#de zomer van jeanne

[jurjenkvanderhoek]

DE ZOMER VAN JEANNE OP LANDGOED ORANJEWOUD

Dit is de Zomer van Jeanne. Maanden waarin er rondom in Nederland bijzondere aandacht is voor de nalatenschap van de kunstenaar Jeanne Bieruma Oosting. Niet omdat het een eeuw geleden is dat zij in Leeuwarden het levenslicht zag, want dat was 5 februari op de dag af 124 jaar. Ook niet omdat haar sterfdag een rond getal maakt dit jaar, dan is het twee jaar wachten voor de 30. Het is omdat het werk van deze vrijgevochten dame van gegoede komaf opnieuw volop in de belangstelling staat. Dit komt vooral omdat schrijfster Jolande Withuis na gedegen onderzoek van leven en werken een biografie over Bieruma Oosting schreef: Geen tijd verliezen. Deze uitgave heb ik eerder op dit weblog besproken. Dit boek is grond voor een serie tentoonstellingen in diverse musea. Natuurlijk gooide corona ook hierbij roet in het eten, want Jeanne’s zomer stond al eerder gepland. Het grafische werk, en de enkele schilderijen, die Museum Belvédère uit haar oeuvre toont hebben daarbij mijn speciale aandacht. Vooral om reden dat ik meermalen als collectiebeheerder betrokken ben geweest bij het onderzoek van Withuis voor haar boek.

Voor mij staat op het beeldscherm een digitale uitgave van het boek "Stoeien met de muzen", fysiek een speciale uitgave van Museum Belvédère bij de tentoonstelling die ik naar aanleiding daarvan tevens mocht bezoeken. De biografie door Jolande Withuis geschreven gaf mij al een goed beeld van de kunstenaar. Deze catalogus waarvan de teksten komen van Susan van den Berg en Jolande Withuis vult hierbij de leemten op, doordat dieper wordt ingegaan op vooral de lithografie van Bieruma Oosting. Belvédère bezit een groot aantal drukken in mappen, waarvan diverse exemplaren los en ingelijst in de kabinettentoonstelling op stemmige blauwe wanden worden getoond. Het museum kan uit de collectie zo een welhaast compleet beeld geven van Jeanne als graficus.

Voor dit project, om van zomer 2022 een Jeanne-jaar te kunnen maken, trokken Jolande Withuis en Susan van den Berg voor het deel van Heerenveen samen op. Withuis door onderzoek voor de biografie en Van den Berg bij de research van een artikel. Het is een gedegen bestudering van de kunstenaar en haar werk. Haar handel en wandel, het opgroeien in en zich afzetten tegen het patriarchische gezin en het volgen van haar passie tegen alle weerstand in is gedetailleerd omschreven. Het werpt een fascinerende blik op de mens achter de kunst. Om haar soms mysterieuze en minder makkelijk toegankelijke werk beter te begrijpen is het goed te weten wie zij was en hoe zij zo geworden is. Dat aspect belicht Withuis in haar biografie. In de catalogus van Belvédère doet Van den Berg dat nog eens dunnetjes over en wordt er meerdere malen verwezen naar het standaardwerk “Geen tijd verliezen”.

Jeanne Bieruma Oosting, in eigen signering van haar werk kortweg Oosting of JBO, is in haar tijd door critici een rebelse kunstenaar genoemd. Een dame die zich afzette tegen de omgeving van haar opvoeding en haar dubbele achternaam, desondanks er toch ook afhankelijk van bleef door de financiële steun maar belerende invloed van haar vader. Desalniettemin wist ze zich onder dat juk vandaan te leven. Deed veel tegen de wil van vader en groeide daarom misschien wel sterker in haar manier van uiten.

Minder interessant is haar schilderwerk, meer van zichzelf laat ze zien in haar grafische kunnen. Museum Belvédère toont met de van Jeanne Oosting minder bekende grafiek een kwetsbare kant van deze kunstenaar. De duistere thema’s en macabere voorstellingen wisselen af met vrijzinnige naakten naast de meer vrolijk ogende schilderijen van landschappen, tuingezichten, bloem- en dierportretten. Uit haar raam kijkende overzag ze de omgeving of trok er op uit in het open veld om plein air te verven. Ze houdt van de natuur en heeft deze in alle toonaarden opgezet.

Natuurlijk laat Museum Belvédère ook werken zien die refereren aan haar Friese jeugd. Meermalen bezocht ze als kind en jonge vrouw de landhuizen in bezit van haar familie, onder meer Oranjestein in Oranjewoud en Lauswolt in Beetsterzwaag. Met name de natuur in de weelderige parken van de landgoederen hadden haar bijzondere aandacht. Met een scherp oog voor de gewone mens die het land bewerkte of in het huis bediende kwam ze los van haar gebonden achtergrond. Later in Parijs zocht ze ook die periferie van het leven op en tekende prostituees. Want Jeanne beelde bij voorkeur de mens af in ongedwongen situaties. Achter de schermen en tussen de schuifdeuren. De vrouwen in het bordeel denken ongezien te zijn, maar Oosting schetste ze in een pose waarin ze zichzelf bloot geven – letterlijk en figuurlijk. De mens in het werk van Oosting is krachtig, ook al laten ze hun kwetsbare kant zien, zoals de kunstenaar zelf zich in het leven tegen elke bierkaai in sterk heeft gemaakt haar passie te verwezenlijken.

Het museum in Oranjewoud legt in de tentoonstelling de nadruk op de baanbrekende grafiek uit haar Parijse periode. Voor ons hier en nu zijn het na de seksuele revolutie in de jaren 60 van de vorige eeuw meest gedateerde platen, maar in haar tijd waren de morbide, mysterieuze en melancholieke tekeningen ongepast. Zeker voor een vrouwelijke kunstenaar. Het was voor haar een levensbehoefte om alles van zichzelf te laten zien. Haar hele leven stond in het teken van de kunst. Een vaste liefdesrelatie ging ze niet aan, omdat je zoals ze zelf zei niet twee heren kunt dienen.

In “Stoeien met de muzen” lijkt de biografie uit “Geen tijd verliezen” zich te herhalen. Er worden een groet aantal herhalingen en dubbelingen gelezen. Maar het feit dat grondig wordt ingegaan op het grafische kunnen maakt de catalogus de moeite waard. En vooral wanneer Jeanne zelf aan het woord wordt gelaten om de grafische technieken uit te leggen. Uit het tijdschrift Phoenix is integraal een artikel van haar hand overgenomen, dat in de taal van die tijd is gelaten. Daaruit blijkt dat Oosting in de kunst van vele markten thuis was, uitstekend wist te beelden maar ook een goede hand van onderwijzend schrijven had. Een ander hoofdstuk belicht het fenomeen ex libris, een vorm van toegepaste kunst waarin Jeanne Oosting uitstekend kon werken.

Samen met de tentoonstellingen op een zestal plekken elders door het land geeft de Zomer van Jeanne een compleet overzicht van haar oeuvre als kunstenaar. De plekken zijn plaatsen die verbonden zijn met Jeanne Bieruma Oosting, doordat ze er verbleef bij familie, heeft gewoond of er anderszins haar tijd heeft doorgebracht. Bij die Zomer van Jeanne tentoonstellingen is een handig zakboekje verschenen, dat als een soort van reisgids kan dienen voor en langs de route waarop het werk van de kunstenaar te zien is. Een website gaat dan ook nog eens extra in op deze manifestatie. Het is een afgerond project dat gedragen wordt en uitgaat van de biografie “Geen tijd verliezen” van Jolande Withuis. De biografe is initiatiefnemer van de zomer naar aanleiding van haar boek. De hernieuwde bijzondere aandacht verdient deze door het vak bezeten kunstenaar, die de kunst als ademtocht had. De werkelijkheid lief had, maar de droom beminde.

Stoeien met de muzen. Catalogus en tentoonstelling werken Jeanne Bieruma Oosting. Uitgave Museum Belvédère, 2022.

[nomadenbestaan1983world]

Frankrijk, met uitgelicht de regio van de Champagne-Ardennen: de steden Reims, Givet en Charleville- Mézières

Deze streek in Frankrijk is een van de minste bewoonde regio's in Frankrijk. Woeste bossen en rotsen kleuren de omgeving. Prachtig en mystiek tegelijk.

Givet

Givet is een klein stadje aan de Maas. Vanuit Dinant kan je de lokale bus nemen naar Givet of zelf langsheen de prachtige rivier rijden. Er valt niet bijzonder veel te zien maar dat neemt niet weg dat het kleurrijke stadscentrum en de prachtige ligging bij de rivier de moeite waard zijn om even te stoppen en te wandelen doorheen de stad. Op de bergwand staat nog een oud fort dat je kunt bezoeken. Zeker weten een leuke stop en ontdekking.

Charleville-Mézières

Een klein romantisch stadje met een absoluut prachtig centraal plein, de Place Ducale. Dit plein doet denken aan het Place des Vosges in Parijs en is zeker zo mooi. Een echt pareltje van oude Franse architectuur De stad heeft iets met marionettenpoppetjes. In de zomer kun je zelfs (betalend en gratis) optredens zien van marionettenspelers doorheen de stad. Ze hebben zelfs een marionettenmuseum. Verder is het aangenaam flaneren in deze kleine stad. Je kunt het museum van de geschiedenis van de Ardennen bezoeken en de vele historische plekken ontdekken (bijvoorbeeld om meer te weten komen over de dichter Arthur Rimbaud, die hiervandaan kwam). Het is zeker een aanrader voor een bezoek voor een halve dag. Vergeet zeker niet om de lokale cake te proberen!

Reims

Overbekend voor zijn champagne en dus op de bucketlist van elke champagnefanaat. Doe hier nog eens een van de mooiste kathedralen van de wereld bij en, voilà, welkom in de beste champagnestad van de regio.

Je kunt in de buitenwijken van de stad de champagnehuizen bezoeken. Ze liggen eerder in industriële buurten en mooi is het niet echt (op randje soms van getto). Een tour in zo’n champagnehuis is redelijk duur en begint vanaf 21 euro per persoon. ( er is wel een glas proeven van champagne inbegrepen)

De stad Reims op zich is in mijn ogen weinig pittoresk. Het heeft wel mooie oude gebouwen (en veel zijn opgetrokken in de Franse architectuur), maar als geheel bekoort het niet echt. De binnenstad is wel mooi: het mooie stadhuis, de oude champagnehuizen met gravures en tegeltjes. Natuurlijk zijn de bezienswaardigheden van de stad de kathedraal van Notre Dame en het aangrenzende Palais de Tau (nu museum en vroeger het aartsbisschoppelijk paleis). De kathedraal is gratis te bezoeken. Deze is gewoon prachtig vanbinnen. Hier werden bijna alle Franse koningen gezalfd bij hun aantreden. Een belangrijke gebeurtenis is de episode waarin Jeanne d’Arc Karel VII naar Reims bracht om zich tot Franse koning te laten zalven en zo de start in te luiden van de bevrijding van Frankrijk van de Engelse bezetting tijdens de Honderdjarige Oorlog. De kerk is vanbinnen is eerder sober (onder meer door de vernietiging door de Duitsers tijdens de Eerste Wereldoorlog) maar heeft mooie glasramen (moderne en oude glas-in-loodramen, onder meer van Chagall). Tot 22 september van dit jaar is er om 22u15 en 23u elke avond een gratis lichtspel. De kathedraal wordt de ster in een lichtspel waarin de regalia (de geschiedenis van de Franse koningen en de kathedraal) wordt uitgebeeld. Echt knap en zeker een aanrader. Vergeet zeker ook niet naar de glimlachende engel te zoeken aan de buitenkant van het portaal.

De tweede grote bezienswaardigheid is de Basiliek van Saint-Rémy, genoemd naar de heilige bisschop van Reims die de Frankische Clovis hier doopte en er zo voor zorgde dat Frankrijk een katholiek land werd. De basiliek is gratis te bezoeken (er zijn wel werken voor de kerk wat de bereikbaarheid niet ten goede komt). De glasramen zijn echt prachtig, ook het altaar en de opbouw van de kerk is goddelijk mooi. Deze kerk is zelfs een van de oudste kerken van Reims.

Wat ook interessant was, was een bezoek aan de authentieke Romeinse poort, de Porte de Mars (jammer genoeg waren er werken en konden we ze alleen zien vanachter de afspanning....:-(. Om in de Romeinse sfeer te blijven is een bezoek aan het Place du Forum dan ook tof, daar kun je het Romeins forum vinden en toegang hebben tot het crytoportique Gallo Romain. Je kunt de drie klassieke galerijen bezichtigen.

Een wandeling aan het plein van het stadhuis (en in de avond de belichting van het mooie stadhuis) zijn zeker een aanrader. In de Eerste Wereldoorlog werd Reims getroffen maar gelukkig is van het stadhuis nog de renaissance voorgevel blijven rechtstaan.

Kortweg de Franse Ardennen regio is zeker een regio die je niet mag overzien in Frankrijk. Langsheen de Maas zijn er nog talloze kleine pittoreske steden. Ook Reims is zeker een bezoekje waard. Een glas champagne ter plaatse gaan drinken is een goed excuus voor elke gelegenheid niet waar?

[waarwaspaulien]

Altijd als ik op vakantie ben en de eerste weken erna heb ik eigenlijk maar één grote wens: reisjournalist worden! Ik wil eeuwig op vakantie zijn! En ja, ik realiseer me heel goed dat een reisjournalist niet de hele tijd vakantie heeft, dat hij of zij niet elke ochtend kan uitslapen om daarna nog een paar uurtjes voor de tent te lummelen, maar het onderweg zijn en dingen ontdekken vind ik heerlijk. Ach, het is een heerlijke fantasie en wat is er fijner dan een beetje dagdromen? Afgelopen zomer genoot ik van een fijne, relaxte, vertraag-het-leven-vakantie en ik vind het leuk om daar nu als een soort van travelblogger verslag van te doen. Paulien was in Normandië en Bretagne!

Toen mijn zomervakantie begon, was het al een paar weken warm en werd een mogelijke hittegolf aangekondigd. Warm weer vind ik fijn, maar hitte minder, dus keek ik op de weerkaarten naar plekken in Europa waar de temperaturen wel prettig waren. In het westen van Frankrijk waren de temperaturen niet zo hoog en er werd zelfs regen voorspeld! Niet dat ik nou regen wil in de vakantie, maar het was voor mij wel een teken van aangenaam weer. Het aangename weer kreeg ik, de regen ook!

Mijn eerste stop was in Arras, een mooie stad in Noord Frankrijk met een rijke historie en een bijzondere attractie: een ondergrondse stad. Onder Arras ligt een heel gangenstelsel met meerdere verdiepingen, uitgehouwen in de krijtrotsen en dit stelsel is al ontstaan in de 10e eeuw. De gangen bevinden zich onder de hele stad en ook daarbuiten. Vroeger werden in de gangen markten gehouden, voedsel opgeslagen enzovoort. In de Eerste Wereldoorlog werd vanuit deze gangen tegen de Duitsers gevochten. De stad erboven, Arras, werd in die Eerste Wereldoorlog helemaal vernield, maar is weer in oude glorie hersteld en het is er aangenaam vertoeven. Er zjjn twee mooie pleinen met fijne terrassen. Een aanrader voor een weekendje weg! Ik kreeg er overigens de eerste regen op mijn hoofd en besloot daarom verder te reizen in de richting van Rouen.

Rouen is vooral bekend om zijn kathedraal en als de stad van Jeanne d’Arc. Net als veel noord-Franse steden vind je hier ook vakwerkhuizen wat de stad een gezellig karakter geeft. Ik heb me laten rondrijden in het toeristentreintje en ben daarna verder te voet de stad gaan verkennen. Ik kwam er zowaar ook de Hema tegen met het vertrouwde assortiment, waar de rookworst en tompoucen echter wel uit ontbraken. Rouen is een leuke stad, die ik eigenlijk langer had willen bekijken, maar ik wilde ook mijn tentje opzetten. Daarom zocht ik in de buurt een leuke camping en ik kwam uit in Jumièges, een plaatsje langs de Seine met een oude abdij. Camping La Forêt werd mijn uitvalsbasis voor een paar dagen. Een prettige camping aan de rand van het stadje.

Vanuit Jumièges heb ik een paar uitstapjes in de omgeving gemaakt. Er zijn veel abdijen in deze regio en ze zijn bijna allemaal te bezoeken. Bij de abdij van Jumièges werd net een groot middeleeuws weekend gevierd, wat het bezoek natuurlijk nog leuker maakte. Verderop ligt de abdij van Saint Wandrille, deze is nog in gebruik en de broeders brouwen hun eigen bier die je in het winkeltje bij de abdij kan kopen. Je kan een rondleiding door de abdij krijgen, maar die is eigenlijk alleen interessant als je Frans spreekt en vooral begrijpt. De broeder vertelt heel veel, maar laat niet zo heel veel zien.

Ik heb het meest genoten van mijn bezoek aan de abdij van Saint Martin de Boscherville. Naast en achter de grote kerk is een prachtige tuin met bloemen, fruit en een windterras. Vlak naast de kerk is een deel van de tuin speciaal ingericht voor slechtzienden, hier kan je vooral genieten van de verschillende geuren van sterk ruikende bloemen en kruiden. Ik heb uren in de tuin rondgelopen en gefotografeerd en genoten van het prachtige uitzicht vanaf het windterras over de tuin en de vallei. Er was ook nog een mooie foto-expositie met foto’s van de abdij, gemaakt door Anaïs Boudot.

Na een paar dagen heb ik de tent weer ingepakt en ben ik verder gereden in de richting van Saint Malo. In de buurt van Mont Saint Michel verliet ik de snelweg en volgde de Route de Baie Le Mont Saint Michel. Ik werd op slag verliefd op het uitzicht en wilde een camping aan de baai vinden en vond hem ook nog: Camping Municipal des Ondes in Saint Benoît des Ondes. Een hele eenvoudige camping met simpel, maar schoon sanitair, direct aan het wad en het water. De camping heeft een apart deel voor campers en kampeerwagens en een deel voor caravans en tenten. Heel prettig, want zo sta je met je tent niet tussen die grote bakbeesten. Ik vroeg een plek voor een paar dagen, maar ben er een week gebleven. Het uitzicht over de baai, de zilte lucht, de frisse wind, ik heb er genoten. En met de auto was ik snel in Saint Malo, Cancale, Dole des Bretagne en de andere leuke plaatsen in de omgeving. In deze regio worden oesters, mosselen en andere schelpdieren gekweekt en geplukt en dat zie je dus ook terug in de omgeving. Een bordje oesters bestellen en aan de kant van de weg of op een terras eten, is hier heel normaal. En zo vers zijn ze natuurlijk het lekkerst.

Saint Malo is een leuke stad om te bezoeken. Het is er best toeristisch, maar er is voldoende parkeergelegenheid en in de stad verspreiden de bezoekers zich, zodat de drukte wel meevalt. Je kan natuurlijk een terrasje pakken en wat winkelen in het gezellige centrum, maar ook heerlijk wandelen over de stadsmuren, de twee verdedigingsforten bezoeken of lekker zonnebaden op het strand. Bij een van de paden naar het strand is een fijn terras, daar heb ik heerlijk gezeten na mijn wandeling over de muren en naar een van de twee verdedigingsforten. Dat fort is best leuk om te zien, de toegang van 5 euro vond ik wel wat prijzig.

Cancale is een wat kleinere stad en ook best een beetje boel toeristisch, vooral rond de haven. Er rijdt een treintje door de stad, langs de haven en de oester- en mosselkwekerijen en naar het hoger gelegen stadsgedeelte en langs de kust. Niet een heel bijzondere tour, maar wel aardig om te doen. Ook hier kan je je stadsbezoek combineren met het strand. Het is leuk om de boten op het drooggevallen strand te zien liggen.

Dole de Bretagne ligt wat meer in het binnenland en deze middeleeuwse stad met vakwerkhuizen heeft een gotische kathedraal, een mooi aangelegd stadspark en een leuke, gezellige winkelstraat. Op de zondag dat ik er was, was er toevallig ook een folklorefeest  Deze zomer was er ook een fotofestival in de stad. In het park, rond de kathedraal, bij de Cathedraloscope en op wat andere plekken hingen foto’s van verschillende fotografen. Voor mij als fotoliefhebber dus een feestje.

Vorig jaar was ik op de camping bij Dinant en dat is ook al zo’n gezellig stadje om te bezoeken, net als Dinard. Het grappige is, dat ik vooraf had bedacht om veel meer plaatsen in Normandië en Bretagne te bezoeken, maar uiteindelijk bleef ik steeds langer dan gepland op de plek waar ik was, gewoon omdat daar al zoveel te zien en doen was.

Zo reed ik vanaf de camping een keer richting Mont Saint Michel en zag allemaal auto’s staan op een parkeerplaats bij de baai. Mensen stapten uit de auto en liepen met netjes en emmers het drooggevallen wad op. Ik ben erachteraan gegaan met mijn fototoestel en heb een heerlijke wandeling gemaakt over de zeebodem. Een paar dagen later ben ik met een baaiexcursie meegegaan. Ook al verstond ik maar weinig van de Franse uitleg, ik heb genoten van de tocht en de uitzichten.

In de laatste week van mijn vakantie heb ik met mijn zus en nichtje op een camping gestaan die echt fantastisch is voor gezinnen met kinderen, Camping le Balcon de la Baie in Saint Macran. Een zwembad , een speeltuin en een trampoline en heel veel kindjes, je hebt geen kind aan je kind. 😊 Een fijne plek dus om nog wat boeken te verslinden en tussendoor even een duik te nemen in het zwembad. Een week van lekker vertragen en ontspannen.

Na drie weken vakantie reed ik met zus en nicht via Le Havre terug naar Nederland.In Le Havre was ik vorig jaar en ze hebben daar een leuke boulevard met allemaal strandtenten. Daar vierden we onze laatste avond vakantie aan het strand. Deze vakantie was een heerlijke periode waarin ik vooral heb genoten van rust, natuur, mooie boeken, een beetje cultuur en lekker eten. Oh ja, en van aangename temperaturen, want terwijl het in de rest van Europa bloedheet was, was het in Normandië en Bretagne gewoon aangenaam en zorgde de regen ervoor dat de natuur groen en fris bleef.

En nu ben ik weer thuis en aan het werk. Onderweg op de fiets naar het werk droom ik nog een beetje van reisjournalist of travelblogger worden, maar geniet ik vooral na van mijn vakantie en bedenk ik plannen voor een nieuwe reis waarover ik op dit blog kan vertellen. Op Instagram zie je de foto’s vanzelf verschijnen,

    Verliefd op Bretagne! Altijd als ik op vakantie ben en de eerste weken erna heb ik eigenlijk maar één grote wens: reisjournalist worden!

[elkedagvakantie]

Spectaculaire lichtshows zetten Noordoost Frankrijk in de schijnwerpers

Spectaculaire lichtshows zetten Noordoost Frankrijk in de schijnwerpers

Rêve de Couleurs © Foto: PR/ Carmen Moya Deze zomer hoef je je niet te vervelen tijdens een vakantie in Noordoost Frankrijk. Naast tal van activiteiten en bezienswaardigheden in de regio’s Champagne, Ardenne en Lorraine, vinden tussen mei en september verscheidene spectaculaire lichtshows plaats die de bestemming volop in de schijnwerpers zetten. Van de verering van heldin Jeanne d’Arc in…