری که شاه عباس صفوی از پایتخت آن روز، اصفهان، پیاده به مشهد رفت، مدتی در مشهد ماند و دستور داد که گنبد حرم، بار دیگر با خشت‌هایی از مس و روکش طلایی پوشیده شود و این کار به دست کمال‌الدین محمود یزدی انجام شد. بر پایه آنچه در کتیبه گنبد دیده می‌شود، این کار در سال ۱۰۱۰ قمری آغاز شده و در سال ۱۱۱۶ قمری به پایان رسیده‌است. متن کتیبه گنبد که اثر خوشنویس ایرانی علیرضا عباسی است، و با حروف طلایی بر زمینه فیروزه‌ای به خط ثلث نوشته شده، چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم من عظائم توفیقات الله سبحانه ان وفق السلطان الاعظم مولی ملوک العرب و العجم صاحب النسب الطاهر النبوی و الحسب الباهر العلوی تراب اقدام خدام هذه الروضه المنوره الملکوتیه مروّج آثار اجداده المعصومین السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه عباس الموسوی الصفوی بهادرخان. فاستسعد بالمجیء ماشیاّ علی قدمیه من دارالسلطنه اصفهان الی زیاره هذا الحرم الاشرف و قد تشرّف بزینه هذه القبه من خلّص ماله فی سنه الف و عشر و تمّ فی سنه الف و ستهعشر.

همچنین به فرمان شاه عباس اقدامات و تحولات دیگری نیز در قلمرو حرم صورت گرفت ازجمله توسعه صحن عتیق، احداث ایوان شمالی و اتاق‌ها، غرفه‌ها، سردرها، و ایوانهای شرقی و غربی آن ایجاد رواق توحیدخانه و نیز گنبد الله وردیخان. از آنجایی که شاه عباس به ��ستانه امام رضا توجه ویژه داشت، دستور داد تا هر کس به زیارت آن جا رفته باشد می‌تواند عنوان «مشهدی» را مانند حاجی و کربلایی بر نام خود بیفزاید و این لقب از آن زمان رواج یافت.[۷]

در سال ۱۰۸۴ قمری و در زمان شاه سلیمان صفوی، در پی زمین لرزه‌ای، گنبد حرم هم آسیب دید و شماری از خشت‌های طلایی آن از جا کنده شد. وی دستور داد تا گنبد بازسازی شود و کتیبه‌ای بر آن افزوده گردد که این رخداد را حکایت نماید. این کتیبه اکنون به صورت چهار ترنج در اطراف گنبد دیده می‌شود.

من میامن منن الله سبحانه الذی زین السماء بزینه الکواکب و رصع هذه القباب العلی بدرر الدراری الثواقب ان استسعد السلطان الاعدل الاعظم و الخاقان الاکرم الافخم اشرف ملوک الارض حسبا و نسباً و اکرمهم خلقاً و ادبا مروج مذهب اجداده الائمه المعصومین و محیی مراسم آبائه الطیبین الطاهرین السلطان بن السلطان شاه سلیمان الصفوی الموسوی بهادرخان بتذهیب هذه القبه العرشیه الملکوتیه و تزیینها و تشرّف بتجدیدها و تحسینها اذا تطرق الیه الانکسار و سقطت لبناتها الذهبیه آلتی کانت تشرق کالشمس فی رابعه النهار بسبب حدوث الزلزله العظیمه فی هذه البلده الکریمه فی سنه اربع و ثمانین و الف و کان هذه التجدید الجدید فی سنه ثمانین و الف. کتبه محمدرضا امامی.

دوره نادری

ایوان صحن تیموری که در دوره سلطان حسین بایقرا ساخته و توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود به‌فرمان نادرشاه طلاکاری گردید.[۷] و دیوار حرم نقاشی‌هایش تجدید شد و گلدستهٔ شمالی صحن انقلاب بر فراز ایوان عباسی که توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود، ساخته و طلاکاری شد و ایوان جنوبی صحن عباسی نیز طلاکاری شد.[۵] دوره قاجاریه حرم در دهه ۱۲۳۰ خورشیدی

در عهد فتحعلی شاه قاجار رواق دارالضیافه و سومین ضریح احداث شدند.[۵] بنای صحن آزادی (صحن نو) در سال ۱۲۳۳ به فرمان ناصرالدین شاه ساخته شد و ایوان غربی آن طلاکاری شد.[۵]

احداث رواق دارالسعاده در محوطه بین صحن آزادی و رواق کنبد حاتم‌خانی در سال ۱۲۵۱ قمری و بنای مدرسه علی‌نقی میرزا (که بعداً به رواق دارالذکر تبدیل شد)، در این دوره انجام شد.[۵] دوره پهلوی شهبانو فرح، در حرم امام رضا؛ ۳ مه ۱۹۷۷/ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶

در زمان محمدرضا پهلوی طرح توسعه حرم با نظارت عبدالعظیم ولیان استاندار استان خراسان (بزرگ) و نایب‌التولیه آستان قدس رضوی به انجام رسید. در سال ۱۳۵۳ خورشیدی خشت‌های طلایی گنبد که شفافیّت خود را از دست داده بود، برداشتند و آن را پس از رنگ‌آمیزی مجدّد با آب طلا، در جای خود قرار دادند.

در این دوره بناهای موجود در اطراف مجموعه که مربوط به سده‌های اخیر بودند کاربریشان تغییر یافت و اکثراً تغییرات اساسی‌ای یافتند و به صحن‌های حرم تبدیل شدند مانند: بنای مسجد زنانه، مسجد ریاض، گنبد اپک میرزا، رواق پس پشت، راهرو سقاخانه، محل چهلچراغ سابق، محل کشیک خانه خدام و بعضاً محل‌هایی مانند مدرسه‌ها تیمچه‌ها یا فضاهای خالی به صورت رواق‌های دارالفیض، د��رالشکر، دارلرشرف، دارالسلام، دارالذکر، دارلعزه و دارلعباده درآمدند و صحن موزه (رواق کنونی امام خمینی) و تعویض صندوق عباسی به صندوق سنگی حاج حسین حجارباشی و نصب ضریح چهارم و نوسازی نقاره‌خانه نیز مربوط به این دوران است.[۵] دوره جمهوری اسلامی دارالحفاظ، از نزدیک‌ترین بخش‌ها به مدفن امام رضا

در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران طرح توسعه این حرم با جدیت دنبال شد و این مجموعه شاهد گسترش فوق‌العاده‌ای بود و در سال ۱۳۵۹ فضای داخلی بنای حرم توسعه و ایستایی گنبد افزایش یافت و درب‌های ورودی به بنای حرم در سمت پیش روی و پایین پای مزار، گشایش یافت.[۵]

صحن جمهوری اسلامی، جامع رضوی، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی در این دوره ساخته شده است و مجموع مساحت مجموعه از ۱۲ هکتار که در دوره‌های گذشته ساخته شده‌بودند (تا سال ۱۳۹۲) به ۷۰ هکتار رسید.[۵] این توسعه‌ها توسط مهدی عزیزیان مدیریت و اجرا شده است.[۸] حوادث این عکس از ضلع جنوب شرقی در سال ۱۲۹۰ برداشته شده و روز بعد از واقعه توپ بستن گنبد به وسیله ارتش روس‌های تزاری را نشان می‌دهد. آثار تخریب در جای جای گنبد طلا به چشم می‌خورد.

حرم علی بن موسی الرضا طی چنده سده اخیر در اثر ۴ حادثه دچار تخریبهای جزئی و کلی‌ای گردید.

در اثر یورش عبدالمومن خان ازبک در سال ۹۷۷ طلا کوبی‌ها و زیورآلات گنبد و گلدسته‌های حرم به تاراج رفت که توسط شاه عباس صفوی در بین سال‌های ۱۰۱۰–۱۰۱۶ قمری ترمیم شدند. در سال ۱۰۸۴ قمری زلزله شدیدی در مشهد رخ داد که سطح خارجی گنبد ترک برداشت و تعدادی از خشت‌های زراندود ریخت که شاه سلیمان صفوی گنبد را تعمیر و تجدید طلا کرد که جریان این طلاکاری توسط محمد رضا امامی خوشنویس در چهار ترنج دور گنبد نوشته شده است. در سال ۱۳۳۰ خورشیدی روس‌ها گنبد را به توپ بستند و نقاطی را در بدنه گنبد به اندازه کله قند سوراخ کردند که هنوز جای تعمیرها از درون گنبد قابل مشاهده است و در سال ۱۳۳۱ خورشیدی نیرالدوله والی خراسان دستور تعمیر آن را داد. در عاشورای ۱۳۷۳ خورشیدی در یک حمله تروریستی در اثر انفجار بمب در حرم ۲۶ نفر کشته و ۳۰۰ نفر زخمی شدند. خرابی‌های حاصله بر بنا کم بود و فقط بخشی از کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های قدیمی آسیب دیدند[۹] که بعداً تعمیر شدند و پس از آن تاکنون در قسمت ورودی‌های مجموعه خادم‌هایی برای بازرسی بدنی و وسایل زائرین، خدمت می‌کنند.[۵](برای اطلاعات بیشتر مقالهٔ بمب‌گذاری در آرامگاه علی بن موسی را مطالعه کنید)

بنای حرم

بنای حرم قدیمی‌ترین و اولین بنای مجموعه آستان قدس رضوی است که مزار علی بن موسی الرضا در زیر آن قرار دارد. مزار عکسی از حرم در سال ۱۳۰۰ قمری که موقعیت ضریح سوم را نسبت به بنا مشخص می‌کند و همان‌طور که در عکس مشاهده می‌کنید ضریح در مرکز بنا واقع نشده‌است و سمت چپ تصویر تنگنایی به وجود آمده‌است که در سال ۱۳۴۴ این تنگنا با تراشیدن دیوارهای اطراف بهبود وسیع‌تر گردید.

مزار (بقعه) علی بن موسی‌الرضا در بالای سر مزار هارون در زیر گنبد بخش مرکزی و اصلی مجموعه آستان قدس درواقع شده است.

ابن بطو��ه در سفرنامهٔ خود (روضات‌الجنات) صندوقی‌هایی که بر روی مزار هارون و علی بن موسی الرضا بوده است را شرح داده است و تا اوایل سده ۸ قمری صورت قبر (سنگ قبر) هارون موجود بوده و پس از تسخیر شهر طوس و سناباد توسط سربداران صورت قبر هارون به کلی محو شده است.

موقعیت مزار

در سال ۱۹۳ قمری هارون درگذشت و وی را دقیقاً در زیر قبه در مرکز بنا دفن کردند و پس از ۱۰ سال علی بن موسی‌الرضا را در بخش غربی در بالای سر هارون دفن کردند که مزار وی به صفهٔ غربی نزدیک بود. پس از نصب جعبه و ضریح تنگنایی به عرض ۸۵ سانتی‌متر در بخش غربی بنا به وجود آمد و حرکت زائرین را محدود ساخت. در سال ۱۳۴۴ دیوارهٔ غربی بنا که وزن گنبد بر روی آن قرار داشت و ضخامت حدودی ۳ متر داشت را با نهایت مهارت تراشیدند و ۲ متر از آن را عرصهٔ درونی حرم افزودند که در نهایت تنگنای ذکر که در بالای سر مزار قرار داشت به ۳٫۵ متر رسید و افزون بر آن یک دهانهٔ بزرگ به عرض ۴ متر در دو طرف آن دو گذرگاه کوچک هر یک به عرض ۱٫۷ متر بین بنای حرم و مسجد بالاسر احداث گردید.[۵] سنگ مزار

نخستین سنگ مزار مربوط به سده ششم قمری است این سنگ به طول ۴۰ سانتی‌متر و عرض سی سانتی‌متر به قطر ۶ سانتی‌متر از جنس مرمر است. دومین سنگ مزار که هم‌اکنون بر روی مزار موجود در سرداب قرار دارد، از جنس مرمر آهکی سفید رنگ به ابعاد شصت در چهل سانتی‌متر است. سومین سنگ مزار سنگی است از معدن توران پشت یزد به رنگ سبز چمنی به ابعاد ۲٫۲۰ در ۱٫۱۰ به ضخامت یک متر با وزن ۳۶۰۰ کیلوگرم است که بر طبقه همکف موجود است که همزمان با نصب ضریح پنجم در سال ۱۳۷۹ در طبقه همکف در حرم قرار داده شد.[۵]

صندوق محمد ولیخان اسدی نایب التولیه به همراه تعدادی از رجال سیاسی و نظامی مشهد در تاریخ ۱۳۱۱ در حال تعویض جعبه چوبی مرقد علی بن موسی الرضا

صندوق جسمی چوبی بود که جدای از ضریح و سنگ مزار بود و که صندوق‌ها از سده ۶ قمری تا سال ۱۳۷۹ بر روی مزارها قرار داده می‌شدند.

نخستین صندوق در سده ششم قمری از جنس چوب توسط انوشیروان زرتشتی از اهالی اصفهان پس از کسب شفا به حرم اهدا شد و بر روی سنگ مزار قرار داده شد و ابن بطوطه در سفرنامه خود (تحفه‌النظّار) این صندوق را با روکش نقره در سال ۷۳۴ قمری مشاهده کرده است. شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۲ دومین صندوق از جنس چوب فوفل را به حرم هدیه کرد که به صندوق عباسی معروف بود که سال‌ها در سرداب بر روی مزار بود و در سال ۱۳۱۱ خورشیدی آن را برداشتند و طلاهای روی آن را جلا دادند و زیر نظر عالمان وقت صرف خرید املاکی بر��ی آستان قدس گردید. در سال ۱۳۱۱ خورشیدی صندوقی سنگی از جنس مرمر لیمویی از معدن شاندیز به هزینه حاج حسین حجار باشی زنجانی به جای صندوق دوم قرار داده شد. در سال ۱۳۷۹ به کلی صندوق سوم برداشته شد و به جای آن سنگ مزار یک متری سبز رنگی قرار داده شد.[۵]

ضریح دومین ضریح حضرت، ضریح فولادی مرصع است که در سال ۱۱۶۰ قمری ساخته شد و واقف آن شاهرخ میرزا (فرزند رضا قلی میرزا) نوه نادرشاه افشار می‌باشد. این ضریح تا سال ۱۳۷۹ خورشیدی در طبقه فوقانی و بر فراز سنگ مزار قرار داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۹ خورشیدی همزمان با نصب ضریح پنجم به طبقه تحتانی (داخل سرداب) انتقال یافت. ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳*۴ متر و ارتفاع حدود ۲ متر است. این ضریح مربوط به عهد قاجاریه ا��ت و در عصر سلطنت فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۸ قمری روی ضریح نگین نشان در حرم جای گرفت. این ضریح مزین به طوق و گوی طلای جواهر نشان است و در طرف پایین پا، در مرصع تقدیمی فتحعلی شاه قاجار نصب شده بود اما پس از مدتی به علت پوسیدگی پایه‌ها و تزلزلی که در ارکان آن به عمل آمده بود، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی برچیده شد و به موزه انتقال یافت و به جای آن ضریح چهارم روی ضریح نگین نشان (ضریح دوم) نصب شد.

در دوره‌های مختلف ضریح‌های متفاوتی بر روی سنگ مزار علی بن موسی‌الرضا قرار داده شد.

اولین ضریح:اولین ضریح مربوط به سده دهم قمری از جنس چوب و طلا و نقره بوده است که در زمان شاه طهماسب صفوی در سال ۹۵۷ قمری بر روی مزار قرار داده‌اند که در کتیهٔ دور آن سوره هل اتی به خط ثلث نوشته شده بود. دومین ضریح:پس از فرسوده شدن ضریح نخستین، دومین ضریح از جنس فولاد مرصع معروف به نگین‌نشان در سال ۱۱۶۰ قمری توسط شاهرخ میرزا نوهٔ نادرشاه افشار به حرم هدیه گردید که مزین به یاقوت و زمرد بود و هم‌اکنون در زیر ضریح چهارم در سرداب بر روی مزار قرار دارد. سومین ضریح:در سال ۱۲۳۸ قمری در زمان فتحعلی شاه ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳ در ۴ متر به ارتفاع دو متر بر روی ضریح دوم نصب شد که این ضریح دارای ورقه‌های طلاکوب و طوق‌های طلای جواهر نشان می‌باشد و بر روی آن سوره هل اتی و یس به خط ثلث نوشته شده‌است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به علت پوسیدگی پایه‌هایش به موزه آستان قدس رضوی انتقال داده شد. چهارمین ضریح:چهارمین ضریح به نام ضریح طلا و نقره معروف به شیر و شکر در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به ابعاد ۴ در ۳٫۶ و ارتفاع ۳٫۶ بر روی مزار جایگزین ضریح سوم به نحوی که ضریح دوم را دربر می‌گیرد بر روی مزار قرار داده شد و هم‌اکنون در سرداب بر روی سنگ مزار قرار دارد. پنجمین ضریح:پس از برگزاری مسابقهٔ هنری طرح محمود فرشچیان هنرمند و مینیاتوریست معروف ایرانی، برنده شد و در بین سال‌های ۱۳۷۲–۱۳۷۹ ضریح به وزن ۱۲ تن و ابعاد ۴٫۷۸ در ۳٫۷۳ به ارتفاع ۳٫۹۶ از فولاد و چوب گردو ساخته شد و به مدت ۵۵ روز از ۱۳۷۹/۱۰/۲۱ تا ۱۳۷۹/۱۲/۱۶ عملیات نصب سنگ سبز رنگ و ضریح پنجم در طبقه همکف حرم قرار به طول انجامید. بر روی این ضریح سوره هل اتی و یس با خط ثلث طلا و نقره نوشته شده است و در چهار جهت ضریح ۱۴ محراب به نشان چهارده معصوم که همگی به یک محراب بزرگ‌تر که آن نیز به کلمه الله ختم می‌شود، قرار دارد.[۵]

سرداب

در گذشته کف حرم نسبت به سطح زمین اطراف حدود دو متر گودتر بوده است و با توجه به بالاتر آمدن کف حرم در طول دوران‌های مختلف این اختلاف شدیدتر شده و باعث شد سردابی به شکل زیرزمین شکل گیرد.[۵]

مزار (قبر) علی بن موسی الرضا حدود سه متر در زیر ضریح اصلی که در طبقه همکف حرم موجود است، در سرداب واقع شده‌است که سقف سرداب همان کف طبقه همکف حرم است. زمان دقیق به وجود آمدن سرداب مشخص نیست؛ ولی بر اساس شواهد سرداب پس از محو شدن سنگ قبر هارون در سده هشتم قمری به وجود آمده است.

نویسندهٔ کتاب بدر فروزان ذکر می‌کند:

اصل مرقد شریف در سرداب قرار گرفته است ک سقف ان سطح زمین حرم یعنی زیر ضریح را تشکیل می‌دهد… و تردیدی نیست که سرداب در سده‌های پنجم و ششم قمری نبوده است.

در زمان نصب ضریح پنجم ضریح فولادی مرصع فولادی معروف به نگین نشان را -که در ضریح چهارم قرار داشت- به سرداب انتقال دادند؛ به نحوی که اتصالش با ضریح درون حرم برقرار شد.

در گذشته داخل ضریح دریچه‌ای در سمت پایین پا در کف رو به سرداب وجود داشت.[۵]

رواق زیر زمینی دارالاجابه

در سال ۱۳۷۹ در دوره جمهوری اسلامی رواق دارالاجابه به مساحت ۱۹۶۵ مطابق با پلان طبقه همکف حرم در زیر زمین ساخته شد که ورود به سرداب را از طریق هشتی واقع در سمت ضلع شرقی مقدور ساخت و دریچه ذکر شده که در کف حرم بود، بسته شد.

این رواق ۱٫۶۰ پائین‌تر از سطح مزار واقع شده است.[۵] سقف

سقف حرم در بخش گنبد دو پوسته‌ای است که پوسته زیرین (قبه) که از درون حرم دیده می‌شود قدیمی‌ترین سقف است که به روایتی پیش از خاکسپاری علی بن موسی‌الرضا موجود بوده و در اواخر سده نهم بر روی آن پوست بالایی که گنبد طلایی کنونی است را ساختند.

ارتفاع سقف حرم تا زیر نقطهٔ مرکزی حدود ۱۹ متر و تا بالای طوق گنبد ۳۱ متر است.[۵]

گنبد طلا

گنبد دارای دو پوشش است که در بالای ضریح قرار دارند: پوشش اول گنبد، سقف حرم است که مقعّر و مقرنس بوده و به آن قبّه می‌گویند و پوشش دوم بر فراز آن است که به آن گنبد گفته می‌شود. ارتفاع قبه از کف ۸۰/۱۸متراست. پوشش دوم گنبد طلا که لایه بیرونی را تشکیل می‌دهد و ارتفاع گنبد از کف تا انتهای بلندترین نقطه اوج محدب (راس گنبد) ۲/۳۱ متراست. فضای خالی بین قبه و گنبد ۱۳ متر و دور خارجی گنبد ۱۰/۴۲ متر می‌باشد. ارتفاع گنبد از طوق طلا کاری شده تا نوک گنبد، ۴۰/۱۶ متر و ارتفاع سر طوق گنبد، ۵۰/۳ متر است. بلندی ساقه تا ابتدای آجرهای زراندود، ۷۹/۴ متر است.[۱] در اطراف گنبد دو کتیبه وجود دارد. اوّلی در کمربند دور گنبد و در ارتفاع ۷۴/۶ متری در دو سطر به عرض ۹/۱ متر با حروف طلایی بر روی زمینه لاجوردی به خط ثلث جلی علیرضا عباسی است. در این کتیبه پیاده آمدن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد و توفیق وی در تزئین گنبد منور و طلا کاری مجدد در سال‌های ۱۰۱۰ه ش تا ۱۰۱۶ ه ش به شرح زیر درج گردیده: «به نام خداوند بخشنده و مهربان از توفیقات بزرگ خدای سبحان این بود که موفق داشت پادشاه بزرگ و آقای پادشاهان عرب و عجم، دارای نسب پاک نبوی و حسب تابناک و روشن علوی، خاک قدم‌های خادمین زائرین این روضه تابان ملکوتی و ترویج دهنده آثار اجداد معصومین، سلطان، زاده سلطان صاحب ظفر، شاه عباس حسینی موسوی صفوی بهادرخان که سعادت و نیکبختی نصیب او شده و با پای پیاده از پایتخت اصفهان به زیارت شریف‌ترین حرم تشرف یافته و نیز برای تزئین و آراستن این گنبد مطهر از دارائی خالص خود شرف اندوزی نمود، در سال هزار و ده شروع و در سال هزار و شانزده به اتمام رسانید» در قسمت وسط این کتیبه به سمت شمال گنبد، مقابل ایوان عباسی در صحن انقلاب اسلامی بر لوحی با زمینه سبز، تاریخ تجدید طلاکاری گنبد پس از پیروزی انقلاب اسلامی نوشته شده است. متن کتیبه بدین شرح است: «درآغاز پانزدهمین قرن بعثت نبوی و در آستانه سالروز پیروزی انقلاب عظیم اسلامی ایران به رهبری قائد اعظم امام خمینی تجدید طلاکاری و تعمیرات گنبد مطهر انجام پذیرفت. صفرالمظفر ۱۴۰۰ قمری» کتیبه دیگر در قسمت زیرین کتیبه کمربندی با ۴ ترنج به خط محمدرضا امامی دیده می‌شود. این کتیبه در سال ۱۰۸۶ هـ.ق. در زمان شاه سلیمان صفوی نوشته شده و در این ترنج‌ها به تعمیر، تزیین و طلاکاری مجدد گنبد اشاره شده. یکی از ترنج‌ها به چگونگی تعمیر گنبد، پس از زلزله سال ۱۰۸۶ اختصاص یافته و در سه ترنج دیگر آیاتی از قرآن مجید نوشته شده. مهمترین اتفاقی که برای گنبد روی داده واقعه به توپ بستن گنبد در سال ۱۳۳۰ ه- ق (۱۲۹۱ ش) به وسیله روسها می‌باشد.[۱] در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حرم امام رضا موجود است. صحن‌ها و رواق‌ها

در حال حاضر، ۹ صحن و ۲۶ رواق در حرم امام رضا وجود دارد. صحن‌ها

هر صحن، شامل یک فضای باز و محصور است که رواق‌ها و ایوان‌هایی در پیرامون آن وجود دارد. مساحت مجموع صحن‌های حرم، ۲۲۵٬۲۲۳ متر مربع است.[۱۰] بزرگ‌ترین صحن، صحن جامع رضوی به مساحت ۶۰٬۱۸۸ متر مربع است که در جنوب حرم قرار دارد.[۱۱] سایر صحن‌ها به شرح زیر هستند:

صحن انقلاب صحن آزادی صحن جمهوری اسلامی صحن قدس صحن مسجد گوهرشاد صحن غدیر صحن کوثر صحن هدایت

رواق‌ها

فضاهای مسقف و محصور در پیرامون حرم، رواق نامیده می‌شوند. اکنون بزرگ‌ترین رواق حرم، رواق امام خمینی به مساحت ۶٬۳۰۰ متر مربع است که قبلاً صحن بوده و عملیات مسقف‌سازی آن از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ انجام شده‌است.[۱۲] هم‌چنین رواق‌های دارالولایه، دارالحجه و دارالاجابه از رواق‌های بزرگ حرم امام رضا هستند.[۱۳] افراد صاحب نام که در این حرم به‌خاک سپرده شده‌اند گذشته

هارون الرشید (خلیفه عباسی) شیخ طبرسی (از فقهای شیعه قرن ۶ هجری) الله‌وردی خان (سپهسالار امپراتوری صفوی، حاکم ایالت فارس امپراتوری صفوی، بانی ۳۳ پل اصفهان و مدرسه خان شیراز) شیخ بهایی (دانشمند عصر صفوی) حر عاملی (از فقهای شیعه قرن ۱۱ هجری) شیخ حسنعلی اصفهانی (معروف به نخودکی از علمای سده ۱۳ قمری شیعه) عباس میرزا نایب السطنه (پسر بزرگ و ولیعهد فتحعلی شاه قاجار متوفی ۱۰ جمادی‌الثانی ۱۲۴۹ قمری)

معاصر

امیر اسدالله علم (نخست‌وزیر و وزیر دربار و از رجال با نفود دورهٔ پهلوی) حاج غلام‌حسین تبریزی(عبدخدایی) (از عالمان شیعه و امام جماعت مسجد گوهرشاد) علامه محمد تقی جعفری سید عبدالله شیرازی (مرجع تقلید) غلامرضا طبسی (خطیب شیعه) ادیب نیشابوری (شاعر) غلامرضا قدسی (شاعر) محمدتقی ادیب نیشابوری (شاعر) سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد (مجتهد و مبارز انقلاب اسلامی ایران) سید عزالدین حسینی زنجانی (مرجع تقلید شیعیان) سید محمدهادی میلانی (مرجع تقلید شیعیان) محمدتقی آملی (فقیه شیعه) سید احمد خسروشاهی (فقیه شیعه) شیخ جعفر مجتهدی (عارف شیعه) مجتبی قزوینی خراسانی (مجتهد شیعه) هاشم قزوینی (مدرس و عالم شیعه) سید رضا کامیاب (نماینده مجلس مشهد) علی‌اکبر نهاوندی (نویسنده و عالم شیعه) علی فلسفی (فقیه و مجتهد شیعه) محمدتقی شریعتی (فعال سیاسی–مذهبی و پدر دکتر علی شریعتی) عباس واعظ طبسی (تولیت آستان قدس رضوی از سال ۱۳۵۹ خورشیدی تا ۱۳۹۴)

مجموعه حرم از نگاه شهری

[net2mashhad1]

حرم امام رضا(ع)

حرمِ امام رضا در مرکز شهر مشهد، استان خراسان رضوی، ایران؛ مدفن علی‌الرضاست که نزد مسلمانان شیعه به‌عنوان «حرم» گرامی داشته می‌شود و مقدس است. از بناهای پیوستهٔ برجستهٔ آن مسجد بالاسر (مدفن امام رضا) ( ۴۲۵ق/۱۰۳۳ م) و مسجد جامع گوهرشاد (ساختهٔ ۸۲۱ ق/ ۱۴۱۸م) است. حرم امام رضا مجموعه‌ای است با کانونِ آرامگاهِ هشتمین امام شیعیان، علی‌الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه و موزه‌ها را دربرمی‌گیرد. بزرگترین مسجد جهان در اندازه (۲۵۰هزار مترمربع) و دومین مسجد بزرگ جهان در گنجایش (۵۰۰ هزار نفر) شمرده می‌شود. کهن‌ترین بخش‌های آن، دیرینگی دهه ۶۱۰ قمری/ دهه ۱۲۳۰م دارد. از دورهٔ تیموریان که بسیاری از بناهای کهن خراسان در طوس، هرات و نیشابور نوسازی گشت، به این مکان نیز روی آورده شد. بسیاری از سازه‌های این حرم شیعه، از صفویان به ویژه شاه طهماسب صفوی به جا مانده است.

علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مأمون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.[۱]

محتویات

۱ شرح درگذشت ۲ پیشینه بنا ۲.۱ سامانیان ۲.۲ دیالمه ۲.۳ غزنویان ۲.۴ دوره سلجوقی ۲.۵ دوره خوارزمشاهیان ۲.۶ حمله مغول ۲.۷ دوره تیموریان ۲.۸ دوره صفوی ۲.۹ دوره نادری ۲.۱۰ دوره قاجاریه ۲.۱۱ دوره پهلوی ۲.۱۲ دوره جمهوری اسلامی ۳ حوادث ۴ بنای حرم ۴.۱ مزار ۴.۲ سنگ مزار ۴.۳ صندوق ۴.۴ ضریح ۴.۵ سرداب ۴.۶ سقف ۵ صحن‌ها و رواق‌ها ۵.۱ صحن‌ها ۵.۲ رواق‌ها ۶ افراد صاحب نام که در این حرم به‌خاک سپرده شده‌اند ۶.۱ گذشته ۶.۲ معاصر ۷ مجموعه حرم از نگاه شهری ۸ نگارخانه ۹ جستارهای وابسته ۱۰ پانویس ۱۱ منابع ۱۲ پیوند به بیرون

در مورد تاریخ درگذشت علی بن موسی (رضا) اختلاف نظر وجود دارد. او در روز جمعه یا دوشنبه آخر صفر یا ۱۷ یا ۲۱ ماه مبارک رمضان یا ۱۸ جمادی‌الاولی یا ۲۳ ذیقعده یا آخر همین ماه در سال ۲۰۳ یا ۲۰۶ یا ۲۰۲ قمری درگذشته‌است. شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا تاریخ صحیح را ۲۱ ماه رمضان، روز جمعه سال ۲۰۳ هجری می‌داند.[۲][۳] وفات او در طوس و در یکی از روستاهای نوقان به نام سناباد یا سناآباد اتفاق افتاد. او به دست مأمون کشته شد و بدن او را بالای سر هارون الرشید دفن کردند. (پای علی بن موسی بالای سر هارون است)

بعد از این اتفاق آن محل به نام مشهد الرضا (محل شهادت رضا) نامیده شد. شیعیان شروع به زیارت و بازدید از مدفن او کردند.[۴]

دعبل خزاعی مجاورت قبرهای علی بن موسی (رضا) و هارون الرشید را در یکی از شعرهای خود توصیف‌کرده‌است. دو بیت از آن شعر بر روی کاشیکاری دیوار در قسمت بالای سر ضریح نوشته‌شده که متن آن چنین است: شعری از دعبل خزاعی در حرم

قبران فی طوس خیر الناس کلهم و قبر شرهم هذا مِنَ العِبَرِ ما ینفع الرجس من قرب الزکی و لا علی الزکی بقرب الرجس من ضرر

ترجمه: در طوس دو قبر قراردارد، یکی بهترین مردم و قبر بدترین آنان؛ این است از عبرتهای روزگار نه ناپاک از نزدیکی به فرد پاک سودی می‌برد و نه شخص پاک از نزیکی به شخص ناپاک ضرری

پیشینه بنا

مامون پس از درگذشت هارون وی را در بقعهٔ هارونی در باغی که بعدها به باغ حُمید بن قحبطه معروف شد، دفن کرد و برفراز بقعه (مزار)، قبه‌ای (گنبد نیم‌کره‌ای شکل) بنا نهاد که حدود ۱۰ سال بعد علی بن موسی‌الرضا را در بالای سر هارون در آن بنا دفن کردند. به عقیدهٔ بعضی از تاریخ‌نگاران در حوادث خراسان مانند حمله سبکتکین در اواخر قرن چهارم، آسیب شدیدی دید و تخریب شد و در سال ۴۰۰ قمری سلطان محمود غزنوی قبه را بازسازی کرد ولی دیگر مورخان معتقدند که فعالیت‌های عمرانی سلطان محمود غزنوی شامل بازسازی قبه نمی‌شده‌است چون در اثر یورش‌ها بنا تخریب نشده‌بود.[۵]

قبه مذکور از زمان ساخت (یا بازسازی) تاکنون موجود است و در دوران‌های متفاوت تعمیر جزئی یا تزئین شده‌است.[۵] سامانیان

به روایت بیهقی، امیر فائق‌الخاصه مشهد، مشهدالرضا، را آبادان کرد.[۵] دیالمه

در زمان عضدالدوله دیلمی بقعه به سبک آن زمان تعمیر و به پاره‌ای از تزئینات آراسته شد و اطراف کاخ حُمید بن قحطبه خانه‌های مسکونی افزوده شد و توسعه یافت و دژ مستحکمی آن را را محافظت می‌کرد.[۵] غزنویان

طبق بعضی روایات محمود غزنوی عمارت بقعه (عمارتی که مرقد علی بن موسی‌الرضا و هارون در آن است) را پس از تخریبی که توسط پدرش سبکتکین غزنوی از نو ساخت و بنایی زیبا بنا کرد.[۵][۶]

تاریخ بیهقی بیان می‌کند: سوری در آن (بقعه) زیادتهای بسیاری فرمود و مناره‌ای کرد و دیهی خرید فاخر و بر آن وقف کرد.[۵]

ابوالحسن عراقی معروف به دبیر که از رجال و دبیران دربار غزنوی بود در سال ۴۲۵ قمری ضمن مرمت بقعه، اولین بنا را به آن افزود که این بنا به مسجد بالاسر معروف است. دوره سلجوقی پهن کردن فرش در صحن آرامگاه پیش از نماز جماعت

در سده ششم خورشیدی نخستین گنبد حرم بر فراز قبهٔ موجود،[۵] به فرمان سلطان سنجر سلجوقی و به کوشش وزیر وی، شرف الدین قمی ضمن تعمیر حرم ساخته شد و به گفته برخی از مورخان گنبد به دستور محمد خدابنده (الجایتو) ساخته شده‌است.[۵] جنس آن گنبد از کاشی بود. قبه (گنبد آغازین) همان است که امروزه از داخل حرم دیده می‌شود و سطح مقعّر و مقرنسهای آینه کاری شدهٔ آن پیداست.

همچنین به نقل از زادالمسافرین، امیر عمادالدوله در سال ۵۱۵ قمری حرم را مرمت نمود و ترکان زمرد دختر خواهرزاده سلطان سنجر، در اوایل سده ششم قمری ازارهٔ حرم را بهترین کاشی که کاشی سنجری معروف است، مزین کرد که تا کنون این کاشی‌ها در حرم موجودند.[۵] دوره خوارزمشاهیان

در اوایل سده هفتم قمری در دوران محمد خوارزمشاه بار دیگر ازاره‌های حرم با کاشی‌های ممتاز معروف به کاشی سنجر تزئین شد که این کاشی‌ها با تاریخ ۶۱۲ قمری در حرم موجودند و علاوه بر آن دو محراب به حرم افزوده شد که الان این محراب‌ها در موزهٔ حرم موجودند.[۵] حمله مغول

به گزارش ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه، در سال ۶۱۸ قمری مغول‌ها به طوس حمله کردند و این شهر را غارت کرده و مردم را به قتل رساندند. سپس وارد مشهدالرضا شدند و آنجا را هم خراب کردند. مؤلف تاریخ آستان قدس رضوی از قول ابن ابی الحدید می‌نویسد با وجودی که مغول‌ها مردم مشهد را به قتل رسانیدند، بارگاه رضوی را حداقل تخریب نکردند و احتمالاً به غارت اموال و اثاثیه آن اکتفا کردند. هرچند بعضی منابع از خرابی بارگاه رضوی به دست مغول‌ها سخن گفته‌اند.

همچنین عطاملک جوینی مؤلف جهانگشا از خرابی حرم به دست مغول‌ها چیزی نگفته است. منظومه فضل بن روزبهان خنجی در مهمان نامه بخارا که حمله مغول‌ها را به طوس و مشهد نگاشته، بیان می‌کند که این حرم را خراب نکرده‌اند، زیرا کتیبه‌های سال ۶۱۲ قمری که قبل از این حمله بوده هنوز برجاست.

در دوره حکومت ایلخانیان فرسودگی‌ها و احیاناً خرابی‌ها و خسارات وارد شده به حرم بازسازی شد.[۷] دوره تیموریان عکسی قدیمی از مسجد گوهرشاد و حرم امام رضا در دوردست

در دوران تیموری به دنبال کوشش‌های شاهرخ تیموری در آبادانی مشهد در سده نهم هجری، به همت همسر وی گوهرشادآغا نخستین مسجد جامع شهر مشهد (مسجد گوهرشاد) با نام وی در سمت قبلهٔ حرم که صحن جنوبی را تشکیل می‌دهد به اتمام رسید. بعدها صحن تیموری (عتیق) و اساس ایوانی که امروزه طلایی است توسط امیر علیشیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا به وجود آمد.[۷]

علاوه بر مسجد گوهرشاد دو رواق دارالحفاظ و دارالسیاده به مجموعه افزوده شد و مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و مدرسه بالاسر سابق که در ضلع غربی دارالسیاده بود (و الان جزئی از رواق دارالولایه است) در دوران شاهرخ تیموری ساخته شدند.[۵] دوره صفوی

در دوره صفوی بر عظمت و شکوه حرم افزودند و مناره نزدیک گنبد که در دوره غزنویان به دستور ابن معتز حاکم نیشابور برپا شده بود به امر شاه تهماسب بازسازی و طلاکاری شد و در سال ۹۳۲ قمری خشت‌های نفیس کاشی روی گنبد را به خشت‌های طلا تبدیل کردند.

در سال ۹۹۷ قمری یعنی دومین سال سلطنت شاه عباس اول شهر مشهد در محاصره عبدالله خان ازبک قرار گرفت، چون به سوی او تیری شلیک شد غضب کرد و دستور به قتل‌عام مردم مشهد داد به طوری که در صحن حرم خون جاری شد.

سال بعد عبدالمؤمن خان ازبک با لشکرش به مشهد حمله کرد. جمعی از مردم مشهد و به ویژه سادات، علما، خدام و مدرسان آستان قدس رضوی به حرم پناهنده شدند. در حالی که ایشان به دعا مشغول بودند، عبدالمؤمن خان و دین محمد سلطان به اتفاق عده‌ای از جنگجویان خود وارد صحن شده و پناهندگان را قتل‌عام کردند. چنان خشمگین بودند که شعله خشم و غضب آن‌ها جز به ریختن خون سادات، صلحا و علما خاموش نمی‌شد. آنان زایران را از داخل حرم بیرون می‌کشیدند و با کمال قساوت می‌کشتند. چنان‌که میر محمد حسین مشهور به «میربالای سر» که از سادات متقی مشهد بود و پیوسته در بالای سر علی بن موسی الرضا به تلاوت قرآن مشغول بود را دو نفر از ازبکان در کنار ضریح با شمشیر پاره‌پاره کردند. زنان و کودکان در مسجد گوهرشاد جمع شده بودند و در آنجا ناظر قتل‌عام وحشیانه نزدیکان و خویشان خود بودند. سرانجام عبدالمؤمن دستور داد، قندیل‌های مرصع طلا و نقره و شمعدان‌ها و همچنین میل طلای بالای گنبد و بسیاری از ظرف‌ها و فرش‌ها و کتاب‌های کتابخانه را به غارت برده و زنان و کودکان را به اسیری به ماوراءالنهر بفرستند. بعدها عبدالمؤمن خان به سخت‌ترین شکل به دست افراد خود کشته شد.

در دوران شاه تهماسب صفوی، پس از جمع‌آوری خشت‌های کاشی، گنبدی با روکش طلا بر فراز گنبد پیشین بنا شد. این همان گنبدی است که امروزه در نمای بیرونی وجود دارد.

در سال ۱۰۰۹ قمری که شاه عباس صفوی از پایتخت آن روز، اصفهان، پیاده به مشهد رفت، مدتی در مشهد ماند و دستور داد که گنبد حرم، بار دیگر با خشت‌هایی از مس و روکش طلایی پوشیده شود و این کار به دست کمال‌الدین محمود یزدی انجام شد. بر پایه آنچه در کتیبه گنبد دیده می‌شود، این کار در سال ۱۰۱۰ قمری آغاز شده و در سال ۱۱۱۶ قمری به پایان رسیده‌است. متن کتیبه گنبد که اثر خوشنویس ایرانی علیرضا عباسی است، و با حروف طلایی بر زمینه فیروزه‌ای به خط ثلث نوشته شده، چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم من عظائم توفیقات الله سبحانه ان وفق السلطان الاعظم مولی ملوک العرب و العجم صاحب النسب الطاهر النبوی و الحسب الباهر العلوی تراب اقدام خدام هذه الروضه المنوره الملکوتیه مروّج آثار اجداده المعصومین السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه عباس الموسوی الصفوی بهادرخان. فاستسعد بالمجیء ماشیاّ علی قدمیه من دارالسلطنه اصفهان الی زیاره هذا الحرم الاشرف و قد تشرّف بزینه هذه القبه من خلّص ماله فی سنه الف و عشر و تمّ فی سنه الف و ستهعشر.

همچنین به فرمان شاه عباس اقدامات و تحولات دیگری نیز در قلمرو حرم صورت گرفت ازجمله توسعه صحن عتیق، احداث ایوان شمالی و اتاق‌ها، غرفه‌ها، سردرها، و ایوانهای شرقی و غربی آن ایجاد رواق توحیدخانه و نیز گنبد الله وردیخان. از آنجایی که شاه عباس به آستانه امام رضا توجه ویژه داشت، دستور داد تا هر کس به زیارت آن جا رفته باشد می‌تواند عنوان «مشهدی» را مانند حاجی و کربلایی بر نام خود بیفزاید و این لقب از آن زمان رواج یافت.[۷]

در سال ۱۰۸۴ قمری و در زمان شاه سلیمان صفوی، در پی زمین لرزه‌ای، گنبد حرم هم آسیب دید و شماری از خشت‌های طلایی آن از جا کنده شد. وی دستور داد تا گنبد بازسازی شود و کتیبه‌ای بر آن افزوده گردد که این رخداد را حکایت نماید. این کتیبه اکنون به صورت چهار ترنج در اطراف گنبد دیده می‌شود.

من میامن منن الله سبحانه الذی زین السماء بزینه الکواکب و رصع هذه القباب العلی بدرر الدراری الثواقب ان استسعد السلطان الاعدل الاعظم و الخاقان الاکرم الافخم اشرف ملوک الارض حسبا و نسباً و اکرمهم خلقاً و ادبا مروج مذهب اجداده الائمه المعصومین و محیی مراسم آبائه الطیبین الطاهرین السلطان بن السلطان شاه سلیمان الصفوی الموسوی بهادرخان بتذهیب هذه القبه العرشیه الملکوتیه و تزیینها و تشرّف بتجدیدها و تحسینها اذا تطرق الیه الانکسار و سقطت لبناتها الذهبیه آلتی کانت تشرق کالشمس فی رابعه النهار بسبب حدوث الزلزله العظیمه فی هذه البلده الکریمه فی سنه اربع و ثمانین و الف و کان هذه التجدید الجدید فی سنه ثمانین و الف. کتبه محمدرضا امامی.

دوره نادری

ایوان صحن تیموری که در دوره سلطان حسین بایقرا ساخته و توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود به‌فرمان نادرشاه طلاکاری گردید.[۷] و دیوار حرم نقاشی‌هایش تجدید شد و گلدستهٔ شمالی صحن انقلاب بر فراز ایوان عباسی که توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود، ساخته و طلاکاری شد و ایوان جنوبی صحن عباسی نیز طلاکاری شد.[۵] دوره قاجاریه حرم در دهه ۱۲۳۰ خورشیدی

در عهد فتحعلی شاه قاجار رواق دارالضیافه و سومین ضریح احداث شدند.[۵] بنای صحن آزادی (صحن نو) در سال ۱۲۳۳ به فرمان ناصرالدین شاه ساخته شد و ایوان غربی آن طلاکاری شد.[۵]

احداث رواق دارالسعاده در محوطه بین صحن آزادی و رواق کنبد حاتم‌خانی در سال ۱۲۵۱ قمری و بنای مدرسه علی‌نقی میرزا (که بعداً به رواق دارالذکر تبدیل شد)، در این دوره انجام شد.[۵] دوره پهلوی شهبانو فرح، در حرم امام رضا؛ ۳ مه ۱۹۷۷/ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶

در زمان محمدرضا پهلوی طرح توسعه حرم با نظارت عبدالعظیم ولیان استاندار استان خراسان (بزرگ) و نایب‌التولیه آستان قدس رضوی به انجام رسید. در سال ۱۳۵۳ خورشیدی خشت‌های طلایی گنبد که شفافیّت خود را از دست داده بود، برداشتند و آن را پس از رنگ‌آمیزی مجدّد با آب طلا، در جای خود قرار دادند.

در این دوره بناهای موجود در اطراف مجموعه که مربوط به سده‌های اخیر بودند کاربریشان تغییر یافت و اکثراً تغییرات اساسی‌ای یافتند و به صحن‌های حرم تبدیل شدند مانند: بنای مسجد زنانه، مسجد ریاض، گنبد اپک میرزا، رواق پس پشت، راهرو سقاخانه، محل چهلچراغ سابق، محل کشیک خانه خدام و بعضاً محل‌هایی مانند مدرسه‌ها تیمچه‌ها یا فضاهای خالی به صورت رواق‌های دارالفیض، دارالشکر، دارلرشرف، دارالسلام، دارالذکر، دارلعزه و دارلعباده درآمدند و صحن موزه (رواق کنونی امام خمینی) و تعویض صندوق عباسی به صندوق سنگی حاج حسین حجارباشی و نصب ضریح چهارم و نوسازی نقاره‌خانه نیز مربوط به این دوران است.[۵] دوره جمهوری اسلامی دارالحفاظ، از نزدیک‌ترین بخش‌ها به مدفن امام رضا

در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران طرح توسعه این حرم با جدیت دنبال شد و این مجموعه شاهد گسترش فوق‌العاده‌ای بود و در سال ۱۳۵۹ فضای داخلی بنای حرم توسعه و ایستایی گنبد افزایش یافت و درب‌های ورودی به بنای حرم در سمت پیش روی و پایین پای مزار، گشایش یافت.[۵]

صحن جمهوری اسلامی، جامع رضوی، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی در این دوره ساخته شده است و مجموع مساحت مجموعه از ۱۲ هکتار که در دوره‌های گذشته ساخته شده‌بودند (تا سال ۱۳۹۲) به ۷۰ هکتار رسید.[۵] این توسعه‌ها توسط مهدی عزیزیان مدیریت و اجرا شده است.[۸] حوادث این عکس از ضلع جنوب شرقی در سال ۱۲۹۰ برداشته شده و روز بعد از واقعه توپ بستن گنبد به وسیله ارتش روس‌های تزاری را نشان می‌دهد. آثار تخریب در جای جای گنبد طلا به چشم می‌خورد.

حرم علی بن موسی الرضا طی چنده سده اخیر در اثر ۴ حادثه دچار تخریبهای جزئی و کلی‌ای گردید.

در اثر یورش عبدالمومن خان ازبک در سال ۹۷۷ طلا کوبی‌ها و زیورآلات گنبد و گلدسته‌های حرم به تاراج رفت که توسط شاه عباس صفوی در بین سال‌های ۱۰۱۰–۱۰۱۶ قمری ترمیم شدند. در سال ۱۰۸۴ قمری زلزله شدیدی در مشهد رخ داد که سطح خارجی گنبد ترک برداشت و تعدادی از خشت‌های زراندود ریخت که شاه سلیمان صفوی گنبد را تعمیر و تجدید طلا کرد که جریان این طلاکاری توسط محمد رضا امامی خوشنویس در چهار ترنج دور گنبد نوشته شده است. در سال ۱۳۳۰ خورشیدی روس‌ها گنبد را به توپ بستند و نقاطی را در بدنه گنبد به اندازه کله قند سوراخ کردند که هنوز جای تعمیرها از درون گنبد قابل مشاهده است و در سال ۱۳۳۱ خورشیدی نیرالدوله والی خراسان دستور تعمیر آن را داد. در عاشورای ۱۳۷۳ خورشیدی در یک حمله تروریستی در اثر انفجار بمب در حرم ۲۶ نفر کشته و ۳۰۰ نفر زخمی شدند. خرابی‌های حاصله بر بنا کم بود و فقط بخشی از کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های قدیمی آسیب دیدند[۹] که بعداً تعمیر شدند و پس از آن تاکنون در قسمت ورودی‌های مجموعه خادم‌هایی برای بازرسی بدنی و وسایل زائرین، خدمت می‌کنند.[۵](برای اطلاعات بیشتر مقالهٔ بمب‌گذاری در آرامگاه علی بن موسی را مطالعه کنید)

بنای حرم

بنای حرم قدیمی‌ترین و اولین بنای مجموعه آستان قدس رضوی است که مزار علی بن موسی الرضا در زیر آن قرار دارد. مزار عکسی از حرم در سال ۱۳۰۰ قمری که موقعیت ضریح سوم را نسبت به بنا مشخص می‌کند و همان‌طور که در عکس مشاهده می‌کنید ضریح در مرکز بنا واقع نشده‌است و سمت چپ تصویر تنگنایی به وجود آمده‌است که در سال ۱۳۴۴ این تنگنا با تراشیدن دیوارهای اطراف بهبود وسیع‌تر گردید.

مزار (بقعه) علی بن موسی‌الرضا در بالای سر مزار هارون در زیر گنبد بخش مرکزی و اصلی مجموعه آستان قدس درواقع شده است.

ابن بطوطه در سفرنامهٔ خود (روضات‌الجنات) صندوقی‌هایی که بر روی مزار هارون و علی بن موسی الرضا بوده است را شرح داده است و تا اوایل سده ۸ قمری صورت قبر (سنگ قبر) هارون موجود بوده و پس از تسخیر شهر طوس و سناباد توسط سربداران صورت قبر هارون به کلی محو شده است.

موقعیت مزار

در سال ۱۹۳ قمری هارون درگذشت و وی را دقیقاً در زیر قبه در مرکز بنا دفن کردند و پس از ۱۰ سال علی بن موسی‌الرضا را در بخش غربی در بالای سر هارون دفن کردند که مزار وی به صفهٔ غربی نزدیک بود. پس از نصب جعبه و ضریح تنگنایی به عرض ۸۵ سانتی‌متر در بخش غربی بنا به وجود آمد و حرکت زائرین را محدود ساخت. در سال ۱۳۴۴ دیوارهٔ غربی بنا که وزن گنبد بر روی آن قرار داشت و ضخامت حدودی ۳ متر داشت را با نهایت مهارت تراشیدند و ۲ متر از آن را عرصهٔ درونی حرم افزودند که در نهایت تنگنای ذکر که در بالای سر مزار قرار داشت به ۳٫۵ متر رسید و افزون بر آن یک دهانهٔ بزرگ به عرض ۴ متر در دو طرف آن دو گذرگاه کوچک هر یک به عرض ۱٫۷ متر بین بنای حرم و مسجد بالاسر احداث گردید.[۵] سنگ مزار

نخستین سنگ مزار مربوط به سده ششم قمری است این سنگ به طول ۴۰ سانتی‌متر و عرض سی سانتی‌متر به قطر ۶ سانتی‌متر از جنس مرمر است. دومین سنگ مزار که هم‌اکنون بر روی مزار موجود در سرداب قرار دارد، از جنس مرمر آهکی سفید رنگ به ابعاد شصت در چهل سانتی‌متر است. سومین سنگ مزار سنگی است از معدن توران پشت یزد به رنگ سبز چمنی به ابعاد ۲٫۲۰ در ۱٫۱۰ به ضخامت یک متر با وزن ۳۶۰۰ کیلوگرم است که بر طبقه همکف موجود است که همزمان با نصب ضریح پنجم در سال ۱۳۷۹ در طبقه همکف در حرم قرار داده شد.[۵]

صندوق محمد ولیخان اسدی نایب التولیه به همراه تعدادی از رجال سیاسی و نظامی مشهد در تاریخ ۱۳۱۱ در حال تعویض جعبه چوبی مرقد علی بن موسی الرضا

صندوق جسمی چوبی بود که جدای از ضریح و سنگ مزار بود و که صندوق‌ها از سده ۶ قمری تا سال ۱۳۷۹ بر روی مزارها قرار داده می‌شدند.

نخستین صندوق در سده ششم قمری از جنس چوب توسط انوشیروان زرتشتی از اهالی اصفهان پس از کسب شفا به حرم اهدا شد و بر روی سنگ مزار قرار داده شد و ابن بطوطه در سفرنامه خود (تحفه‌النظّار) این صندوق را با روکش نقره در سال ۷۳۴ قمری مشاهده کرده است. شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۲ دومین صندوق از جنس چوب فوفل را به حرم هدیه کرد که به صندوق عباسی معروف بود که سال‌ها در سرداب بر روی مزار بود و در سال ۱۳۱۱ خورشیدی آن را برداشتند و طلاهای روی آن را جلا دادند و زیر نظر عالمان وقت صرف خرید املاکی برای آستان قدس گردید. در سال ۱۳۱۱ خورشیدی صندوقی سنگی از جنس مرمر لیمویی از معدن شاندیز به هزینه حاج حسین حجار باشی زنجانی به جای صندوق دوم قرار داده شد. در سال ۱۳۷۹ به کلی صندوق سوم برداشته شد و به جای آن سنگ مزار یک متری سبز رنگی قرار داده شد.[۵]

ضریح دومین ضریح حضرت، ضریح فولادی مرصع است که در سال ۱۱۶۰ قمری ساخته شد و واقف آن شاهرخ میرزا (فرزند رضا قلی میرزا) نوه نادرشاه افشار می‌باشد. این ضریح تا سال ۱۳۷۹ خورشیدی در طبقه فوقانی و بر فراز سنگ مزار قرار داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۹ خورشیدی همزمان با نصب ضریح پنجم به طبقه تحتانی (داخل سرداب) انتقال یافت. ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳*۴ متر و ارتفاع حدود ۲ متر است. این ضریح مربوط به عهد قاجاریه است و در عصر سلطنت فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۸ قمری روی ضریح نگین نشان در حرم جای گرفت. این ضریح مزین به طوق و گوی طلای جواهر نشان است و در طرف پایین پا، در مرصع تقدیمی فتحعلی شاه قاجار نصب شده بود اما پس از مدتی به علت پوسیدگی پایه‌ها و تزلزلی که در ارکان آن به عمل آمده بود، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی برچیده شد و به موزه انتقال یافت و به جای آن ضریح چهارم روی ضریح نگین نشان (ضریح دوم) نصب شد.

در دوره‌های مختلف ضریح‌های متفاوتی بر روی سنگ مزار علی بن موسی‌الرضا قرار داده شد.

اولین ضریح:اولین ضریح مربوط به سده دهم قمری از جنس چوب و طلا و نقره بوده است که در زمان شاه طهماسب صفوی در سال ۹۵۷ قمری بر روی مزار قرار داده‌اند که در کتیهٔ دور آن سوره هل اتی به خط ثلث نوشته شده بود. دومین ضریح:پس از فرسوده شدن ضریح نخستین، دومین ضریح از جنس فولاد مرصع معروف به نگین‌نشان در سال ۱۱۶۰ قمری توسط شاهرخ میرزا نوهٔ نادرشاه افشار به حرم هدیه گردید که مزین به یاقوت و زمرد بود و هم‌اکنون در زیر ضریح چهارم در سرداب بر روی مزار قرار دارد. سومین ضریح:در سال ۱۲۳۸ قمری در زمان فتحعلی شاه ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳ در ۴ متر به ارتفاع دو متر بر روی ضریح دوم نصب شد که این ضریح دارای ورقه‌های طلاکوب و طوق‌های طلای جواهر نشان می‌باشد و بر روی آن سوره هل اتی و یس به خط ثلث نوشته شده‌است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به علت پوسیدگی پایه‌هایش به موزه آستان قدس رضوی انتقال داده شد. چهارمین ضریح:چهارمین ضریح به نام ضریح طلا و نقره معروف به شیر و شکر در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به ابعاد ۴ در ۳٫۶ و ارتفاع ۳٫۶ بر روی مزار جایگزین ضریح سوم به نحوی که ضریح دوم را دربر می‌گیرد بر روی مزار قرار داده شد و هم‌اکنون در سرداب بر روی سنگ مزار قرار دارد. پنجمین ضریح:پس از برگزاری مسابقهٔ هنری طرح محمود فرشچیان هنرمند و مینیاتوریست معروف ایرانی، برنده شد و در بین سال‌های ۱۳۷۲–۱۳۷۹ ضریح به وزن ۱۲ تن و ابعاد ۴٫۷۸ در ۳٫۷۳ به ارتفاع ۳٫۹۶ از فولاد و چوب گردو ساخته شد و به مدت ۵۵ روز از ۱۳۷۹/۱۰/۲۱ تا ۱۳۷۹/۱۲/۱۶ عملیات نصب سنگ سبز رنگ و ضریح پنجم در طبقه همکف حرم قرار به طول انجامید. بر روی این ضریح سوره هل اتی و یس با خط ثلث طلا و نقره نوشته شده است و در چهار جهت ضریح ۱۴ محراب به نشان چهارده معصوم که همگی به یک محراب بزرگ‌تر که آن نیز به کلمه الله ختم می‌شود، قرار دارد.[۵]

سرداب

در گذشته کف حرم نسبت به سطح زمین اطراف حدود دو متر گودتر بوده است و با توجه به بالاتر آمدن کف حرم در طول دوران‌های مختلف این اختلاف شدیدتر شده و باعث شد سردابی به شکل زیرزمین شکل گیرد.[۵]

مزار (قبر) علی بن موسی الرضا حدود سه متر در زیر ضریح اصلی که در طبقه همکف حرم موجود است، در سرداب واقع شده‌است که سقف سرداب همان کف طبقه همکف حرم است. زمان دقیق به وجود آمدن سرداب مشخص نیست؛ ولی بر اساس شواهد سرداب پس از محو شدن سنگ قبر هارون در سده هشتم قمری به وجود آمده است.

نویسندهٔ کتاب بدر فروزان ذکر می‌کند:

اصل مرقد شریف در سرداب قرار گرفته است ک سقف ان سطح زمین حرم یعنی زیر ضریح را تشکیل می‌دهد… و تردیدی نیست که سرداب در سده‌های پنجم و ششم قمری نبوده است.

در زمان نصب ضریح پنجم ضریح فولادی مرصع فولادی معروف به نگین نشان را -که در ضریح چهارم قرار داشت- به سرداب انتقال دادند؛ به نحوی که اتصالش با ضریح درون حرم برقرار شد.

در گذشته داخل ضریح دریچه‌ای در سمت پایین پا در کف رو به سرداب وجود داشت.[۵]

رواق زیر زمینی دارالاجابه

در سال ۱۳۷۹ در دوره جمهوری اسلامی رواق دارالاجابه به مساحت ۱۹۶۵ مطابق با پلان طبقه همکف حرم در زیر زمین ساخته شد که ورود به سرداب را از طریق هشتی واقع در سمت ضلع شرقی مقدور ساخت و دریچه ذکر شده که در کف حرم بود، بسته شد.

این رواق ۱٫۶۰ پائین‌تر از سطح مزار واقع شده است.[۵] سقف

سقف حرم در بخش گنبد دو پوسته‌ای است که پوسته زیرین (قبه) که از درون حرم دیده می‌شود قدیمی‌ترین سقف است که به روایتی پیش از خاکسپاری علی بن موسی‌الرضا موجود بوده و در اواخر سده نهم بر روی آن پوست بالایی که گنبد طلایی کنونی است را ساختند.

ارتفاع سقف حرم تا زیر نقطهٔ مرکزی حدود ۱۹ متر و تا بالای طوق گنبد ۳۱ متر است.[۵]

گنبد طلا

گنبد دارای دو پوشش است که در بالای ضریح قرار دارند: پوشش اول گنبد، سقف حرم است که مقعّر و مقرنس بوده و به آن قبّه می‌گویند و پوشش دوم بر فراز آن است که به آن گنبد گفته می‌شود. ارتفاع قبه از کف ۸۰/۱۸متراست. پوشش دوم گنبد طلا که لایه بیرونی را تشکیل می‌دهد و ارتفاع گنبد از کف تا انتهای بلندترین نقطه اوج محدب (راس گنبد) ۲/۳۱ متراست. فضای خالی بین قبه و گنبد ۱۳ متر و دور خارجی گنبد ۱۰/۴۲ متر می‌باشد. ارتفاع گنبد از طوق طلا کاری شده تا نوک گنبد، ۴۰/۱۶ متر و ارتفاع سر طوق گنبد، ۵۰/۳ متر است. بلندی ساقه تا ابتدای آجرهای زراندود، ۷۹/۴ متر است.[۱] در اطراف گنبد دو کتیبه وجود دارد. اوّلی در کمربند دور گنبد و در ارتفاع ۷۴/۶ متری در دو سطر به عرض ۹/۱ متر با حروف طلایی بر روی زمینه لاجوردی به خط ثلث جلی علیرضا عباسی است. در این کتیبه پیاده آمدن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد و توفیق وی در تزئین گنبد منور و طلا کاری مجدد در سال‌های ۱۰۱۰ه ش تا ۱۰۱۶ ه ش به شرح زیر درج گردیده: «به نام خداوند بخشنده و مهربان از توفیقات بزرگ خدای سبحان این بود که موفق داشت پادشاه بزرگ و آقای پادشاهان عرب و عجم، دارای نسب پاک نبوی و حسب تابناک و روشن علوی، خاک قدم‌های خادمین زائرین این روضه تابان ملکوتی و ترویج دهنده آثار اجداد معصومین، سلطان، زاده سلطان صاحب ظفر، شاه عباس حسینی موسوی صفوی بهادرخان که سعادت و نیکبختی نصیب او شده و با پای پیاده از پایتخت اصفهان به زیارت شریف‌ترین حرم تشرف یافته و نیز برای تزئین و آراستن این گنبد مطهر از دارائی خالص خود شرف اندوزی نمود، در سال هزار و ده شروع و در سال هزار و شانزده به اتمام رسانید» در قسمت وسط این کتیبه به سمت شمال گنبد، مقابل ایوان عباسی در صحن انقلاب اسلامی بر لوحی با زمینه سبز، تاریخ تجدید طلاکاری گنبد پس از پیروزی انقلاب اسلامی نوشته شده است. متن کتیبه بدین شرح است: «درآغاز پانزدهمین قرن بعثت نبوی و در آستانه سالروز پیروزی انقلاب عظیم اسلامی ایران به رهبری قائد اعظم امام خمینی تجدید طلاکاری و تعمیرات گنبد مطهر انجام پذیرفت. صفرالمظفر ۱۴۰۰ قمری» کتیبه دیگر در قسمت زیرین کتیبه کمربندی با ۴ ترنج به خط محمدرضا امامی دیده می‌شود. این کتیبه در سال ۱۰۸۶ هـ.ق. در زمان شاه سلیمان صفوی نوشته شده و در این ترنج‌ها به تعمیر، تزیین و طلاکاری مجدد گنبد اشاره شده. یکی از ترنج‌ها به چگونگی تعمیر گنبد، پس از زلزله سال ۱۰۸۶ اختصاص یافته و در سه ترنج دیگر آیاتی از قرآن مجید نوشته شده. مهمترین اتفاقی که برای گنبد روی داده واقعه به توپ بستن گنبد در سال ۱۳۳۰ ه- ق (۱۲۹۱ ش) به وسیله روسها می‌باشد.[۱] در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حرم امام رضا موجود است. صحن‌ها و رواق‌ها

در حال حاضر، ۹ صحن و ۲۶ رواق در حرم امام رضا وجود دارد. صحن‌ها

هر صحن، شامل یک فضای باز و محصور است که رواق‌ها و ایوان‌هایی در پیرامون آن وجود دارد. مساحت مجموع صحن‌های حرم، ۲۲۵٬۲۲۳ متر مربع است.[۱۰] بزرگ‌ترین صحن، صحن جامع رضوی به مساحت ۶۰٬۱۸۸ متر مربع است که در جنوب حرم قرار دارد.[۱۱] سایر صحن‌ها به شرح زیر هستند:

صحن انقلاب صحن آزادی صحن جمهوری اسلامی صحن قدس صحن مسجد گوهرشاد صحن غدیر صحن کوثر صحن هدایت

رواق‌ها

فضاهای مسقف و محصور در پیرامون حرم، رواق نامیده می‌شوند. اکنون بزرگ‌ترین رواق حرم، رواق امام خمینی به مساحت ۶٬۳۰۰ متر مربع است که قبلاً صحن بوده و عملیات مسقف‌سازی آن از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ انجام شده‌است.[۱۲] هم‌چنین رواق‌های دارالولایه، دارالحجه و دارالاجابه از رواق‌های بزرگ حرم امام رضا هستند.[۱۳] افراد صاحب نام که در این حرم به‌خاک سپرده شده‌اند گذشته

هارون الرشید (خلیفه عباسی) شیخ طبرسی (از فقهای شیعه قرن ۶ هجری) الله‌وردی خان (سپهسالار امپراتوری صفوی، حاکم ایالت فارس امپراتوری صفوی، بانی ۳۳ پل اصفهان و مدرسه خان شیراز) شیخ بهایی (دانشمند عصر صفوی) حر عاملی (از فقهای شیعه قرن ۱۱ هجری) شیخ حسنعلی اصفهانی (معروف به نخودکی از علمای سده ۱۳ قمری شیعه) عباس میرزا نایب السطنه (پسر بزرگ و ولیعهد فتحعلی شاه قاجار متوفی ۱۰ جمادی‌الثانی ۱۲۴۹ قمری)

معاصر

امیر اسدالله علم (نخست‌وزیر و وزیر دربار و از رجال با نفود دورهٔ پهلوی) حاج غلام‌حسین تبریزی(عبدخدایی) (از عالمان شیعه و امام جماعت مسجد گوهرشاد) علامه محمد تقی جعفری سید عبدالله شیرازی (مرجع تقلید) غلامرضا طبسی (خطیب شیعه) ادیب نیشابوری (شاعر) غلامرضا قدسی (شاعر) محمدتقی ادیب نیشابوری (شاعر) سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد (مجتهد و مبارز انقلاب اسلامی ایران) سید عزالدین حسینی زنجانی (مرجع تقلید شیعیان) سید محمدهادی میلانی (مرجع تقلید شیعیان) محمدتقی آملی (فقیه شیعه) سید احمد خسروشاهی (فقیه شیعه) شیخ جعفر مجتهدی (عارف شیعه) مجتبی قزوینی خراسانی (مجتهد شیعه) هاشم قزوینی (مدرس و عالم شیعه) سید رضا کامیاب (نماینده مجلس مشهد) علی‌اکبر نهاوندی (نویسنده و عالم شیعه) علی فلسفی (فقیه و مجتهد شیعه) محمدتقی شریعتی (فعال سیاسی–مذهبی و پدر دکتر علی شریعتی) عباس واعظ طبسی (تولیت آستان قدس رضوی از سال ۱۳۵۹ خورشیدی تا ۱۳۹۴)

مجموعه حرم از نگاه شهری

[dietoon]

برج هانا در منطقه 22

برج های هانا در منطقه 22 ، واقع در شهرک گلستان ، از 2 بلوک شمالی و جنوبی در 15 طبقه با یک طبقه لابی و 3 طبقه پارکینگ توسط تعاونی مسکن بانک توسعه ی صادرات ساخته شده است.

در هر طبقه مسکونی 9 واحد تعریف شده است که متراژ واحدها نیز از 109 تا 145 متر و به صورت 2 و 3 خواب می‌باشد.

زمین این برج متعلق به تعاونی مسکن بانک توسعه صادرات است که با مشارکت آقای امن الله لالوی در سال 1391 ساخته شده است و در سال 95 تحویل اعضاء گردیده است.

علاوه بر امکانات فول و لوکس این برج که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد، پررنگ ترین امتیاز این برج که آن را از سایرین متمایز می سازد موقعیت جغرافیایی آن است که به صورت مجموعه در محدوده ی بلوار کاج و خیابان اقاقیا واقع گردیده است.

این برج ها تنها برج های واقع در محله ی شهرک گلستان می باشد که موجب دسترسی فوق العاده به تمام مراکز خرید و تجاری و رفاهی و درمانی منطقه می باشتد که علاوه بر آن نیز دسترسی عالی به اتوبان همت و سایر شریان های مواصلاتی منطقه 22 می باشند.

هم چنین موقعیت مکانی فوق العاده و محیطی آرام و دلنشین و نیز ویو ابدی جنگل چیتگر و دریاچه خلیج فارس در جنوب و ویو کوه را برای واحد های شمالی به ارمغان آورده است دیگر مزیت چشم گیر این برج ها سند دار بودن آنهاست که موجب برتری نسبت به 70 درصد برج های منطقه گردیده است.

امکانات برج هانا چیتگر

از امکانات رفاهی این برج‌ها می توان به لابی لوکس و شیک با لابی من 24 ساعته، 4 لاین آسانسور، آسانسور باربری، سیستم اعلام و اطفاء حریق، سالن اجتماعات، سالن ورزشی، سیستم مانیتورینگ و دوربین های متعدد مدار بسته اشاره کرد.

سیستم سرمایشی و گرمایشی این برج‌ها چیلر مرکزی می‌باشد ضمناً می توان به محوطه سازی زیبای بین دو بلوک که شامل باغچه کاری و فضای سبز و آبنمای زیبا به همراه نیمکت‌هایی برای ساکنین و همچنین محوطه‌ی پارکینگ میهمان است اشاره کرد.

تمامی واحد ها دارای پارکینگ و انباری و تراس مجزا هستند.

سازه این برج ها از اسکلت پیچ و مهره است که بهترین سازه در برابر زلزله و سوانح طبیعی می باشد. نمای ساختمان ها نیز از سیمان شسته و پنجره های دو جداره است.

نگارنده: خوشبین

برای خرید و فروش یا رهن و اجاره در برج های هانا منطقه 22 کلیک کنید.

[muzicnews]

معروفترین بناهای تاریخی ایران

معروفترین بناهای تاریخی ایران همان بناهایی هستند که در نظر اغلب مردم داخل و خارج از کشور شناخته شده هستند. اکثر این بناهای تاریخی در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

معروفترین بناهای تاریخی ایران

سازمان جهانی یونسکو آثار باستانی و میراث فرهنگی کشورهایی که عهدنامه میراث فرهنگی یونسکو را پذیرفته اند در لیستی با نام لیست آثار باستانی یونسکو به ثبت رسانده است. یکی از بندهای این عهدنامه، محافظت و نگهداری از آثار ثبت شده توسط تمامی کشورهای عضو یونسکو می‌باشد.

ثبت بناهای تاریخی معروف ایران در یونسکو

در ایران بناهای تاریخی و میراث فرهنگی بسیار زیادی وجود دارد که تا به امروز حدود ۲۳ مورد از آنها به ثبت جهانی رسیده است. موارد بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارند که یا در صف تایید یونسکو هستند یا می‌بایست به یونسکو پیشنهاد گردند.

منظور از درصف تایید بودن آن است که از نظر ایران، بناهای تاریخی و آثار باستانی و طبیعی دیگری نیز برای ثبت در یونسکو مناسب بوده اند و به یونسکو پیشنهاد شده اند و این سازمان علمی و فرهنگی جهانی در حال بررسی برای پذیرش یا عدم پذیرش این آثار در لیست خود می‌باشد.

شرایط پذیرش بناهای تاریخی در یونسکو

برای ثبت بناهای تاریخی و آثار باستانی و طبیعی ملت ها در سازمان جهانی یونسکو، معیارها و شروطی وجود دارد که آنها را به اختصار توضیح می‌دهیم:

برای آثار باستانی معیارهایی از قبیل بی همتا بودن آن اثر، برجسته بودن آن نمونه در معماری و … وجود دارد.

معروف ترین بناهای تاریخی ایران

برای آثار طبیعی معیارهایی از قبیل بی نظیر و بی همتا بودن پدیده در طبیعت، وجود نمونه ای از مراحل تاریخ زمین شناسی و … وجود دارد.

معروفترین بناهای تاریخی ایران

   چغازنبیل:

یک محوطه تاریخی با قدمت ۳۰۰۰ ساله و آثار دوره حکومت ایلامی ها.

زیگورات چغازنبیل شوش یکی از سه اثر ایرانی است که هم‌زمان با تخت جمشید و میدان نقش جهان اصفهان برای اولین بار در سال ١٣۵٨ خورشیدی به عنوان اولین اثر ملی ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

کتیبه موجود در میان دیوارهای چغازنبیل

  تخت جمشید:

پایتخت هخامنشیان که به دست داریوش تاسیس گشته است.

آرامگاه اردشیر سوم در ضلع شرقی تخت جمشید.

درون آرامگاه اردشیر سوم.

 ارگ بم:

در استان کرمان واقع شده و پ��جمین اثر به ثبت رسیده از آثار ایران در یونسکو است.

ارگ بم، بزرگ‌ترین مجموعهٔ خشت و گلی جهان

کل بنا یک دژ بزرگ است که در قلب آن، ارگ واقع شده، اما به دلیل ظاهر پرابهت ارگ، که پر ارتفاع‌ترین قسمت مجموعه نیز به‌شمار می‌آمد، کل بنای دژ به عنوان ارگ بم نامیده می‌شود.

 بیستون:

در کنار کوه بیستون است. شامل کتیبه بیستون می‌شود که توسط داریوش اول نوشته شده است.

معروف ترین بناهای تاریخی ایران

سنگ‌نبشتهٔ بیستون در ارتفاع چند ده متری از سطح زمین و بر دامنهٔ جنوبی کوه پرآو ساخته شده‌ است و از آثار به جای مانده از پلکانی در قسمت بالایی کوه بیستون احتمال می‌رود که سنگ تراشان از این راه برای رسیدن به محل سنگ نبشته استفاده می‌کرده‌اند و پس از پایان کار پلکان را به منظور غیرقابل دسترس کردن اثر تراش داده‌اند.

   تخت سلیمان:

یک قلعه تاریخی به جامانده از دوران ساسانی با بخش‌های مختلفی مانند آتشکده آذرگشسب به عنوان یکی از مهمترین آتشکده‌های دوره ساسانی، آتشکده شاهی و جنگ آوران، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، آتشگاه‌های کوچک و دروازه‌ها و دیوارهای مستحکم‌اش از بناهای مهم تاریخی جهان به شمار می‌رود.

فته شده که تخت سلیمان همان «فره‌اسپه» پایتخت ایران اشکانی بوده‌است.

تخت سلیمان بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان در قبل از اسلام به‌شمار می‌رفت

   آبشارهای شوشتر:

مجموعه ای پیوسته و دنباله دار از آسیاب ها، پل ها و آبشارها.

سازه های آبی شوشتر در دوران هخامنشیان تا ساسانیان، جهت بهره‌گیری بیشتر از آب ساخته شده‌اند.

باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده‌است

محوطه تاریخی پاسارگاد

در استان فارس دومین اثر جهانی شده‌ی این استان و ششمین اثر جهانی ایران به عنوان دومین سهمیه‌ ایران در یونسکو در سال ۱۳۸۳ در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید. این محوطه‌ تاریخی که به دشت مرغاب معروف است، از سابقه تمدنی ۳ هزار ساله برخوردار بود و روستاهایی مانند تل نخودی، تل خاری، تل ۳ آسیاب و ۲ تولان که در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد، در آنها کشاورزی می‌شد، دارای رونق و شکوه ویژه‌ای بود.

محوطه مقدس (پاسارگاد)

محوطه اصلی پاسارگاد شامل بناهایی ازجمله، آرامگاه کوروش در جنوب، تل تخت یا تخت سلیمان و بناهای واقع بر تپه شمالی، مجموعه سلطنتی در مرکز محوطه اصلی، شامل بقایای ساختمان دروازه، تالار عمومی، قصر مسکونی و باغ سلطنتی است. در شرق مجموعه بنا، یک بنای کوچک وجود دارد که بر اساس شواهد یک پل است. در شمال مجموعه سلطنتی زندان سلیمان قرار دارد که یک برج سنگی با ارتفاع ۱۴ متر است.

برج و قلعه بم در کرمان:

شهر کویری باستانی بم در جنوب استان کرمان، یکی دیگر از آثار ثبت شده در میراث جهانی یونسکو است. ارگ بم، بزرگترین بنای خشتی جهان است که قدمت آن به ۲۰۰۰ سال پیش، زمان امپراتوری اشکانی بازمی گردد. این شهر تا سال ۱۷۲۲ بعد از حمله افغان ها تا حد زیادی رها شده بود اما به تدریج جمعیت آن افزایش یافت.

شهر کویری باستانی بم

بم پس از زلزله

کاخ گلستان در تهران:

یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی تهران، کاخ گلستان، مجموعه سلطنتی سابق سلسله قاجار بود. کل مجموعه از باغ ها، ساختمان های سلطنتی و مجموعه صنایع دستی ایرانیان از قرن ۱۸ و ۱۹ تشکیل شده است. متاسفانه بسیاری از ساختمان های مجموعه توسط رضاشاه در سال های ۱۹۲۵ تا ۱۹۴۵ نابود شده اند زیرا فکر می کرد معماری قدیمی با مدرنیزه شدن ایران در تضاد و مانع آن است.

نمایی از تالار اصلی عمارت بادگیر در کاخ گلستان

ورودی ساختمانی که تالارهای آیینه و سلام در آن‌اند.

نوشته معروفترین بناهای تاریخی ایران اولین بار در تاریخ ما. پدیدار شد.

source https://tarikhema.org/travel/34191/%d9%85%d8%b9%d8%b1%d9%88%d9%81%d8%aa%d8%b1%db%8c%d9%86-%d8%a8%d9%86%d8%a7%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d8%a7%d8%b1%db%8c%d8%ae%db%8c-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86/

[mashhaady2-blog]

درباره تاریخچه ی ساخت حرم امام رضا

حرمِ امام رضا در مرکز شهر مشهد، استان خراسان رضوی، ایران؛ مدفن علی‌الرضاست که نزد مسلمانان شیعه به‌عنوان «حرم» گرامی داشته می‌شود و مقدس است. از بناهای پیوستهٔ برجستهٔ آن مسجد بالاسر (مدفن امام رضا) ( ۴۲۵ق/۱۰۳۳ م) و مسجد جامع گوهرشاد (ساختهٔ ۸۲۱ ق/ ۱۴۱۸م) است. حرم امام رضا مجموعه‌ای است با کانونِ آرامگاهِ هشتمین امام شیعیان، علی‌الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه و موزه‌ها را دربرمی‌گیرد. بزرگترین مسجد جهان در اندازه (۲۵۰هزار مترمربع) و دومین مسجد بزرگ جهان در گنجایش (۵۰۰ هزار نفر) شمرده می‌شود. کهن‌ترین بخش‌های آن، دیرینگی دهه ۶۱۰ قمری/ دهه ۱۲۳۰م دارد. از دورهٔ تیموریان که بسیاری از بناهای کهن خراسان در طوس، هرات و نیشابور نوسازی گشت، به این مکان نیز روی آورده شد. بسیاری از سازه‌های این حرم شیعه، از صفویان به ویژه شاه طهماسب صفوی به جا مانده است.

علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مأمون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.[۱]

شرح درگذشت

در مورد تاریخ درگذشت علی بن موسی (رضا) اختلاف نظر وجود دارد. او در روز جمعه یا دوشنبه آخر صفر یا ۱۷ یا ۲۱ ماه مبارک رمضان یا ۱۸ جمادی‌الاولی یا ۲۳ ذیقعده یا آخر همین ماه در سال ۲۰۳ یا ۲۰۶ یا ۲۰۲ قمری درگذشته‌است. شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا تاریخ صحیح را ۲۱ ماه رمضان، روز جمعه سال ۲۰۳ هجری می‌داند.[۲][۳] وفات او در طوس و در یکی از روستاهای نوقان به نام سناباد یا سناآباد اتفاق افتاد. او به دست مأمون کشته شد و بدن او را بالای سر هارون الرشید دفن کردند. (پای علی بن موسی بالای سر هارون است)

بعد از این اتفاق آن محل به نام مشهد الرضا (محل شهادت رضا) نامیده شد. شیعیان شروع به زیارت و بازدید از مدفن او کردند.[۴]

دعبل خزاعی مجاورت قبرهای علی بن موسی (رضا) و هارون الرشید را در یکی از شعرهای خود توصیف‌کرده‌است. دو بیت از آن شعر بر روی کاشیکاری دیوار در قسمت بالای سر ضریح نوشته‌شده که متن آن چنین است: شعری از دعبل خزاعی در حرم

قبران فی طوس خیر الناس کلهم و قبر شرهم هذا مِنَ العِبَرِ ما ینفع الرجس من قرب الزکی و لا علی الزکی بقرب الرجس من ضرر

ترجمه: در طوس دو قبر قراردارد، یکی بهترین مردم و قبر بدترین آنان؛ این است از عبرتهای روزگار نه ناپاک از نزدیکی به فرد پاک سودی می‌برد و نه شخص پاک از نزیکی به شخص ناپاک ضرری پیشینه بنا

مامون پس از درگذشت هارون وی را در بقعهٔ هارونی در باغی که بعدها به باغ حُمید بن قحبطه معروف شد، دفن کرد و برفراز بقعه (مزار)، قبه‌ای (گنبد نیم‌کره‌ای شکل) بنا نهاد که حدود ۱۰ سال بعد علی بن موسی‌الرضا را در بالای سر هارون در آن بنا دفن کردند. به عقیدهٔ بعضی از تاریخ‌نگاران در حوادث خراسان مانند حمله سبکتکین در اواخر قرن چهارم، آسیب شدیدی دید و تخریب شد و در سال ۴۰۰ قمری سلطان محمود غزنوی قبه را بازسازی کرد ولی دیگر مورخان معتقدند که فعالیت‌های عمرانی سلطان محمود غزنوی شامل بازسازی قبه نمی‌شده‌است چون در اثر یورش‌ها بنا تخریب نشده‌بود.[۵]

قبه مذکور از زمان ساخت (یا بازسازی) تاکنون موجود است و در دوران‌های متفاوت تعمیر جزئی یا تزئین شده‌است.[۵] سامانیان

به روایت بیهقی، امیر فائق‌الخاصه مشهد، مشهدالرضا، را آبادان کرد.[۵] دیالمه

در زمان عضدالدوله دیلمی بقعه به سبک آن زمان تعمیر و به پاره‌ای از تزئینات آراسته شد و اطراف کا�� حُمید بن قحطبه خانه‌های مسکونی افزوده شد و توسعه یافت و دژ مستحکمی آن را را محافظت می‌کرد.[۵] غزنویان

طبق بعضی روایات محمود غزنوی عمارت بقعه (عمارتی که مرقد علی بن موسی‌الرضا و هارون در آن است) را پس از تخریبی که توسط پدرش سبکتکین غزنوی از نو ساخت و بنایی زیبا بنا کرد.[۵][۶]

تاریخ بیهقی بیان می‌کند: سوری در آن (بقعه) زیادتهای بسیاری فرمود و مناره‌ای کرد و دیهی خرید فاخر و بر آن وقف کرد.[۵]

ابوالحسن عراقی معروف به دبیر که از رجال و دبیران دربار غزنوی بود در سال ۴۲۵ قمری ضمن مرمت بقعه، اولین بنا را به آن افزود که این بنا به مسجد بالاسر معروف است. دوره سلجوقی پهن کردن فرش در صحن آرامگاه پیش از نماز جماعت

در سده ششم خورشیدی نخستین گنبد حرم بر فراز قبهٔ موجود،[۵] به فرمان سلطان سنجر سلجوقی و به کوشش وزیر وی، شرف الدین قمی ضمن تعمیر حرم ساخته شد و به گفته برخی از مورخان گنبد به دستور محمد خدابنده (الجایتو) ساخته شده‌است.[۵] جنس آن گنبد از کاشی بود. قبه (گنبد آغازین) همان است که امروزه از داخل حرم دیده می‌شود و سطح مقعّر و مقرنسهای آینه کاری شدهٔ آن پیداست.

همچنین به نقل از زادالمسافرین، امیر عمادالدوله در سال ۵۱۵ قمری حرم را مرمت نمود و ترکان زمرد دختر خواهرزاده سلطان سنجر، در اوایل سده ششم قمری ازارهٔ حرم را بهترین کاشی که کاشی سنجری معروف است، مزین کرد که تا کنون این کاشی‌ها در حرم موجودند.[۵] دوره خوارزمشاهیان

در اوایل سده هفتم قمری در دوران محمد خوارزمشاه بار دیگر ازاره‌های حرم با کاشی‌های ممتاز معروف به کاشی سنجر تزئین شد که این کاشی‌ها با تاریخ ۶۱۲ قمری در حرم موجودند و علاوه بر آن دو محراب به حرم افزوده شد که الان این محراب‌ها در موزهٔ حرم موجودند.[۵] حمله مغول

به گزارش ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه، در سال ۶۱۸ قمری مغول‌ها به طوس حمله کردند و این شهر را غارت کرده و مردم را به قتل رساندند. سپس وارد مشهدالرضا شدند و آنجا را هم خراب کردند. مؤلف تاریخ آستان قدس رضوی از قول ابن ابی الحدید می‌نویسد با وجودی که مغول‌ها مردم مشهد را به قتل رسانیدند، بارگاه رضوی را حداقل تخریب نکردند و احتمالاً به غارت اموال و اثاثیه آن اکتفا کردند. هرچند بعضی منابع از خرابی بارگاه رضوی به دست مغول‌ها سخن گفته‌اند.

همچنین عطاملک جوینی مؤلف جهانگشا از خرابی حرم به دست مغول‌ها چیزی نگفته است. منظومه فضل بن روزبهان خنجی در مهمان نامه بخارا که حمله مغول‌ها را به طوس و مشهد نگاشته، بیان می‌کند که این حرم را خراب نکرده‌اند، زیرا کتیبه‌های سال ۶۱۲ قمری که قبل از این حمله بوده هنوز برجاست.

در دوره حکومت ایلخانیان فرسودگی‌ها و احیاناً خرابی‌ها و خسارات وارد شده به حرم بازسازی شد.[۷] دوره تیموریان عکسی قدیمی از مسجد گوهرشاد و حرم امام رضا در دوردست

در دوران تیموری به دنبال کوشش‌های شاهرخ تیموری در آبادانی مشهد در سده نهم هجری، به همت همسر وی گوهرشادآغا نخستین مسجد جامع شهر مشهد (مسجد گوهرشاد) با نام وی در سمت قبلهٔ حرم که صحن جنوبی را تشکیل می‌دهد به اتمام رسید. بعدها صحن تیموری (عتیق) و اساس ایوانی که امروزه طلایی است توسط امیر علیشیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا به وجود آمد.[۷]

علاوه بر مسجد گوهرشاد دو رواق دارالحفاظ و دارالسیاده به مجموعه افزوده شد و مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و مدرسه بالاسر سابق که در ضلع غربی دارالسیاده بود (و الان جزئی از رواق دارالولایه است) در دوران شاهرخ تیموری ساخته شدند.[۵] دوره صفوی

در دوره صفوی بر عظمت و شکوه حرم افزودند و مناره نزدیک گنبد که در دوره غزنویان به دستور ابن معتز حاکم نیشابور برپا شده بود به امر شاه تهماسب بازسازی و طلاکاری شد و در سال ۹۳۲ قمری خشت‌های نفیس کاشی روی گنبد را به خشت‌های طلا تبدیل کردند.

در سال ۹۹۷ قمری یعنی دومین سال سلطنت شاه عباس اول شهر مشهد در محاصره عبدالله خان ازبک قرار گرفت، چون به سوی او تیری شلیک شد غضب کرد و دستور به قتل‌عام مردم مشهد داد به طوری که در صحن حرم خون جاری شد.

سال بعد عبدالمؤمن خان ازبک با لشکرش به مشهد حمله کرد. جمعی از مردم مشهد و به ویژه سادات، علما، خدام و مدرسان آستان قدس رضوی به حرم پناهنده شدند. در حالی که ایشان به دعا مشغول بودند، عبدالمؤمن خان و دین محمد سلطان به اتفاق عده‌ای از جنگجویان خود وارد صحن شده و پناهندگان را قتل‌عام کردند. چنان خشمگین بودند که شعله خشم و غضب آن‌ها جز به ریختن خون سادات، صلحا و علما خاموش نمی‌شد. آنان زایران را از داخل حرم بیرون می‌کشیدند و با کمال قساوت می‌کشتند. چنان‌که میر محمد حسین مشهور به «میربالای سر» که از سادات متقی مشهد بود و پیوسته در بالای سر علی بن موسی الرضا به تلاوت قرآن مشغول بود را دو نفر از ازبکان در کنار ضریح با شمشیر پاره‌پاره کردند. زنان و کودکان در مسجد گوهرشاد جمع شده بودند و در آنجا ناظر قتل‌عام وحشیانه نزدیکان و خویشان خود بودند. سرانجام عبدالمؤمن دستور داد، قندیل‌های مرصع طلا و نقره و شمعدان‌ها و همچنین میل طلای بالای گنبد و بسیاری از ظرف‌ها و فرش‌ها و کتاب‌های کتابخانه را به غارت برده و زنان و کودکان را به اسیری به ماوراءالنهر بفرستند. بعدها عبدالمؤمن خان به سخت‌ترین شکل به دست افراد خود کشته شد.

در دوران شاه تهماسب صفوی، پس از جمع‌آوری خشت‌های کاشی، گنبدی با روکش طلا بر فراز گنبد پیشین بنا شد. این همان گنبدی است که امروزه در نمای بیرونی وجود دارد.

در سال ۱۰۰۹ قمری که شاه عباس صفوی از پایتخت آن روز، اصفهان، پیاده به مشهد رفت، مدتی در مشهد ماند و دستور داد که گنبد حرم، بار دیگر با خشت‌هایی از مس و روکش طلایی پوشیده شود و این کار به دست کمال‌الدین محمود یزدی انجام شد. بر پایه آنچه در کتیبه گنبد دیده می‌شود، این کار در سال ۱۰۱۰ قمری آغاز شده و در سال ۱۱۱۶ قمری به پایان رسیده‌است. متن کتیبه گنبد که اثر خوشنویس ایرانی علیرضا عباسی است، و با حروف طلایی بر زمینه فیروزه‌ای به خط ثلث نوشته شده، چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم من عظائم توفیقات الله سبحانه ان وفق السلطان الاعظم مولی ملوک العرب و العجم صاحب النسب الطاهر النبوی و الحسب الباهر العلوی تراب اقدام خدام هذه الروضه المنوره الملکوتیه مروّج آثار اجداده المعصومین السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه عباس الموسوی الصفوی بهادرخان. فاستسعد بالمجیء ماشیاّ علی قدمیه من دارالسلطنه اصفهان الی زیاره هذا الحرم الاشرف و قد تشرّف بزینه هذه القبه من خلّص ماله فی سنه الف و عشر و تمّ فی سنه الف و ستهعشر.

همچنین به فرمان شاه عباس اقدامات و تحولات دیگری نیز در قلمرو حرم صورت گرفت ازجمله توسعه صحن عتیق، احداث ایوان شمالی و اتاق‌ها، غرفه‌ها، سردرها، و ایوانهای شرقی و غربی آن ایجاد رواق توحیدخانه و نیز گنبد الله وردیخان. از آنجایی که شاه عباس به آستانه امام رضا توجه ویژه داشت، دستور داد تا هر کس به زیارت آن جا رفته باشد می‌تواند عنوان «مشهدی» را مانند حاجی و کربلایی بر نام خود بیفزاید و این لقب از آن زمان رواج یافت.[۷]

در سال ۱۰۸۴ قمری و در زمان شاه سلیمان صفوی، در پی زمین لرزه‌ای، گنبد حرم هم آسیب دید و شماری از خشت‌های طلایی آن از جا کنده شد. وی دستور داد تا گنبد بازسازی شود و کتیبه‌ای بر آن افزوده گردد که این رخداد را حکایت نماید. این کتیبه اکنون به صورت چهار ترنج در اطراف گنبد دیده می‌شود.

من میامن منن الله سبحانه الذی زین السماء بزینه الکواکب و رصع هذه القباب العلی بدرر الدراری الثواقب ان استسعد السلطان الاعدل الاعظم و الخاقان الاکرم الافخم اشرف ملوک الارض حسبا و نسباً و اکرمهم خلقاً و ادبا مروج مذهب اجداده الائمه المعصومین و محیی مراسم آبائه الطیبین الطاهرین السلطان بن السلطان شاه سلیمان الصفوی الموسوی بهادرخان بتذهیب هذه القبه العرشیه الملکوتیه و تزیینها و تشرّف بتجدیدها و تحسینها اذا تطرق الیه الانکسار و سقطت لبناتها الذهبیه آلتی کانت تشرق کالشمس فی رابعه النهار بسبب حدوث الزلزله العظیمه فی هذه البلده الکریمه فی سنه اربع و ثمانین و الف و کان هذه التجدید الجدید فی سنه ثمانین و الف. کتبه محمدرضا امامی.

دوره نادری

ایوان صحن تیموری که در دوره سلطان حسین بایقرا ساخته و توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود به‌فرمان نادرشاه طلاکاری گردید.[۷] و دیوار حرم نقاشی‌هایش تجدید شد و گلدستهٔ شمالی صحن انقلاب بر فراز ایوان عباسی که توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود، ساخته و طلاکاری شد و ایوان جنوبی صحن عباسی نیز طلاکاری شد.[۵] دوره قاجاریه حرم در دهه ۱۲۳۰ خورشیدی

در عهد فتحعلی شاه قاجار رواق دارالضیافه و سومین ضریح احداث شدند.[۵] بنای صحن آزادی (صحن نو) در سال ۱۲۳۳ به فرمان ناصرالدین شاه ساخته شد و ایوان غربی آن طلاکاری شد.[۵]

احداث رواق دارالسعاده در محوطه بین صحن آزادی و رواق کنبد حاتم‌خانی در سال ۱۲۵۱ قمری و بنای مدرسه علی‌نقی میرزا (که بعداً به رواق دارالذکر تبدیل شد)، در این دوره انجام شد.[۵] دوره پهلوی شهبانو فرح، در حرم امام رضا؛ ۳ مه ۱۹۷۷/ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶

در زمان محمدرضا پهلوی طرح توسعه حرم با نظارت عبدالعظیم ولیان استاندار استان خراسان (بزرگ) و نایب‌التولیه آستان قدس رضوی به انجام رسید. در سال ۱۳۵۳ خورشیدی خشت‌های طلایی گنبد که شفافیّت خود را از دست داده بود، برداشتند و آن را پس از رنگ‌آمیزی مجدّد با آب طلا، در جای خود قرار دادند.

در این دوره بناهای موجود در اطراف مجموعه که مربوط به سده‌های اخیر بودند کاربریشان تغییر یافت و اکثراً تغییرات اساسی‌ای یافتند و به صحن‌های حرم تبدیل شدند مانند: بنای مسجد زنانه، مسجد ریاض، گنبد اپک میرزا، رواق پس پشت، راهرو سقاخانه، محل چهلچراغ سابق، محل کشیک خانه خدام و بعضاً محل‌هایی مانند مدرسه‌ها تیمچه‌ها یا فضاهای خالی به صورت رواق‌های دارالفیض، دارالشکر، دارلرشرف، دارالسلام، دارالذکر، دارلعزه و دارلعباده درآمدند و صحن موزه (رواق کنونی امام خمینی) و تعویض صندوق عباسی به صندوق سنگی حاج حسین حجارباشی و نصب ضریح چهارم و نوسازی نقاره‌خانه نیز مربوط به این دوران است.[۵] دوره جمهوری اسلامی دارالحفاظ، از نزدیک‌ترین بخش‌ها به مدفن امام رضا

در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران طرح توسعه این حرم با جدیت دنبال شد و این مجموعه شاهد گسترش فوق‌العاده‌ای بود و در سال ۱۳۵۹ فضای داخلی بنای حرم توسعه و ایستایی گنبد افزایش یافت و درب‌ه��ی ورودی به بنای حرم در سمت پیش روی و پایین پای مزار، گشایش یافت.[۵]

صحن جمهوری اسلامی، جامع رضوی، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی در این دوره ساخته شده است و مجموع مساحت مجموعه از ۱۲ هکتار که در دوره‌های گذشته ساخته شده‌بودند (تا سال ۱۳۹۲) به ۷۰ هکتار رسید.[۵] این توسعه‌ها توسط مهدی عزیزیان مدیریت و اجرا شده است.[۸] حوادث این عکس از ضلع جنوب شرقی در سال ۱۲۹۰ برداشته شده و روز بعد از واقعه توپ بستن گنبد به وسیله ارتش روس‌های تزاری را نشان می‌دهد. آثار تخریب در جای جای گنبد طلا به چشم می‌خورد.

حرم علی بن موسی الرضا طی چنده سده اخیر در اثر ۴ حادثه دچار تخریبهای جزئی و کلی‌ای گردید.

در اثر یورش عبدالمومن خان ازبک در سال ۹۷۷ طلا کوبی‌ها و زیورآلات گنبد و گلدسته‌های حرم به تاراج رفت که توسط شاه عباس صفوی در بین سال‌های ۱۰۱۰–۱۰۱۶ قمری ترمیم شدند. در سال ۱۰۸۴ قمری زلزله شدیدی در مشهد رخ داد که سطح خارجی گنبد ترک برداشت و تعدادی از خشت‌های زراندود ریخت که شاه سلیمان صفوی گنبد را تعمیر و تجدید طلا کرد که جریان این طلاکاری توسط محمد رضا امامی خوشنویس در چهار ترنج دور گنبد نوشته شده است. در سال ۱۳۳۰ خورشیدی روس‌ها گنبد را به توپ بستند و نقاطی را در بدنه گنبد به اندازه کله قند سوراخ کردند که هنوز جای تعمیرها از درون گنبد قابل مشاهده است و در سال ۱۳۳۱ خورشیدی نیرالدوله والی خراسان دستور تعمیر آن را داد. در عاشورای ۱۳۷۳ خورشیدی در یک حمله تروریستی در اثر انفجار بمب در حرم ۲۶ نفر کشته و ۳۰۰ نفر زخمی شدند. خرابی‌های حاصله بر بنا کم بود و فقط بخشی از کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های قدیمی آسیب دیدند[۹] که بعداً تعمیر شدند و پس از آن تاکنون در قسمت ورودی‌های مجموعه خادم‌هایی برای بازرسی بدنی و وسایل زائرین، خدمت می‌کنند.[۵](برای اطلاعات بیشتر مقالهٔ بمب‌گذاری در آرامگاه علی بن موسی را مطالعه کنید)

بنای حرم

بنای حرم قدیمی‌ترین و اولین بنای مجموعه آستان قدس رضوی است که مزار علی بن موسی الرضا در زیر آن قرار دارد. مزار عکسی از حرم در سال ۱۳۰۰ قمری که موقعیت ضریح سوم را نسبت به بنا مشخص می‌کند و همان‌طور که در عکس مشاهده می‌کنید ضریح در مرکز بنا واقع نشده‌است و سمت چپ تصویر تنگنایی به وجود آمده‌است که در سال ۱۳۴۴ این تنگنا با تراشیدن دیوارهای اطراف بهبود وسیع‌تر گردید.

مزار (بقعه) علی بن موسی‌الرضا در بالای سر مزار هارون در زیر گنبد بخش مرکزی و اصلی مجموعه آستان قدس درواقع شده است.

ابن بطوطه در سفرنامهٔ خود (روضات‌الجنات) صندوقی‌هایی که بر روی مزار هارون و علی بن موسی الرضا بوده است را شرح داده است و تا اوایل سده ۸ قمری صورت قبر (سنگ قبر) هارون موجود بوده و پس از تسخیر شهر طوس و سناباد توسط سربداران صورت قبر هارون به کلی محو شده است.

موقعیت مزار

در سال ۱۹۳ قمری هارون درگذشت و وی را دقیقاً در زیر قبه در مرکز بنا دفن کردند و پس از ۱۰ سال علی بن موسی‌الرضا را در بخش غربی در بالای سر هارون دفن کردند که مزار وی به صفهٔ غربی نزدیک بود. پس از نصب جعبه و ضریح تنگنایی به عرض ۸۵ سانتی‌متر در بخش غربی بنا به وجود آمد و حرکت زائرین را محدود ساخت. در سال ۱۳۴۴ دیوارهٔ غربی بنا که وزن گنبد بر روی آن قرار داشت و ضخامت حدودی ۳ متر داشت را با نهایت مهارت تراشیدند و ۲ متر از آن را عرصهٔ درونی حرم افزودند که در نهایت تنگنای ذکر که در بالای سر مزار قرار داشت به ۳٫۵ متر رسید و افزون بر آن یک دهانهٔ بزرگ به عرض ۴ متر در دو طرف آن دو گذرگاه کوچک هر یک به عرض ۱٫۷ متر بین بنای حرم و مسجد بالاسر احداث گردید.[۵] سنگ مزار

نخستین سنگ مزار مربوط به سده ششم قمری است این سنگ به طول ۴۰ سانتی‌متر و عرض سی سانتی‌متر به قطر ۶ سانتی‌متر از جنس مرمر است. دومین سنگ مزار که هم‌اکنون بر روی مزار موجود در سرداب قرار دارد، از جنس مرمر آهکی سفید رنگ به ابعاد شصت در چهل سانتی‌متر است. سومین سنگ مزار سنگی است از معدن توران پشت یزد به رنگ سبز چمنی به ابعاد ۲٫۲۰ در ۱٫۱۰ به ضخامت یک متر با وزن ۳۶۰۰ کیلوگرم است که بر طبقه همکف موجود است که همزمان با نصب ضریح پنجم در سال ۱۳۷۹ در طبقه همکف در حرم قرار داده شد.[۵]

صندوق محمد ولیخان اسدی نایب التولیه به همراه تعدادی از رجال سیاسی و نظامی مشهد در تاریخ ۱۳۱۱ در حال تعویض جعبه چوبی مرقد علی بن موسی الرضا

صندوق جسمی چوبی بود که جدای از ضریح و سنگ مزار بود و که صندوق‌ها از سده ۶ قمری تا سال ۱۳۷۹ بر روی مزارها قرار داده می‌شدند.

نخستین صندوق در سده ششم قمری از جنس چوب توسط انوشیروان زرتشتی از اهالی اصفهان پس از کسب شفا به حرم اهدا شد و بر روی سنگ مزار قرار داده شد و ابن بطوطه در سفرنامه خود (تحفه‌النظّار) این صندوق را با روکش نقره در سال ۷۳۴ قمری مشاهده کرده است. شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۲ دومین صندوق از جنس چوب فوفل را به حرم هدیه کرد که به صندوق عباسی معروف بود که سال‌ها در سرداب بر روی مزار بود و در سال ۱۳۱۱ خورشیدی آن را برداشتند و طلاهای روی آن را جلا دادند و زیر نظر عالمان وقت صرف خرید املاکی برای آستان قدس گردید. در سال ۱۳۱۱ خورشیدی صندوقی سنگی از جنس مرمر لیمویی از معدن شاندیز به هزینه حاج حسین حجار باشی زنجانی به جای صندوق دوم قرار داده شد. در سال ۱۳۷۹ به کلی صندوق سوم برداشته شد و به جای آن سنگ مزار یک متری سبز رنگی قرار داده شد.[۵]

ضریح دومین ضریح حضرت، ضریح فولادی مرصع است که در سال ۱۱۶۰ قمری ساخته شد و واقف آن شاهرخ میرزا (فرزند رضا قلی میرزا) نوه نادرشاه افشار می‌باشد. این ضریح تا سال ۱۳۷۹ خورشیدی در طبقه فوقانی و بر فراز سنگ مزار قرار داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۹ خورشیدی همزمان با نصب ضریح پنجم به طبقه تحتانی (داخل سرداب) انتقال یافت. ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳*۴ متر و ارتفاع حدود ۲ متر است. این ضریح مربوط به عهد قاجاریه است و در عصر سلطنت فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۸ قمری روی ضریح نگین نشان در حرم جای گرفت. این ضریح مزین به طوق و گوی طلای جواهر نشان است و در طرف پایین پا، در مرصع تقدیمی فتحعلی شاه قاجار نصب شده بود اما پس از مدتی به علت پوسیدگی پایه‌ها و تزلزلی که در ارکان آن به عمل آمده بود، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی برچیده شد و به موزه انتقال یافت و به جای آن ضریح چهارم روی ضریح نگین نشان (ضریح دوم) نصب شد.

در دوره‌های مختلف ضریح‌های متفاوتی بر روی سنگ مزار علی بن موسی‌الرضا قرار داده شد.

اولین ضریح:اولین ضریح مربوط به سده دهم قمری از جنس چوب و طلا و نقره بوده است که در زمان شاه طهماسب صفوی در سال ۹۵۷ قمری بر روی مزار قرار داده‌اند که در کتیهٔ دور آن سوره هل اتی به خط ثلث نوشته شده بود. دومین ضریح:پس از فرسوده شدن ضریح نخستین، دومین ضریح از جنس فولاد مرصع معروف به نگین‌نشان در سال ۱۱۶۰ قمری توسط شاهرخ میرزا نوهٔ نادرشاه افشار به حرم هدیه گردید که مزین به یاقوت و زمرد بود و هم‌اکنون در زیر ضریح چهارم در سرداب بر روی مزار قرار دارد. سومین ضریح:در سال ۱۲۳۸ قمری در زمان فتحعلی شاه ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳ در ۴ متر به ارتفاع دو متر بر روی ضریح دوم نصب شد که این ضریح دارای ورقه‌های طلاکوب و طوق‌های طلای جواهر نشان می‌باشد و بر روی آن سوره هل اتی و یس به خط ثلث نوشته شده‌است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به علت پوسیدگی پایه‌هایش به موزه آستان قدس رضوی انتقال داده شد. چهارمین ضریح:چهارمین ضریح به نام ضریح طلا و نقره معروف به شیر و شکر در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به ابعاد ۴ در ۳٫۶ و ارتفاع ۳٫۶ بر روی مزار جایگزین ضریح سوم به نحوی که ضریح دوم را دربر می‌گیرد بر روی مزار قرار داده شد و هم‌اکنون در سرداب بر روی سنگ مزار قرار دارد. پنجمین ضریح:پس از برگزاری مسابقهٔ هنری طرح محمود فرشچیان هنرمند و مینیاتوریست معروف ایرانی، برنده شد و در بین سال‌های ۱۳۷۲–۱۳۷۹ ضریح به وزن ۱۲ تن و ابعاد ۴٫۷۸ در ۳٫۷۳ به ارتفاع ۳٫۹۶ از فولاد و چوب گردو ساخته شد و به مدت ۵۵ روز از ۱۳۷۹/۱۰/۲۱ تا ۱۳۷۹/۱۲/۱۶ عملیات نصب سنگ سبز رنگ و ضریح پنجم در طبقه همکف حرم قرار به طول انجامید. بر روی این ضریح سوره هل اتی و یس با خط ثلث طلا و نقره نوشته شده است و در چهار جهت ضریح ۱۴ محراب به نشان چهارده معصوم که همگی به یک محراب بزرگ‌تر که آن نیز به کلمه الله ختم می‌شود، قرار دارد.[۵]

سرداب

در گذشته کف حرم نسبت به سطح زمین اطراف حدود دو متر گودتر بوده است و با توجه به بالاتر آمدن کف حرم در طول دوران‌های مختلف این اختلاف شدیدتر شده و باعث شد سردابی به شکل زیرزمین شکل گیرد.[۵]

مزار (قبر) علی بن موسی الرضا حدود سه متر در زیر ضریح اصلی که در طبقه همکف حرم موجود است، در سرداب واقع شده‌است که سقف سرداب همان کف طبقه همکف حرم است. زمان دقیق به وجود آمدن سرداب مشخص نیست؛ ولی بر اساس شواهد سرداب پس از محو شدن سنگ قبر هارون در سده هشتم قمری به وجود آمده است.

نویسندهٔ کتاب بدر فروزان ذکر می‌کند:

اصل مرقد شریف در سرداب قرار گرفته است ک سقف ان سطح زمین حرم یعنی زیر ضریح را تشکیل می‌دهد… و تردیدی نیست که سرداب در سده‌های پنجم و ششم قمری نبوده است.

در زمان نصب ضریح پنجم ضریح فولادی مرصع فولادی معروف به نگین نشان را -که در ضریح چهارم قرار داشت- به سرداب انتقال دادند؛ به نحوی که اتصالش با ضریح درون حرم برقرار شد.

در گذشته داخل ضریح دریچه‌ای در سمت پایین پا در کف رو به سرداب وجود داشت.[۵]

رواق زیر زمینی دارالاجابه

در سال ۱۳۷۹ در دوره جمهوری اسلامی رواق دارالاجابه به مساحت ۱۹۶۵ مطابق با پلان طبقه همکف حرم در زیر زمین ساخته شد که ورود به سرداب را از طریق هشتی واقع در سمت ضلع شرقی مقدور ساخت و دریچه ذکر شده که در کف حرم بود، بسته شد.

این رواق ۱٫۶۰ پائین‌تر از سطح مزار واقع شده است.[۵] سقف

سقف حرم در بخش گنبد دو پوسته‌ای است که پوسته زیرین (قبه) که از درون حرم دیده می‌شود قدیمی‌ترین سقف است که به روایتی پیش از خاکسپاری علی بن موسی‌الرضا موجود بوده و در اواخر سده نهم بر روی آن پوست بالایی که گنبد طلایی کنونی است را ساختند.

ارتفاع سقف حرم تا زیر نقطهٔ مرکزی حدود ۱۹ متر و تا بالای طوق گنبد ۳۱ متر است.[۵]

گنبد طلا

گنبد دارای دو پوشش است که در بالای ضریح قرار دارند: پوشش اول گنبد، سقف حرم است که مقعّر و مقرنس بوده و به آن قبّه می‌گویند و پوشش دوم بر فراز آن است که به آن گنبد گفته می‌شود. ارتفاع قبه از کف ۸۰/۱۸متراست. پوشش دوم گنبد طلا که لایه بیرونی را تشکیل می‌دهد و ارتفاع گنبد از کف تا انتهای بلندترین نقطه اوج محدب (راس گنبد) ۲/۳۱ متراست. فضای خالی بین قبه و گنبد ۱۳ متر و دور خارجی گنبد ۱۰/۴۲ متر می‌باشد. ارتفاع گنبد از طوق طلا کاری شده تا نوک گنبد، ۴۰/۱۶ متر و ارتفاع سر طوق گنبد، ۵۰/۳ متر است. بلندی ساقه تا ابتدای آجرهای زراندود، ۷۹/۴ متر است.[۱] در اطراف گنبد دو کتیبه وجود دارد. اوّلی در کمربند دور گنبد و در ارتفاع ۷۴/۶ متری در دو سطر به عرض ۹/۱ متر با حروف طلایی بر روی زمینه لاجوردی به خط ثلث جلی علیرضا عباسی است. در این کتیبه پیاده آمدن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد و توفیق وی در تزئین گنبد منور و طلا کاری مجدد در سال‌های ۱۰۱۰ه ش تا ۱۰۱۶ ه ش به شرح زیر درج گردیده: «به نام خداوند بخشنده و مهربان از توفیقات بزرگ خدای سبحان این بود که موفق داشت پادشاه بزرگ و آقای پادشاهان عرب و عجم، دارای نسب پاک نبوی و حسب تابناک و روشن علوی، خاک قدم‌های خادمین زائرین این روضه تابان ملکوتی و ترویج دهنده آثار اجداد معصومین، سلطان، زاده سلطان صاحب ظفر، شاه عباس حسینی موسوی صفوی بهادرخان که سعادت و نیکبختی نصیب او شده و با پای پیاده از پایتخت اصفهان به زیارت شریف‌ترین حرم تشرف یافته و نیز برای تزئین و آراستن این گنبد مطهر از دارائی خالص خود شرف اندوزی نمود، در سال هزار و ده شروع و در سال هزار و شانزده به اتمام رسانید» در قسمت وسط این کتیبه به سمت شمال گنبد، مقابل ایوان عباسی در صحن انقلاب اسلامی بر لوحی با زمینه سبز، تاریخ تجدید طلاکاری گنبد پس از پیروزی انقلاب اسلامی نوشته شده است. متن کتیبه بدین شرح است: «درآغاز پانزدهمین قرن بعثت نبوی و در آستانه سالروز پیروزی انقلاب عظیم اسلامی ایران به رهبری قائد اعظم امام خمینی تجدید طلاکاری و تعمیرات گنبد مطهر انجام پذیرفت. صفرالمظفر ۱۴۰۰ قمری» کتیبه دیگر در قسمت زیرین کتیبه کمربندی با ۴ ترنج به خط محمدرضا امامی دیده می‌شود. این کتیبه در سال ۱۰۸۶ هـ.ق. در زمان شاه سلیمان صفوی نوشته شده و در این ترنج‌ها به تعمیر، تزیین و طلاکاری مجدد گنبد اشاره شده. یکی از ترنج‌ها به چگونگی تعمیر گنبد، پس از زلزله سال ۱۰۸۶ اختصاص یافته و در سه ترنج دیگر آیاتی از قرآن مجید نوشته شده. مهمترین اتفاقی که برای گنبد روی داده واقعه به توپ بستن گنبد در سال ۱۳۳۰ ه- ق (۱۲۹۱ ش) به وسیله روسها می‌باشد.[۱] در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حرم امام رضا موجود است. صحن‌ها و رواق‌ها

در حال حاضر، ۹ صحن و ۲۶ رواق در حرم امام رضا وجود دارد. صحن‌ها

هر صحن، شامل یک فضای باز و محصور است که رواق‌ها و ایوان‌هایی در پیرامون آن وجود دارد. مساحت مجموع صحن‌های حرم، ۲۲۵٬۲۲۳ متر مربع است.[۱۰] بزرگ‌ترین صحن، صحن جامع رضوی به مساحت ۶۰٬۱۸۸ متر مربع است که در جنوب حرم قرار دارد.[۱۱] سایر صحن‌ها به شرح زیر هستند:

صحن انقلاب صحن آزادی صحن جمهوری اسلامی صحن قدس صحن مسجد گوهرشاد صحن غدیر صحن کوثر صحن هدایت

رواق‌ها

فضاهای مسقف و محصور در پیرامون حرم، رواق نامیده می‌شوند. اکنون بزرگ‌ترین رواق حرم، رواق امام خمینی به مساحت ۶٬۳۰۰ متر مربع است که قبلاً صحن بوده و عملیات مسقف‌سازی آن از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ انجام شده‌است.[۱۲] هم‌چنین رواق‌های دارالولایه، دارالحجه و دارالاجابه از رواق‌های بزرگ حرم امام رضا هستند.[۱۳] افراد صاحب نام که در این حرم به‌خاک سپرده شده‌اند گذشته

هارون الرشید (خلیفه عباسی) شیخ طبرسی (از فقهای شیعه قرن ۶ هجری) الله‌وردی خان (سپهسالار امپراتوری صفوی، حاکم ایالت فارس امپراتوری صفوی، بانی ۳۳ پل اصفهان و مدرسه خان شیراز) شیخ بهایی (دانشمند عصر صفوی) حر عاملی (از فقهای شیعه قرن ۱۱ هجری) شیخ حسنعلی اصفهانی (معروف به نخودکی از علمای سده ۱۳ قمری شیعه) عباس میرزا نایب السطنه (پسر بزرگ و ولیعهد فتحعلی شاه قاجار متوفی ۱۰ جمادی‌الثانی ۱۲۴۹ قمری)

[mashhaady1-blog]

تاریخچه ی ساخت حرم امام رضا

حرمِ امام رضا در مرکز شهر مشهد، استان خراسان رضوی، ایران؛ مدفن علی‌الرضاست که نزد مسلمانان شیعه به‌عنوان «حرم» گرامی داشته می‌شود و مقدس است. از بناهای پیوستهٔ برجستهٔ آن مسجد بالاسر (مدفن امام رضا) ( ۴۲۵ق/۱۰۳۳ م) و مسجد جامع گوهرشاد (ساختهٔ ۸۲۱ ق/ ۱۴۱۸م) است. حرم امام رضا مجموعه‌ای است با کانونِ آرامگاهِ هشتمین امام شیعیان، علی‌الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه و موزه‌ها را دربرمی‌گیرد. بزرگترین مسجد جهان در اندازه (۲۵۰هزار مترمربع) و دومین مسجد بزرگ جهان در گنجایش (۵۰۰ هزار نفر) شمرده می‌شود. کهن‌ترین بخش‌های آن، دیرینگی دهه ۶۱۰ قمری/ دهه ۱۲۳۰م دارد. از دورهٔ تیموریان که بسیاری از بناهای کهن خراسان در طوس، هرات و نیشابور نوسازی گشت، به این مکان نیز روی آورده شد. بسیاری از سازه‌های این حرم شیعه، از صفویان به ویژه شاه طهماسب صفوی به جا مانده است.

علی بن موسی الرضا در ۱۱ ذیقعده سال ۱۴۸ قمری در مدینه متولد شد و در سن ۵۵ سالگی به دست مأمون عباسی کشته شد. در ادب فارسی روضه به معنی باغ و گلستان و گلزار است و محل مضجع و در برگیرنده پیکر علی بن موسی‌الرضا را روضه منوره می‌خوانند. این مکان شامل فضایی مربع شکل که مساحت آن ۱۸۹٫۰۳ متر مربع بوده که از این فضا ۱۷٫۱۵ متر مربع آن مساحت ضریح می‌باشد. روضه منوره از طریق چهار صفه بزرگ در چهار جانب به داخل و خارج حرم مرتبط می‌شود.[۱]

شرح درگذشت

در مورد تاریخ درگذشت علی بن موسی (رضا) اختلاف نظر وجود دارد. او در روز جمعه یا دوشنبه آخر صفر یا ۱۷ یا ۲۱ ماه مبارک رمضان یا ۱۸ جمادی‌الاولی یا ۲۳ ذیقعده یا آخر همین ماه در سال ۲۰۳ یا ۲۰۶ یا ۲۰۲ قمری درگذشته‌است. شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا تاریخ صحیح را ۲۱ ماه رمضان، روز جمعه سال ۲۰۳ هجری می‌داند.[۲][۳] وفات او در طوس و در یکی از روستاهای نوقان به نام سناباد یا سناآباد اتفاق افتاد. او به دست مأمون کشته شد و بدن او را بالای سر هارون الرشید دفن کردند. (پای علی بن موسی بالای سر هارون است)

بعد از این اتفاق آن محل به نام مشهد الرضا (محل شهادت رضا) نامیده شد. شیعیان شروع به زیارت و بازدید از مدفن او کردند.[۴]

دعبل خزاعی مجاورت قبرهای علی بن موسی (رضا) و هارون الرشید را در یکی از شعرهای خود توصیف‌کرده‌است. دو بیت از آن شعر بر روی کاشیکاری دیوار در قسمت بالای سر ضریح نوشته‌شده که متن آن چنین است: شعری از دعبل خزاعی در حرم

قبران فی طوس خیر الناس کلهم و قبر شرهم هذا مِنَ العِبَرِ ما ینفع الرجس من قرب الزکی و لا علی الزکی بقرب الرجس من ضرر

ترجمه: در طوس دو قبر قراردارد، یکی بهترین مردم و قبر بدترین آنان؛ این است از عبرتهای روزگار نه ناپاک از نزدیکی به فرد پاک سودی می‌برد و نه شخص پاک از نزیکی به شخص ناپاک ضرری پیشینه بنا

مامون پس از درگذشت هارون وی را در بقعهٔ هارونی در باغی که بعدها به باغ حُمید بن قحبطه معروف شد، دفن کرد و برفراز بقعه (مزار)، قبه‌ای (گنبد نیم‌کره‌ای شکل) بنا نهاد که حدود ۱۰ سال بعد علی بن موسی‌الرضا را در بالای سر هارون در آن بنا دفن کردند. به عقیدهٔ بعضی از تاریخ‌نگاران در حوادث خراسان مانند حمله سبکتکین در اواخر قرن چهارم، آسیب شدیدی دید و تخریب شد و در سال ۴۰۰ قمری سلطان محمود غزنوی قبه را بازسازی کرد ولی دیگر مورخان معتقدند که فعالیت‌های عمرانی سلطان محمود غزنوی شامل بازسازی قبه نمی‌شده‌است چون در اثر یورش‌ها بنا تخریب نشده‌بود.[۵]

قبه مذکور از زمان ساخت (یا بازسازی) تاکنون موجود است و در دوران‌های متفاوت تعمیر جزئی یا تزئین شده‌است.[۵] سامانیان

به روایت بیهقی، امیر فائق‌الخاصه مشهد، مشهدالرضا، را آبادان کرد.[۵] دیالمه

در زمان عضدالدوله دیلمی بقعه به سبک آن زمان تعمیر و به پاره‌ای از تزئینات آراسته شد و اطراف کاخ حُمید بن قحطبه خانه‌های مسکونی افزوده شد و توسعه یافت و دژ مستحکمی آن را را محافظت می‌کرد.[۵] غزنویان

طبق بعضی روایات محمود غزنوی عمارت بقعه (عمارتی که مرقد علی بن موسی‌الرضا و هارون در آن است) را پس از تخریبی که توسط پدرش سبکتکین غزنوی از نو ساخت و بنایی زیبا بنا کرد.[۵][۶]

تاریخ بیهقی بیان می‌کند: سوری در آن (بقعه) زیادتهای بسیاری فرمود و مناره‌ای کرد و دیهی خرید فاخر و بر آن وقف کرد.[۵]

ابوالحسن عراقی معروف به دبیر که از رجال و دبیران دربار غزنوی بود در سال ۴۲۵ قمری ضمن مرمت بقعه، اولین بنا را به آن افزود که این بنا به مسجد بالاسر معروف است. دوره سلجوقی پهن کردن فرش در صحن آرامگاه پیش از نماز جماعت

در سده ششم خورشیدی نخستین گنبد حرم بر فراز قبهٔ موجود،[۵] به فرمان سلطان سنجر سلجوقی و به کوشش وزیر وی، شرف الدین قمی ضمن تعمیر حرم ساخته شد و به گفته برخی از مورخان گنبد به دستور محمد خدابنده (الجایتو) ساخته شده‌است.[۵] جنس آن گنبد از کاشی بود. قبه (گنبد آغازین) همان است که امروزه از داخل حرم دیده می‌شود و سطح مقعّر و مقرنسهای آینه کاری شدهٔ آن پیداست.

همچنین به نقل از زادالمسافرین، امیر عمادالدوله در سال ۵۱۵ قمری حرم را مرمت نمود و ترکان زمرد دختر خواهرزاده سلطان سنجر، در اوایل سده ششم قمری ازارهٔ حرم را بهترین کاشی که کاشی سنجری معروف است، مزین کرد که تا کنون این کاشی‌ها در حرم موجودند.[۵] دوره خوارزمشاهیان

در اوایل سده هفتم قمری در دوران محمد خوارزمشاه بار دیگر ازاره‌های حرم با کاشی‌های ممتاز معروف به کاشی سنجر تزئین شد که این کاشی‌ها با تاریخ ۶۱۲ قمری در حرم موجودند و علاوه بر آن دو محراب به حرم افزوده شد که الان این محراب‌ها در موزهٔ حرم موجودند.[۵] حمله مغول

به گزارش ابن ابی الحدید در شرح نهج‌البلاغه، در سال ۶۱۸ قمری مغول‌ها به طوس حمله کردند و این شهر را غارت کرده و مردم را به قتل رساندند. سپس وارد مشهدالرضا شدند و آنجا را هم خراب کردند. مؤلف تاریخ آستان قدس رضوی از قول ابن ابی الحدید می‌نویسد با وجودی که مغول‌ها مردم مشهد را به قتل رسانیدند، بارگاه رضوی را حداقل تخریب نکردند و احتمالاً به غارت اموال و اثاثیه آن اکتفا کردند. هرچند بعضی منابع از خرابی بارگاه رضوی به دست مغول‌ها سخن گفته‌اند.

همچنین عطاملک جوینی مؤلف جهانگشا از خرابی حرم به دست مغول‌ها چیزی نگفته است. منظومه فضل بن روزبهان خنجی در مهمان نامه بخارا که حمله مغول‌ها را به طوس و مشهد نگاشته، بیان می‌کند که این حرم را خراب نکرده‌اند، زیرا کتیبه‌های سال ۶۱۲ قمری که قبل از این حمله بوده هنوز برجاست.

در دوره حکومت ایلخانیان فرسودگی‌ها و احیاناً خرابی‌ها و خسارات وارد شده به حرم بازسازی شد.[۷] دوره تیموریان عکسی قدیمی از مسجد گوهرشاد و حرم امام رضا در دوردست

در دوران تیموری به دنبال کوشش‌های شاهرخ تیموری در آبادانی مشهد در سده نهم هجری، به همت همسر وی گوهرشادآغا نخستین مسجد جامع شهر مشهد (مسجد گوهرشاد) با نام وی در سمت قبلهٔ حرم که صحن جنوبی را تشکیل می‌دهد به اتمام رسید. بعدها صحن تیموری (عتیق) و اساس ایوانی که امروزه طلایی است توسط امیر علیشیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا به وجود آمد.[۷]

علاوه بر مسجد گوهرشاد دو رواق دارالحفاظ و دارالسیاده به مجموعه افزوده شد و مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و مدرسه بالاسر سابق که در ضلع غربی دارالسیاده بود (و الان جزئی از رواق دارالولایه است) در دوران شاهرخ تیموری ساخته شدند.[۵] دوره صفوی

در دوره صفوی بر عظمت و شکوه حرم افزودند و مناره نزدیک گنبد که در دوره غزنویان به دستور ابن معتز حاکم نیشابور برپا شده بود به امر شاه تهماسب بازسازی و طلاکاری شد و در سال ۹۳۲ قمری خشت‌های نفیس کاشی روی گنبد را به خشت‌های طلا تبدیل کردند.

در سال ۹۹۷ قمری یعنی دومین سال سلطنت شاه عباس اول شهر مشهد در محاصره عبدالله خان ازبک قرار گرفت، چون به سوی او تیری شلیک شد غضب کرد و دستور به قتل‌عام مردم مشهد داد به طوری که در صحن حرم خون جاری شد.

سال بعد عبدالمؤمن خان ازبک با لشکرش به مشهد حمله کرد. جمعی از مردم مشهد و به ویژه سادات، علما، خدام و مدرسان آستان قدس رضوی به حرم پناهنده شدند. در حالی که ایشان به دعا مشغول بودند، عبدالمؤمن خان و دین محمد سلطان به اتفاق عده‌ای از جنگجویان خود وارد صحن شده و پناهندگان را قتل‌عام کردند. چنان خشمگین بودند که شعله خشم و غضب آن‌ها جز به ریختن خون سادات، صلحا و علما خاموش نمی‌شد. آنان زایران را از داخل حرم بیرون می‌کشیدند و با کمال قساوت می‌کشتند. چنان‌که میر محمد حسین مشهور به «میربالای سر» که از سادات متقی مشهد بود و پیوسته در بالای سر علی بن موسی الرضا به تلاوت قرآن مشغول بود را دو نفر از ازبکان در کنار ضریح با شمشیر پاره‌پاره کردند. زنان و کودکان در مسجد گوهرشاد جمع شده بودند و در آنجا ناظر قتل‌عام وحشیانه نزدیکان و خویشان خود بودند. سرانجام عبدالمؤمن دستور داد، قندیل‌های مرصع طلا و نقره و شمعدان‌ها و همچنین میل طلای بالای گنبد و بسیاری از ظرف‌ها و فرش‌ها و کتاب‌های کتابخانه را به غارت برده و زنان و کودکان را به اسیری به ماوراءالنهر بفرستند. بعدها عبدالمؤمن خان به سخت‌ترین شکل به دست افراد خود کشته شد.

در دوران شاه تهماسب صفوی، پس از جمع‌آوری خشت‌های کاشی، گنبدی با روکش طلا بر فراز گنبد پیشین بنا شد. این همان گنبدی است که امروزه در نمای بیرونی وجود دارد.

در سال ۱۰۰۹ قمری که شاه عباس صفوی از پایتخت آن روز، اصفهان، پیاده به مشهد رفت، مدتی در مشهد ماند و دستور داد که گنبد حرم، بار دیگر با خشت‌هایی از مس و روکش طلایی پوشیده شود و این کار به دست کمال‌الدین محمود یزدی انجام شد. بر پایه آنچه در کتیبه گنبد دیده می‌شود، این کار در سال ۱۰۱۰ قمری آغاز شده و در سال ۱۱۱۶ قمری به پایان رسیده‌است. متن کتیبه گنبد که اثر خوشنویس ایرانی علیرضا عباسی است، و با حروف طلایی بر زمینه فیروزه‌ای به خط ثلث نوشته شده، چنین است:

بسم الله الرحمن الرحیم من عظائم توفیقات الله سبحانه ان وفق السلطان الاعظم مولی ملوک العرب و العجم صاحب النسب الطاهر النبوی و الحسب الباهر العلوی تراب اقدام خدام هذه الروضه المنوره الملکوتیه مروّج آثار اجداده المعصومین السلطان ابن السلطان ابوالمظفر شاه عباس الموسوی الصفوی بهادرخان. فاستسعد بالمجیء ماشیاّ علی قدمیه من دارالسلطنه اصفهان الی زیاره هذا الحرم الاشرف و قد تشرّف بزینه هذه القبه من خلّص ماله فی سنه الف و عشر و تمّ فی سنه الف و ستهعشر.

همچنین به فرمان شاه عباس اقدامات و تحولات دیگری نیز در قلمرو حرم صورت گرفت ازجمله توسعه صحن عتیق، احداث ایوان شمالی و اتاق‌ها، غرفه‌ها، سردرها، و ایوانهای شرقی و غربی آن ایجاد رواق توحیدخانه و نیز گنبد الله وردیخان. از آنجایی که شاه عباس به آستانه امام رضا توجه ویژه داشت، دستور داد تا هر کس به زیارت آن جا رفته باشد می‌تواند عنوان «مشهدی» را مانند حاجی و کربلایی بر نام خود بیفزاید و این لقب از آن زمان رواج یافت.[۷]

در سال ۱۰۸۴ قمری و در زمان شاه سلیمان صفوی، در پی زمین لرزه‌ای، گنبد حرم هم آسیب دید و شماری از خشت‌های طلایی آن از جا کنده شد. وی دستور داد تا گنبد بازسازی شود و کتیبه‌ای بر آن افزوده گردد که این رخداد را حکایت نماید. این کتیبه اکنون به صورت چهار ترنج در اطراف گنبد دیده می‌شود.

من میامن منن الله سبحانه الذی زین السماء بزینه الکواکب و رصع هذه القباب العلی بدرر الدراری الثواقب ان استسعد السلطان الاعدل الاعظم و الخاقان الاکرم الافخم اشرف ملوک الارض حسبا و نسباً و اکرمهم خلقاً و ادبا مروج مذهب اجداده الائمه المعصومین و محیی مراسم آبائه الطیبین الطاهرین السلطان بن السلطان شاه سلیمان الصفوی الموسوی بهادرخان بتذهیب هذه القبه العرشیه الملکوتیه و تزیینها و تشرّف بتجدیدها و تحسینها اذا تطرق الیه الانکسار و سقطت لبناتها الذهبیه آلتی کانت تشرق کالشمس فی رابعه النهار بسبب حدوث الزلزله العظیمه فی هذه البلده الکریمه فی سنه اربع و ثمانین و الف و کان هذه التجدید الجدید فی سنه ثمانین و الف. کتبه محمدرضا امامی.

دوره نادری

ایوان صحن تیموری که در دوره سلطان حسین بایقرا ساخته و توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود به‌فرمان نادرشاه طلاکاری گردید.[۷] و دیوار حرم نقاشی‌هایش تجدید شد و گلدستهٔ شمالی صحن انقلاب بر فراز ایوان عباسی که توسط شاه عباس اول توسعه یافته بود، ساخته و طلاکاری شد و ایوان جنوبی صحن عباسی نیز طلاکاری شد.[۵] دوره قاجاریه حرم در دهه ۱۲۳۰ خورشیدی

در عهد فتحعلی شاه قاجار رواق دارالضیافه و سومین ضریح احداث شدند.[۵] بنای صحن آزادی (صحن نو) در سال ۱۲۳۳ به فرمان ناصرالدین شاه ساخته شد و ایوان غربی آن طلاکاری شد.[۵]

احداث رواق دارالسعاده در محوطه بین صحن آزادی و رواق کنبد حاتم‌خانی در سال ۱۲۵۱ قمری و بنای مدرسه علی‌نقی میرزا (که بعداً به رواق دارالذکر تبدیل شد)، در این دوره انجام شد.[۵] دوره پهلوی شهبانو فرح، در حرم امام رضا؛ ۳ مه ۱۹۷۷/ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۵۶

در زمان محمدرضا پهلوی طرح توسعه حرم با نظارت عبدالعظیم ولیان استاندار استان خراسان (بزرگ) و نایب‌التولیه آستان قدس رضوی به انجام رسید. در سال ۱۳۵۳ خورشیدی خشت‌های طلایی گنبد که شفافیّت خود را از دست داده بود، برداشتند و آن را پس از رنگ‌آمیزی مجدّد با آب طلا، در جای خود قرار دادند.

در این دوره بناهای موجود در اطراف مجموعه که مربوط به سده‌های اخیر بودند کاربریشان تغییر یافت و اکثراً تغییرات اساسی‌ای یافتند و به صحن‌های حرم تبدیل شدند مانند: بنای مسجد زنانه، مسجد ریاض، گنبد اپک میرزا، رواق پس پشت، راهرو سقاخانه، محل چهلچراغ سابق، محل کشیک خانه خدام و بعضاً محل‌هایی مانند مدرسه‌ها تیمچه‌ها یا فضاهای خالی به صورت رواق‌های دارالفیض، دارالشکر، دارلرشرف، دارالسلام، دارالذکر، دارلعزه و دارلعباده درآمدند و صحن موزه (رواق کنونی امام خمینی) و تعویض صندوق عباسی به صندوق سنگی حاج حسین حجارباشی و نصب ضریح چهارم و نوسازی نقاره‌خانه نیز مربوط به این دوران است.[۵] دوره جمهوری اسلامی دارالحفاظ، از نزدیک‌ترین بخش‌ها به مدفن امام رضا

در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران طرح توسعه این حرم با جدیت دنبال شد و این مجموعه شاهد گسترش فوق‌العاده‌ای بود و در سال ۱۳۵۹ فضای داخلی بنای حرم توسعه و ایستایی گنبد افزایش یافت و درب‌های ورودی به بنای حرم در سمت پیش روی و پایین پای مزار، گشایش یافت.[۵]

صحن جمهوری اسلامی، جامع رضوی، هدایت، کوثر و رواق امام خمینی در این دوره ساخته شده است و مجموع مساحت مجموعه از ۱۲ هکتار که در دوره‌های گذشته ساخته شده‌بودند (تا سال ۱۳۹۲) به ۷۰ هکتار رسید.[۵] این توسعه‌ها توسط مهدی عزیزیان مدیریت و اجرا شده است.[۸] حوادث این عکس از ضلع جنوب شرقی در سال ۱۲۹۰ برداشته شده و روز بعد از واقعه توپ بستن گنبد به وسیله ارتش روس‌های تزاری را نشان می‌دهد. آثار تخریب در جای جای گنبد طلا به چشم می‌خورد.

حرم علی بن موسی الرضا طی چنده سده اخیر در اثر ۴ حادثه دچار تخریبهای جزئی و کلی‌ای گردید.

در اثر یورش عبدالمومن خان ازبک در سال ۹۷۷ طلا کوبی‌ها و زیورآلات گنبد و گلدسته‌های حرم به تاراج رفت که توسط شاه عباس صفوی در بین سال‌های ۱۰۱۰–۱۰۱۶ قمری ترمیم شدند. در سال ۱۰۸۴ قمری زلزله شدیدی در مشهد رخ داد که سطح خارجی گنبد ترک برداشت و تعدادی از خشت‌های زراندود ریخت که شاه سلیمان صفوی گنبد را تعمیر و تجدید طلا کرد که جریان این طلاکاری توسط محمد رضا امامی خوشنویس در چهار ترنج دور گنبد نوشته شده است. در سال ۱۳۳۰ خورشیدی روس‌ها گنبد را به توپ بستند و نقاطی را در بدنه گنبد به اندازه کله قند سوراخ کردند که هنوز جای تعمیرها از درون گنبد قابل مشاهده است و در سال ۱۳۳۱ خورشیدی نیرالدوله والی خراسان دستور تعمیر آن را داد. در عاشورای ۱۳۷۳ خورشیدی در یک حمله تروریستی در اثر انفجار بمب در حرم ۲۶ نفر کشته و ۳۰۰ نفر زخمی شدند. خرابی‌های حاصله بر بنا کم بود و فقط بخشی از کاشی‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌های قدیمی آسیب دیدند[۹] که بعداً تعمیر شدند و پس از آن تاکنون در قسمت ورودی‌های مجموعه خادم‌هایی برای بازرسی بدنی و وسایل زائرین، خدمت می‌کنند.[۵](برای اطلاعات بیشتر مقالهٔ بمب‌گذاری در آرامگاه علی بن موسی را مطالعه کنید)

بنای حرم

بنای حرم قدیمی‌ترین و اولین بنای مجموعه آستان قدس رضوی است که مزار علی بن موسی الرضا در زیر آن قرار دارد. مزار عکسی از حرم در سال ۱۳۰۰ قمری که موقعیت ضریح سوم را نسبت به بنا مشخص می‌کند و همان‌طور که در عکس مشاهده می‌کنید ضریح در مرکز بنا واقع نشده‌است و سمت چپ تصویر تنگنایی به وجود آمده‌است که در سال ۱۳۴۴ این تنگنا با تراشیدن دیوارهای اطراف بهبود وسیع‌تر گردید.

مزار (بقعه) علی بن موسی‌الرضا در بالای سر مزار هارون در زیر گنبد بخش مرکزی و اصلی مجموعه آستان قدس درواقع شده است.

ابن بطوطه در سفرنامهٔ خود (روضات‌الجنات) صندوقی‌هایی که بر روی مزار هارون و علی بن موسی الرضا بوده است را شرح داده است و تا اوایل سده ۸ قمری صورت قبر (سنگ قبر) هارون موجود بوده و پس از تسخیر شهر طوس و سناباد توسط سربداران صورت قبر هارون به کلی محو شده است.

موقعیت مزار

در سال ۱۹۳ قمری هارون درگذشت و وی را دقیقاً در زیر قبه در مرکز بنا دفن کردند و پس از ۱۰ سال علی بن موسی‌الرضا را در بخش غربی در بالای سر هارون دفن کردند که مزار وی به صفهٔ غربی نزدیک بود. پس از نصب جعبه و ضریح تنگنایی به عرض ۸۵ سانتی‌متر در بخش غربی بنا به وجود آمد و حرکت زائرین را محدود ساخت. در سال ۱۳۴۴ دیوارهٔ غربی بنا که وزن گنبد بر روی آن قرار داشت و ضخامت حدودی ۳ متر داشت را با نهایت مهارت تراشیدند و ۲ متر از آن را عرصهٔ درونی حرم افزودند که در نهایت تنگنای ذکر که در بالای سر مزار قرار داشت به ۳٫۵ متر رسید و افزون بر آن یک دهانهٔ بزرگ به عرض ۴ متر در دو طرف آن دو گذرگاه کوچک هر یک به عرض ۱٫۷ متر بین بنای حرم و مسجد بالاسر احداث گردید.[۵] سنگ مزار

نخستین سنگ مزار مربوط به سده ششم قمری است این سنگ به طول ۴۰ سانتی‌متر و عرض سی سانتی‌متر به قطر ۶ سانتی‌متر از جنس مرمر است. دومین سنگ مزار که هم‌اکنون بر روی مزار موجود در سرداب قرار دارد، از جنس مرمر آهکی سفید رنگ به ابعاد شصت در چهل سانتی‌متر است. سومین سنگ مزار سنگی است از معدن توران پشت یزد به رنگ سبز چمنی به ابعاد ۲٫۲۰ در ۱٫۱۰ به ضخامت یک متر با وزن ۳۶۰۰ کیلوگرم است که بر طبقه همکف موجود است که همزمان با نصب ضریح پنجم در سال ۱۳۷۹ در طبقه همکف در حرم قرار داده شد.[۵]

صندوق محمد ولیخان اسدی نایب التولیه به همراه تعدادی از رجال سیاسی و نظامی مشهد در تاریخ ۱۳۱۱ در حال تعویض جعبه چوبی مرقد علی بن موسی الرضا

صندوق جسمی چوبی بود که جدای از ضریح و سنگ مزار بود و که صندوق‌ها از سده ۶ قمری تا سال ۱۳۷۹ بر روی مزارها قرار داده می‌شدند.

نخستین صندوق در سده ششم قمری از جنس چوب توسط انوشیروان زرتشتی از اهالی اصفهان پس از کسب شفا به حرم اهدا شد و بر روی سنگ مزار قرار داده شد و ابن بطوطه در سفرنامه خود (تحفه‌النظّار) این صندوق را با روکش نقره در سال ۷۳۴ قمری مشاهده کرده است. شاه عباس صفوی در سال ۱۰۲۲ دومین صندوق از جنس چوب فوفل را به حرم هدیه کرد که به صندوق عباسی معروف بود که سال‌ها در سرداب بر روی مزار بود و در سال ۱۳۱۱ خورشیدی آن را برداشتند و طلاهای روی آن را جلا دادند و زیر نظر عالمان وقت صرف خرید املاکی برای آستان قدس گردید. در سال ۱۳۱۱ خورشیدی صندوقی سنگی از جنس مرمر لیمویی از معدن شاندیز به هزینه حاج حسین حجار باشی زنجانی به جای صندوق دوم قرار داده شد. در سال ۱۳۷۹ به کلی صندوق سوم برداشته شد و به جای آن سنگ مزار یک متری سبز رنگی قرار داده شد.[۵]

ضریح دومین ضریح حضرت، ضریح فولادی مرصع است که در سال ۱۱۶۰ قمری ساخته شد و واقف آن شاهرخ میرزا (فرزند رضا قلی میرزا) نوه نادرشاه افشار می‌باشد. این ضریح تا سال ۱۳۷۹ خورشیدی در طبقه فوقانی و بر فراز سنگ مزار قرار داشت تا اینکه در سال ۱۳۷۹ خورشیدی همزمان با نصب ضریح پنجم به طبقه تحتانی (داخل سرداب) انتقال یافت. ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳*۴ متر و ارتفاع حدود ۲ متر است. این ضریح مربوط به عهد قاجاریه است و در عصر سلطنت فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۸ قمری روی ضریح نگین نشان در حرم جای گرفت. این ضریح مزین به طوق و گوی طلای جواهر نشان است و در طرف پایین پا، در مرصع تقدیمی فتحعلی شاه قاجار نصب شده بود اما پس از مدتی به علت پوسیدگی پایه‌ها و تزلزلی که در ارکان آن به عمل آمده بود، در سال ۱۳۳۸ خورشیدی برچیده شد و به موزه انتقال یافت و به جای آن ضریح چهارم روی ضریح نگین نشان (ضریح دوم) نصب شد.

در دوره‌های مختلف ضریح‌های متفاوتی بر روی سنگ مزار علی بن موسی‌الرضا قرار داده شد.

اولین ضریح:اولین ضریح مربوط به سده دهم قمری از جنس چوب و طلا و نقره بوده است که در زمان شاه طهماسب صفوی در سال ۹۵۷ قمری بر روی مزار قرار داده‌اند که در کتیهٔ دور آن سوره هل اتی به خط ثلث نوشته شده بود. دومین ضریح:پس از فرسوده شدن ضریح نخستین، دومین ضریح از جنس فولاد مرصع معروف به نگین‌نشان در سال ۱۱۶۰ قمری توسط شاهرخ میرزا نوهٔ نادرشاه افشار به حرم هدیه گردید که مزین به یاقوت و زمرد بود و هم‌اکنون در زیر ضریح چهارم در سرداب بر روی مزار قرار دارد. سومین ضریح:در سال ۱۲۳۸ قمری در زمان فتحعلی شاه ضریح فولادی ساده‌ای به ابعاد ۳ در ۴ متر به ارتفاع دو متر بر روی ضریح دوم نصب شد که این ضریح دارای ورقه‌های طلاکوب و طوق‌های طلای جواهر نشان می‌باشد و بر روی آن سوره هل اتی و یس به خط ثلث نوشته شده‌است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به علت پوسیدگی پایه‌هایش به موزه آستان قدس رضوی انتقال داده شد. چهارمین ضریح:چهارمین ضریح به نام ضریح طلا و نقره معروف به شیر و شکر در سال ۱۳۳۸ خورشیدی به ابعاد ۴ در ۳٫۶ و ارتفاع ۳٫۶ بر روی مزار جایگزین ضریح سوم به نحوی که ضریح دوم را دربر می‌گیرد بر روی مزار قرار داده شد و هم‌اکنون در سرداب بر روی سنگ مزار قرار دارد. پنجمین ضریح:پس از برگزاری مسابقهٔ هنری طرح محمود فرشچیان هنرمند و مینیاتوریست معروف ایرانی، برنده شد و در بین سال‌های ۱۳۷۲–۱۳۷۹ ضریح به وزن ۱۲ تن و ابعاد ۴٫۷۸ در ۳٫۷۳ به ارتفاع ۳٫۹۶ از فولاد و چوب گردو ساخته شد و به مدت ۵۵ روز از ۱۳۷۹/۱۰/۲۱ تا ۱۳۷۹/۱۲/۱۶ عملیات نصب سنگ سبز رنگ و ضریح پنجم در طبقه همکف حرم قرار به طول انجامید. بر روی این ضریح سوره هل اتی و یس با خط ثلث طلا و نقره نوشته شده است و در چهار جهت ضریح ۱۴ محراب به نشان چهارده معصوم که همگی به یک محراب بزرگ‌تر که آن نیز به کلمه الله ختم می‌شود، قرار دارد.[۵]

سرداب

در گذشته کف حرم نسبت به سطح زمین اطراف حدود دو متر گودتر بوده است و با توجه به بالاتر آمدن کف حرم در طول دوران‌های مختلف این اختلاف شدیدتر شده و باعث شد سردابی به شکل زیرزمین شکل گیرد.[۵]

مزار (قبر) علی بن موسی الرضا حدود سه متر در زیر ضریح اصلی که در طبقه همکف حرم موجود است، در سرداب واقع شده‌است که سقف سرداب همان کف طبقه همکف حرم است. زمان دقیق به وجود آمدن سرداب مشخص نیست؛ ولی بر اساس شواهد سرداب پس از محو شدن سنگ قبر هارون در سده هشتم قمری به وجود آمده است.

نویسندهٔ کتاب بدر فروزان ذکر می‌کند:

اصل مرقد شریف در سرداب قرار گرفته است ک سقف ان سطح زمین حرم یعنی زیر ضریح را تشکیل می‌دهد… و تردیدی نیست که سرداب در سده‌های پنجم و ششم قمری نبوده است.

در زمان نصب ضریح پنجم ضریح فولادی مرصع فولادی معروف به نگین نشان را -که در ضریح چهارم قرار داشت- به سرداب انتقال دادند؛ به نحوی که اتصالش با ضریح درون حرم برقرار شد.

در گذشته داخل ضریح دریچه‌ای در سمت پایین پا در کف رو به سرداب وجود داشت.[۵]

رواق زیر زمینی دارالاجابه

در سال ۱۳۷۹ در دوره جمهوری اسلامی رواق دارالاجابه به مساحت ۱۹۶۵ مطابق با پلان طبقه همکف حرم در زیر زمین ساخته شد که ورود به سرداب را از طریق هشتی واقع در سمت ضلع شرقی مقدور ساخت و دریچه ذکر شده که در کف حرم بود، بسته شد.

این رواق ۱٫۶۰ پائین‌تر از سطح مزار واقع شده است.[۵] سقف

سقف حرم در بخش گنبد دو پوسته‌ای است که پوسته زیرین (قبه) که از درون حرم دیده می‌شود قدیمی‌ترین سقف است که به روایتی پیش از خاکسپاری علی بن موسی‌الرضا موجود بوده و در اواخر سده نهم بر روی آن پوست بالایی که گنبد طلایی کنونی است را ساختند.

ارتفاع سقف حرم تا زیر نقطهٔ مرکزی حدود ۱۹ متر و تا بالای طوق گنبد ۳۱ متر است.[۵]

گنبد طلا

گنبد دارای دو پوشش است که در بالای ضریح قرار دارند: پوشش اول گنبد، سقف حرم است که مقعّر و مقرنس بوده و به آن قبّه می‌گویند و پوشش دوم بر فراز آن است که به آن گنبد گفته می‌شود. ارتفاع قبه از کف ۸۰/۱۸متراست. پوشش دوم گنبد طلا که لایه بیرونی را تشکیل می‌دهد و ارتفاع گنبد از کف تا انتهای بلندترین نقطه اوج محدب (راس گنبد) ۲/۳۱ متراست. فضای خالی بین قبه و گنبد ۱۳ متر و دور خارجی گنبد ۱۰/۴۲ متر می‌باشد. ارتفاع گنبد از طوق طلا کاری شده تا نوک گنبد، ۴۰/۱۶ متر و ارتفاع سر طوق گنبد، ۵۰/۳ متر است. بلندی ساقه تا ابتدای آجرهای زراندود، ۷۹/۴ متر است.[۱] در اطراف گنبد دو کتیبه وجود دارد. اوّلی در کمربند دور گنبد و در ارتفاع ۷۴/۶ متری در دو سطر به عرض ۹/۱ متر با حروف طلایی بر روی زمینه لاجوردی به خط ثلث جلی علیرضا عباسی است. در این کتیبه پیاده آمدن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد و توفیق وی در تزئین گنبد منور و طلا کاری مجدد در سال‌های ۱۰۱۰ه ش تا ۱۰۱۶ ه ش به شرح زیر درج گردیده: «به نام خداوند بخشنده و مهربان از توفیقات بزرگ خدای سبحان این بود که موفق داشت پادشاه بزرگ و آقای پادشاهان عرب و عجم، دارای نسب پاک نبوی و حسب تابناک و روشن علوی، خاک قدم‌های خادمین زائرین این روضه تابان ملکوتی و ترویج دهنده آثار اجداد معصومین، سلطان، زاده سلطان صاحب ظفر، شاه عباس حسینی موسوی صفوی بهادرخان که سعادت و نیکبختی نصیب او شده و با پای پیاده از پایتخت اصفهان به زیارت شریف‌ترین حرم تشرف یافته و نیز برای تزئین و آراستن این گنبد مطهر از دارائی خالص خود شرف اندوزی نمود، در سال هزار و ده شروع و در سال هزار و شانزده به اتمام رسانید» در قسمت وسط این کتیبه به سمت شمال گنبد، مقابل ایوان عباسی در صحن انقلاب اسلامی بر لوحی با زمینه سبز، تاریخ تجدید طلاکاری گنبد پس از پیروزی انقلاب اسلامی نوشته شده است. متن کتیبه بدین شرح است: «درآغاز پانزدهمین قرن بعثت نبوی و در آستانه سالروز پیروزی انقلاب عظیم اسلامی ایران به رهبری قائد اعظم امام خمینی تجدید طلاکاری و تعمیرات گنبد مطهر انجام پذیرفت. صفرالمظفر ۱۴۰۰ قمری» کتیبه دیگر در قسمت زیرین کتیبه کمربندی با ۴ ترنج به خط محمدرضا امامی دیده می‌شود. این کتیبه در سال ۱۰۸۶ هـ.ق. در زمان شاه سلیمان صفوی نوشته شده و در این ترنج‌ها به تعمیر، تزیین و طلاکاری مجدد گنبد اشاره شده. یکی از ترنج‌ها به چگونگی تعمیر گنبد، پس از زلزله سال ۱۰۸۶ اختصاص یافته و در سه ترنج دیگر آیاتی از قرآن مجید نوشته شده. مهمترین اتفاقی که برای گنبد روی داده واقعه به توپ بستن گنبد در سال ۱۳۳۰ ه- ق (۱۲۹۱ ش) به وسیله روسها می‌باشد.[۱] در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ حرم امام رضا موجود است. صحن‌ها و رواق‌ها

در حال حاضر، ۹ صحن و ۲۶ رواق در حرم امام رضا وجود دارد. صحن‌ها

هر صحن، شامل یک فضای باز و محصور است که رواق‌ها و ایوان‌هایی در پیرامون آن وجود دارد. مساحت مجموع صحن‌های حرم، ۲۲۵٬۲۲۳ متر مربع است.[۱۰] بزرگ‌ترین صحن، صحن جامع رضوی به مساحت ۶۰٬۱۸۸ متر مربع است که در جنوب حرم قرار دارد.[۱۱] سایر صحن‌ها به شرح زیر هستند:

صحن انقلاب صحن آزادی صحن جمهوری اسلامی صحن قدس صحن مسجد گوهرشاد صحن غدیر صحن کوثر صحن هدایت

رواق‌ها

فضاهای مسقف و محصور در پیرامون حرم، رواق نامیده می‌شوند. اکنون بزرگ‌ترین رواق حرم، رواق امام خمینی به مساحت ۶٬۳۰۰ متر مربع است که قبلاً صحن بوده و عملیات مسقف‌سازی آن از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ انجام شده‌است.[۱۲] هم‌چنین رواق‌های دارالولایه، دارالحجه و دارالاجابه از رواق‌های بزرگ حرم امام رضا هستند.[۱۳] افراد صاحب نام که در این حرم به‌خاک سپرده شده‌اند گذشته

هارون الرشید (خلیفه عباسی) شیخ طبرسی (از فقهای شیعه قرن ۶ هجری) الله‌وردی خان (سپهسالار امپراتوری صفوی، حاکم ایالت فارس امپراتوری صفوی، بانی ۳۳ پل اصفهان و مدرسه خان شیراز) شیخ بهایی (دانشمند عصر صفوی) حر عاملی (از فقهای شیعه قرن ۱۱ هجری) شیخ حسنعلی اصفهانی (معروف به نخودکی از علمای سده ۱۳ قمری شیعه) عباس میرزا نایب السطنه (پسر بزرگ و ولیعهد فتحعلی شاه قاجار متوفی ۱۰ جمادی‌الثانی ۱۲۴۹ قمری)

[financialtribune-blog]

مشکل کیفیت آب آشامیدنی در شهرهای خراسان شمالی وجود ندارد ‌به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی شرکت اب و فاضلاب خراسان شمالی، غلامحسین ساقی افزود: البته ادعا نداریم که تمام آبی که به مشترکان تحویل داده می‌شود دارای طعم یکسانی است، اما آبی که در شبکه‌های شهرهای استان جاری است، کیفیت مطلوبی داشته و کاملا سالم است‌. وی با تاکید بر اینکه آب بجنورد و سایر شهرهای استان به لحاظ بهداشتی هیچ مشکلی ندارد، گفت: کیفیت و سلامت آب شبکه‌ها، مرتب بررسی و رصد می‌شود و به هیچ عنوان آب ناسالم به مشترکان تحویل نشده است و وارد شبکه نمی‌شود‌. ساقی با بیان اینکه آب آشامیدنی بخش قابل توجهی از شهروندان بجنوردی از سد شیرین دره تامین می‌شود، اظهار کرد: بخش دیگری از مشترکان نیز از آب اختلاط شده با آب چاه‌های ارکان، چاه‌های داخل شهر و آب سطحی سد شیرین دره مشروب می‌شوند که کیفیت این آب نیز مطلوب است‌. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی گفت: سختی بالای آب در برخی از مناطق شهر در زمان قبل از بهره برداری از سد شیرین دره، سبب شد تا شرکت‌های تصفیه آب وارد عرصه شوند اما اکنون با اختلاط انجام شده مشکل سختی آب نیز بشدت کاهش یافته است. به گفته وی، 25 شرکت در استان زمینه تصفیه آب فعالیت دارند که 13 شرکت در بجنورد و مابقی در شیروان هستند‌. ساقی درباره گلایه‌ها از کیفیت آب گفت: بخشی از مشکل کاهش کیفیت آب مربوط به فرسودگی شبکه و خط انتقال آب است‌. وی تصریح کرد: زنگ زدگی لوله‌های گالوانیزه به کار گرفته شده در شبکه توزیع داخل منازل بعضی از شهروندان‌ سبب می‌شود تا مواد حاصل از زنگ زدگی وارد آب شبکه شود و کیفیت آب ‌آنها را تحت شعاع قرار دهد‌. ساقی افزود: برخی مشکلات کیفیت آب نیز مربوط به تغییر کیفیت آب و یا وجود گل و لای است که این مشکل‌ به هنگام اتفاقات و ترکیدگی لوله‌های فرسوده رخ می‌دهد و این ایراد نیز مقطعی است. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی در‌باره گلایه مردم گلستان شهر از کیفیت آب گفت: لوله‌های کار گذاشته شده در خط انتقال گلستان شهر، برای جمعیت 22 هزار خانواری این مجموعه مسکونی طراحی شده است اما اکنون تنها پنج هزار خانوار در گلستان شهر ساکن هستند و به همین لحاظ میزان مصرف کمتر از حدی است که طراحی شده است‌. ساقی تصریح کرد: پایین بودن میزان مصرف سبب شده تا ماندگاری آب در لوله ها بیشتر باشد و همین امر تا حدی کیفیت آب را کاهش می‌دهد‌. وی خاطرنشان کرد: شرکت آب و فاضلاب برای رفع این مشکل با برنامه ریزی مداوم تخلیه شبکه های انتهایی را در برنامه داشته و به صورت مداوم شست و شوی شبکه‌ها انجام می‌شود‌. گفتنی است شرکت آب و فاضلاب خراسان شمالی حدود 182 هزار مشترک دارد و جمعیت زیر پوشش این شرکت 496 هزار و 347 نفر است که از این تعداد، 12 هزار نفر ساکنان روستاهای اطراف شهرها هستند که از مزایای خدمات بهره مند شده‌اند. انتهای پیام Let's block ads! (Why?)

[creativelygeeked]

فروش آپارتمان در تهران شهرک غرب برج مهستان 250 متر

فروش اپارتمان تهران خرید فروش اپارتمان فروش آپارتمان در تهران شهرک غرب فاز یک برج مهستان 250 متر3 خوابه در طبقات بالا با دید شمالی و تراس برج مسکونی مهستان در شمالی‌ترین و مرتفع‌ترین نقطه شهرک قدس(غرب)، یکی از مجموعه‌های شهری مبتنی بر شهرسازی مدرن حال حاضر در کشور می‌باشد. این برج که اصول شهرسازی پیشرفته و تفکیک کاربری‌های مختلف در آن بطور اصولی و فنی رعایت شده است در فاز یک شهرک غرب (مجاور به خیابان‌های گلستان و مهستان) و مشرف بر دره مسیل اوین که بزرگراه چمران را بر پهنه خود جای داده است، احداث گردیده است. این برج با زیربنایی معادل 23968 متر مربع در 27 طبقه و ارتفاع 92.5 متر با سازه‌ای بتنی اجرا گردیده است. این برج با کاربری مسکونی با تعداد 144 واحد آپارتمان از سال 1373 شروع و در سال 1381 به اتمام رسیده است. در طراحی و جانمایی این پروژه سعی شده ضمن ایجاد کمترین اشرافیت بر برج‌های مجاور، حداکثر چشم‌انداز از فضاهای شهری و طبیعت اطراف را تأمین نماید. http://dlvr.it/NPvtZY jessi ...creativelygeeked خرید آپارتمان

[muzicnews]

جاذبه های گردشگری منطقه ۲۲ تهران

جاذبه های گردشگری منطقه ۲۲ تهران

در این بخش می خواهیم جاذبه های گردشگری منطقه ۲۲ تهران را برایتان معرفی کنیم.

هر ساختار شهری ماندگار و در حال پیشرفت نیاز به هویت و بافت مشخص و منحصر به فرد خود دارد، گرچه این هویت، جزئی از کل محسوب می گردد،‌اما همواره نیاز به تفکیک ماهوی و بصری آن از دیگر نقاط یک شهر احساس می شود.

از این جهت منطقه ۲۲ را می توان یکی از مناطقی دانست که با وجود ساختار جوان خود و در ابتدای راه، دارای عناصری است که هویت آن را تشکیل می دهند.

جدای از ماهیت تجاری – مسکونی منطقه، این بخش از تهران مکان های شاخصی را در خود جای داده است که هر یک به تنهایی می توانند هویت یک شهر را تحت تاثیر خود قرار دهند.

نام برخی از جاذبه های گردشگری با مناظری دلربا و شگفت آور در منطقه ۲۲ تهران:

دریاچه چیتگر (دریاچه شهدای خلیج فارس)

در سال ۱۳۹۲ شهرداری تهران با هدف تعدیل هوای تهران و نیز افزایش رطوبت هوا، دریاچه ای مصنوعی به مساحت ۱۳۰ هکتار در غرب تهران و در منطقه ۲۲ احداث کرد.

این دریاچه در شمال پارک چیتگر قرار گرفته است و آب آن از طریق رود کن و بارش های فصلی تامین شود.

از جاذبه های گردشگری و تفریحی این دریاچه می توان به جزایر حیات وحش، جزایر تفریحی، اسکله قایقرانی، شهر بازی و پارک آبی اشاره کرد.

اگر اهل بازی و هیجان هستید می توانید به شهر بازی و باشگاه ورزش های آبی آن سر بزنید.در ساحل دریاچه چیتگر، مجموعه تفریحی-تجاری بام لند به صورت ۱۲ ویلای دو طبقه توجه گرشگران را به خود جلب می کند.

دو شهر بازی یکی در قسمت شمالی و دیگری در قسمت غربی دریاچه وجود دارد. شهربازی شمالی بازی هایی شامل پرش در آسمان، سینما پرواز (هرم هیجان)، سرسره خروشان و… را دارد و شهربازی غربی بازی هایی مثل سافاری وحشت، ماشین کوبنده ، سورتمه ، شهربازی کودکان و… دارد.

به طور کلی شهربازی شمالی هیجان انگیزتر از شهربازی غربی است. همچنین دور تا دور این مجموعه تفریحی، امکان پیاده روی و دوچرخه سواری وجود دارد و چند ایستگاه کرایه دوچرخه در اطراف دریاچه موجود است.

برای رفتن به دریاچه چیتگر تهران، می توان از انتهای اتوبان همت، بزرگراه شهید خرازی خروجی دریاچه شهدای خلیج فارس را رفته و سپس تابلوهای راهنما را دنبال کرد.

در قسمت شمال، شرق و غرب آن پارکینگ هایی برای خودرو گردشگران در این مرکز تفریحی و گردشگری در نظر گرفته شده است.

  مجموعه تفریحی و تجاری بام لند

به تازگی مجتمع تجاری بام لند که شامل فضاهای تجاری، رستوران‌ها و کافه‌های متعددی‌ست در اطراف دریاچه چیتگر احداث شده است که علاوه بر مزایای تجاری خاص خود، به خاطر معماری خاص خود منظره‌ی زیبایی را به خصوص در شب ایجاد می‌کند.

مرکز تجاری تفریحی که در ساحل دریاچه شهدای خلیج فارس در قالب ۱۲ ویلای دو طبقه مستقل طراحی شده و مجموعه‌ای از نام‌های تجاری معتبر داخلی و بین‌المللی را گرد هم آورده تا در کنار بازی و ورزش و گشت‌وگذار با خریدی دلنشین لحظه‌های ناب بام‌لند را رقم بزنید.

مجموعه‌ای از رستوران‌ها و کافه‌های طراز اول، با چشم‌اندازی منحصر به فرد در یک جا، فرصتی مناسب برای خانواده‌ها و صاحبان کسب و کار خواهد بود تا آرامش را در تهران تجربه کنند.

  بوستان جنگلی چیتگر

یکی از بزرگترین پارک های جنگلی تهران که به خاطر داشتن درختان فراوان و بلند قامت جزو ریه های تنفسی این شهر محسوب می شود، پارک جنگلی چیتگر است که در محدوده غرب تهران و آزا دراه تهران-کرج واقع شده است و مساحتی حدود ۹۵۰ هتکار دارد که در ۷۳۴ هکتار آن درختان و پوشش جنگلی به چشم می خورند.

فضای بکر، دنج و آرامبخش این پارک برای تفریح، گردش و استراحت خانواده ها بسیار مناسب است. از جمله امکانات این پارک وجود پیست دوچرخه سواری مجزا ویژه بانوان و آقایان،  پیست استقامت به طول ۷ الی ۸ کیلومتر که از داخل پارک می گذرد، زمین بازی کودکان، پیست سوارکاری، آلاچیق، محل ویژه نصب چادر و … است.

در این پارک همچنین آلاچیق و سرویس بهداشتی و رستوران و سوپرمارکت هم در نظر گرفته شده است.

بافت جنگلی این پارک را درختان نارون چتری، اقاقیا، کاج الداریکا، بلوط، زبان گنجشک، سرو نقره ای، افرای زینتی، سرو خمره ای، ارغوان، پلت، ایلان و داغداغان تشکیل داده اند.

پارک جنگلی چیتگر

این پارک جنگلی ورودی های مختلفی دارد. ایستگاه مترو چیتگر در ورودی ۱ و ایستگاه مترو ایران خودرو در ورودی های ۵ و ۷ آن قرار دارند. پارک چیتگر دارای رستوران، پارکینگ، پمپ بنزین و پمپ گاز نیز می باشد.

به دلیل مجاورت بوستان جنگلی چیتگر و دریاچه خلیج فارس، هوای این منطقه به خصوص در فصل تابستان بسیار مطبوع و دلپذیر می شود.

در قسمت شرقی آن فضایی برای بانوان با عنوان بوستان بانوان چیتگر ریحانه، برای تفریح راحت تر بانوان در نظر گرفته شده است.

همچنین برای رفتن به پارک چیتگر می توان از مسیر انتهای اتوبان حکیم، بزرگراه همدانی، خروجی ایران خودرو جنوب، بلوار تهرانی، ورودی غربی پارک چیتگر و یا آزادراه تهران-کرج، ورودی بوستان جنگلی چیتگر اقدام کرد.

  آبشار تهران

از دیدنی ترین و بزرگترین تفرجگاه های شهر تهران، می توان به بوستان آبشار اشاره کرد که در شمال غربی تهران در ارتفاعات منطقه ۲۲ قرار گرفته است.

آبشار تهران با این وجود که مصنوعی و ساخته دست انسان است، ولی دارای طراحی سنتی با چشم اندازی زیبا و دل انگیز است که گردشگران را مجذوب خود می کند.

این پارک به صورت طبقه طبقه بوده و در هر طبقه برکه، فضای سبز و آلاچیق هایی وجود دارد که شکل آنها با دیگر طبقات متفاوت است.

امکانات رفاهی این بوستان شامل: باغ گیاهان دارویی، مسجد، زمین بازی کودکان، ۸ برکه سنگی، باغ گل، سالن آمفی تئاتر، آلاچیق، مسیر کوهپیمایی، رستوران سنتی، مسیر کالسکه سواری،مسیر دوچرخه سواری و پارکینگ می باشد.

آب مورد نیاز این آبشار از طریق جنگل های لتمال کن تامین می شود‌. سپس آبِ آبشار از طریق نهرهایی که به آن متصل است به برکه های ایجاد شده در هر طبقه وارد می شود.

پارک آبشار روبروی دریاچه چیتگر واقع شده است که هدف از ایجاد آن، گسترش فضای سبز منطقه و جذب توریست بوده است.

می توان گفت آبشار تهران مکانی فوق العاده برای پیاده روی و کوه پیمایی است.

برای رفتن به آبشار تهران، از بزرگراه شهید خرازی که امتداد همت غرب است، (بعد از خروجی شهرک شهید باقری) خروجی آبشار تهران را پیچیده و تابلوهای راهنما را دنبال کرده، به پارک آبشار تهران می رسیم.

  باغ گیاه شناسی

یکی دیگر از جاذبه های تفریحی در شمال غربی تهران در منطقه ۲۲، باغ گیاه شناسی ملی ایران است که تحت نظر موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اداره می شود.

باغ گیاه شناسی با وسعت ۱۴۵ هکتار از شمال به بزرگراه شهید همدانی (حکیم غرب) و از جنوب به آزادراه تهران-کرج منتهی می شود. از سمت شرق به شهرک آزاد شهر و پیکان شهر و پارک جنگلی چیتگر، و از سمت غرب به بلوار پژوهش محدود می شود.

در باغ گیاه شناسی که از سال ۱۳۴۸ احداث آن آغاز شده است، چشم اندازهای طبیعی سه رشته کوه البرز، زاگرس و هیمالیا شبیه سازی شده اند.

همچنین تعدادی دریاچه، رودخانه و آبشار که از لابلای صخره ها به پایین می ریزد، فضای طبیعی و محیط زیبایی را ایجاد کرده اند.

در این باغ سعی شده است که اقلیم های آب و هوایی مختلف با گونه های گیاهی هر اقلیم شبیه سازی شود.

در این باغ زیبا، می توان با پوشش های گیاهی مناطق مختلف جهان آشنا شد. همچنین از محیط آرام و مناظر عالی و گل و گیاهان متنوع آن لذت برد.

بهترین زمان برای بازدید از باغ ملی گیاه شناسی، اواخر بهار و تمام فصل تابستان و اوایل پاییز می باشد. چون گل ها و گیاهان در طی این مدت سرسبز هستند و جلوه ها و زیبایی های باغ ملی گیاه شناسی بیشتر می باشد.

برای رفتن به باغ گیاه شناسی، وارد آزاد شهر (شهرک سرو آزاد) شده و از خیابان گودرزی وارد کوچه هشتم غربی شده و آن را تا انتها (که نامش بلوار باغ گیاه شناسی ملی ایران است) رفته و به باغ گیاه شناسی وارد می شوید.

باغ گیاه شناسی تهران

  پارک آبی او پارک (اُ پارک) تهران

یکی از بهترین و مفرح ترین مکان های تفریحی واقع در شمال غربی تهران در منطقه ۲۲ ، پارک آبی او پارک است.

او پارک از مجهزترین پارک های آبی سرپوشیده می باشد که در قسمت شرق پارک جنگلی چیتگر واقع شده است.

در این پارک آبی سرسره های بسیاری هم برای استفاده بزرگسالان و هم برای کودکان ساخته شده که بسیار خوب و مهیج و از لحاظ ایمنی، در سطح بالایی قرار دارند.

این سرسره ها شامل سرسره ابیس، گوگولیا، الوپیا، آکوالوپ، بومرنگ، گردالوپ، رالی شیب، سرسره تونلی، استخر موج، رودخانه خروشان و… هستند.

از دیگر امکانات پارک آبی او پارک می توان به جکوزی، ماساژ، عکاسی، نمازخانه، کافی شاپ و رستوران، اتاق تعویض و مراقبت از کودک اشاره کرد.

سانس های استفاده بانوان روزهای زوج، و سانس های آقایان روزهای فرد و جمعه می باشد. لازم به ذکر است که این مجموعه دارای آب تمیز و زلال تصفیه و میکروب زدایی شده است.

برای رفتن به او پارک از آزادراه تهران-کرج، بعد از بزرگراه آزادگان، خروجی شهرک گلستان را پیچیده و انتهای خیابان شمیم به او پارک می رسیم.

نوشته جاذبه های گردشگری منطقه ۲۲ تهران اولین بار در تاریخ ما. پدیدار شد.

source https://tarikhema.org/travel/37076/%d8%ac%d8%a7%d8%b0%d8%a8%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%da%af%d8%b1%d8%af%d8%b4%da%af%d8%b1%db%8c-%d9%85%d9%86%d8%b7%d9%82%d9%87-22-%d8%aa%d9%87%d8%b1%d8%a7%d9%86/